ԿԱՐԻՆԷ ՏԷՐ ԳԷՈՐԳԵԱՆ
Մայիսի 23ին, Հինգշաբթի երեկոյեան, ներկայ էինք ժամանակակից եւ իւրատեսակ մի բանախօսութեան՝ «Միջին Արեւելքը Ղազայի վերջին իրադարձութիւններէն ետք»։ Օրուայ բանախօսն էր իրաւաբան Ռուբէն Աւշարեանը։
Մեր տպաւորութիւնը եւ զգացողութիւնը այնպիսին էր, թէ ներկայ ենք համալսարանական մի դասախօսութեան, ուր հմուտ մանկավարժը՝ առանց աւելորդ ջանքի, միայն խոր իմացութեամբ, մտքերի կուռ դասաւորութեամբ, համապատասխան սահիկների օգնութեամբ, ուսանողներին բացատրում էր դասանիւթը, վերը նշուած խորագրով, նաեւ՝ հայերէնով, հայ ուսանողին։ Եւ մենք՝ յայտնուելով ուսանողի կարգավիճակում, պիտի փորձենք ընթերցողին ներկայացնել մեզ փոխանցուածը։
Շնորհակալ լինելով կազմակերպիչ միութիւններին՝ ՀԲԸՄի եւ «Թէքէեան» Մշակութային միութեան, մէկ կողմ էինք դրել թէ որտե՛ղ ենք (ՀԲԸՄի «Պոյաճեան» սրահ, Փասատինա), սրահը բազմամարդ է կամ ոչ, հիւրասիրութիւն կայ կամ չկայ։ Տարուած էինք միայն բանախօսութեամբ։
Կարդացուեց Աւշարեանի կենսագրութիւնը։ Կարծում ենք՝ կարելի է ունենալ այդ բոլոր տուեալները, տիտղոսները, կոչումները, սակայն չունենալ ներկայացնելու եւ ունկնդրին հասանելի դարձնելու նման փորձառութիւն։

Աւշարեանը ընտրել էր կամ իրեն առաջարկուել էր մի նիւթ, որ վերաբերւում էր անվերջ եւ չլուծուող, այս օրերի ամենազգայուն մի հարցին՝ Միջին Արեւելքի իրադարձութիւններին։ Բանախօսը՝ որպէս փաստաբան, սկզբից յայտարարեց, որ իր արտայայտած գաղափարները կրում են միմիայն իր պատասխանատուութիւնը, եւ սոյն երեկոն կազմակերպող մարմինները որեւէ ձեւով չեն առնչւում դրանց հետ։ Ընտրելով «ինչու»ների մի մեծ շարք եւ ընկղմուելով մինչեւ այդ «ինչու»ների բուն արմատները, Աւշարեանը բացատրում էր, տալիս էր դրանց տրամաբանական զարգացումը, եւ ունկնդիրը պարզօրէն հասկանում էր իրականութեան անլուծելի վիճակը. ինչպէս միշտ, այս անգամ եւս կացութեան վրայ իշխում էր աշխարհի տնտեսութեան հզօր, վիթխարի հրէշի ուրուականը։ Այս եզրակացութեան հասնելու համար նա գալիս էր հեռուներից եւ պատմական փաստերով հաստատում էր չյայտարարուած, սակայն ինքնըստինքեան հասկացուող ամփոփումը։ Հետաքրքիր դիւանագիտական մօտեցմամբ, դասախօսը չէր մեղադրում ոչ ոքի, ոչ մէկ արտայայտութեամբ չէր նսեմացնում պետութիւններին, նրանց առաջնորդներին, պատերազմող կողմերին. միմիայն ներկայացնում էր դրութիւնը։
Ագապայի ծոցի երկրները՝ գտնուելով ոչ միայն Միջին Արեւելքի, այլ նաեւ համայն աշխարհի համար շատ կարեւոր եղող առեւտրական մի տարածաշրջանում, ծրագրում են, Սուէզի ջրանցքին զուգահեռ, կառուցել Իսրայէլ պետութեան առաջին վարչապետ Բեն Գուրիոնի անունը կրող մի այլ ջրանցք, ինչի շնորհիւ տարածաշրջանը է՛լ աւելի պիտի հզօրանայ որպէս համաշխարհային առեւտրի կենտրոն։ Հետեւաբար, մարդասիրական յորդորանքները, միջպետական բանակցութիւնները եւ այլ միջամտութիւնները անկարող են կանգնեցնելու այդ շրջանի դատարկմանը տանող ներկայ քաոսային վիճակը, որի արդիւնքում մեծ տէրութիւնները պիտի հասնեն իրենց տնտեսական ծրագրերի իրականացմանը։ Ցաւալի, սակայն ճշմարիտ էր դառն իրականութիւնը։
Դասախօսը չէր ներգրաւել որեւէ հայկական հարց։ Երեկոյի աւարտից յետոյ ունկնդիրների՝ նիւթը հայութեանը կապել փորձող հարցերին նա պատասխանում էր միմիայն օրուայ նիւթի տեսանկիւնից։ Այնուամենայնիւ, կարելի էր ստանալ ցանկացած երկրի, ինչպէս նաե՛ւ Հայաստանի համար տրուած յստակ պատգամը՝ զօրանալ տնտեսապէս, քանի որ բարոյական չափանիշներով պահանջները, ազգային զգացական զեղումներով հայցերը ի զօրու չեն արդէն հարցեր լուծելու։
Իրատեսութիւնը կարող է լինել ոչ ոգեւորիչ, սակայն այս է պատասխանը՝ միշտ ի մտի ունենալով, որ «լոկ ցանկանալով հարցեր չեն լուծւում» (Յ. Շիրազ)։