ԵՐԵՒԱՆ.- 25 Փետրուարի առաւօտուն, Հայաստանի զինուած ուժերու ընդհանուր հրամանատարութիւնը` Օննիկ Գասպարեան եւ բոլոր սպայակոյտի հրամանատարները, հրապարակեցին յայտարարութիւն մը՝ պահանջելով վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականը: Հրամանատարութիւնը կը հաստատէ, որ Հայաստանի վարչապետը եւ կառավարութիւնը այլեւս ի վիճակի չեն պատշաճ որոշումներ տալու՝ հայ ժողովուրդին համար այս ճգնաժամային եւ ճակատագրական իրավիճակին մէջ։
Յայտարարութեան մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը.
«ՀՀ զինուած ուժերի գլխաւոր շտաբն իր վճռական բողոքն է արտայայտում անհեռատես եւ չհիմնաւորուած պատճառներով ՀՀ զինուած ուժերի գլխաւոր շտաբի պետի 1ին տեղակալին պաշտօնից ազատման առնչութեամբ, որն իրականացուել է առանց Հայաստանի Հանրապետութեան ազգային եւ պետական շահերը հաշուի առնելու` հիմնուելով միայն անձնական եւ յաւակնոտ զգացմունքների վրայ: Երկրի համար այսպիսի ծանր պայմաններում նման որոշումը հակապետական եւ անպատասխանատու քայլ է:
«ՀՀ վարչապետը եւ կառավարութիւնն այլեւս ի վիճակի չեն ընդունելու ճիշդ որոշումներ` հայ ժողովրդի համար այս ճգնաժամային եւ ճակատագրական իրավիճակում:
«ՀՀ զինուած ուժերը երկար ժամանակ համբերատար կերպով հանդուրժում էր գործող իշխանութեան կողմից զինուած ուժերը վարկաբեկելուն ուղղուած «գրոհները», սակայն ամէն ինչ ունի իր սահմանները:
«ՀՀ զինուած ուժերը պատուով է կատարել իր պարտքը, իր ժողովրդի հետ ուս-ուսի մարտնչել թշնամու դէմ:
«Գործող իշխանութիւնների անարդիւնաւէտ կառավարումը եւ արտաքին քաղաքականութիւնում ցուցաբերած լրջագոյն սխալները երկիրը հասցրել են կործանման եզրին:
«Ստեղծուած իրավիճակով պայմանաւորուած` ՀՀ զինուած ուժերը պահանջում են ՀՀ վարչապետի եւ կառավարութեան հրաժարականը, միաժամանակ նախազգուշացնում` ձեռնպահ մնալ ժողովրդի դէմ ուժ կիրառելուց, ում զաւակները զոհուել են` պաշտպանելով հայրենիքն ու Արցախը:
« Բանակը միշտ եղել է ժողովրդի հետ, ինչպէս ժողովուրդն է բանակի հետ»:
Օրուան երկրորդ կիսուն, արձագանգելով շրջան ընող անհիմն լուրերուն՝ զինուած ուժերու ընդհանուր հրամանատարութեան ղեկավար կազմը հաստատեց, որ իր յայտարարութիւնը չէ ուղղորդուած ոեւէ մէկուն կողմէ եւ չէ կատարուած ոեւէ մէկուն ճնշման տակ։ Կազմը վերահաստատեց իր դիրքորոշումը` վարչապետին եւ կառավարութեան հրաժարականը պահանջող:
«Դա գեներալների եւ սպաների յստակ համոզմունքն է ու դիրքորոշումը, որի նպատակը մէկն է` այս օրհասական պահին ծառայել հայրենիքի փրկութեանը: Մէկ անգամ եւս հաստատում ենք մեր յստակ դիրքորոշումը», կ՛ըսուի հրամանատարական կազմի երկրորդ յայտարարութեան մէջ։
Քիչ անց վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ընդհանուր հրամանատարութեան յայտարարութիւնը նկատեց ռազմական յեղաշրջման փորձ, ինչպէս նաեւ ուղիղ եթերով ըսաւ, թէ որոշում տուած է զինուած ուժերու ընդհանուր հրամանատար զօր. Օննիկ Գասպարեանը զերծ կացուցելու իր պաշտօնէն: Նկատի ունենալով, որ վարչապետին այս առաջարկը պէտք է ստորագրուի Հանրապետութեան նախագահին կողմէ, նախագահի աշխատակազմը հաստատեց, որ այս առաջարկը Փաշինեանի կողմէ նախագահին հասաւ բանակի բարձրագոյն հրամանատարական կազմի յայտարարութենէն ետք՝ դիտել տալով, թէ նախագահը, Հայաստանի Սահմանադրութեան համաձայն, ունի եռօրեայ ժամկէտ իր դիրքորոշումը արտայայտելու: «Նախագահը, ելնելով պետական մարմինների բնականոն գործունէութիւնն ապահովելու անհրաժեշտութիւնից, մինչ օրս սկզբունքային առարկութիւններ չի ունեցել պաշտօնատար անձանց նշանակման եւ ազատման հարցում: Սակայն, ռազմական դրութեան իրավիճակում, առկայ ճգնաժամի պայմաններում, վերը նշուած յայտարարութիւնից յետոյ, զինուած ուժերի գլխաւոր շտաբի պետին պաշտօնից ազատումը հերթական կադրային փոփոխութիւն չէ` հաշուի առնելով, որ ՀՀ Սահմանադրութեան համաձայն, Հայաստանի Հանրապետութեան զինուած ուժերն ապահովում են Հայաստանի Հանրապետութեան պաշտպանութիւնը, անվտանգութիւնը, տարածքային ամբողջականութիւնը եւ սահմանների անձեռնմխելիութիւնը», նշեց աշխատակազմը, որ դիտել տուաւ, թէ ստեղծուած իրավիճակին մէջ ոեւէ մէկը որեւէ ձեւով պէտք չէ փորձէ նախագահը ներգռաւել քաղաքական գործընթացներու մէջ: Անթոյլատրելի է նախագահին վրայ ճնշման որեւէ փորձ: «Նախագահը որեւէ մէկի կամ որեւէ քաղաքական ուժի կողմից չէ, երբեւէ չի եղել եւ չի պատրաստւում լինել: Նախագահն իր գործառոյթներն իրականացնելիս առաջնորդւում է բացառապէս պետութեան ու ժողովրդի շահերով: Նախագահ Սարգսեանը կարեւորում է կայունութիւնն ու հանդուրժողականութեան մթնոլորտը երկրում եւ շարունակելու է ամէն ինչ անել այդ ուղղութեամբ` համոզուած լինելով, որ խնդիրները պէտք է լուծուեն երկխօսութեան, եւ ոչ թէ առճակատման միջոցով», կ՛ըսուի պարզաբանման մէջ, ուր կը հաստատուի, որ նախագահը այս պահուն առաջնահերթ կը նկատէ երկրին մէջ ներկայ լարուածութեան թուլացումը եւ իրավիճակի անցնցում հանգուցալուծումը:
Հրամանատարութեան հրաժարականին անդրադարձաւ Հայաստանի նախագահ Արմէն Սարգսեան, որ դիտել տուաւ, թէ Հայաստան կանգնած է ծայրայեղ պայթունավտանգ իրավիճակի մէջ, «որը յղի է մեր պետութեան եւ պետականութեան համար անկանխատեսելի հետեւանքներով եւ կարող է յանգեցնել անդառնալի կորուստների: Երկրում ռազմական դրութիւն է»։
Նախագահը կոչ ուղղեց բոլորին` պետական մարմիններուն, ուժային կառոյցներուն, քաղաքական ուժերուն, բոլոր քաղաքացիներուն` դրսեւորելու զսպուածութիւն եւ ողջախոհութիւն, չտարուելու սադրանքներով եւ ձեռնպահ մնալու ատելութեան ու անհանդուրժողականութեան կոչերէն։ «Մեր ժողովուրդը չի կարող իրեն թոյլ տալ պառակտում, պէտք է մերժել պետութիւնը ապակայունացնելու եւ պետականութիւնը վտանգելու ցանկացած փորձ, անվերապահօրէն գործել Սահմանադրութեան շրջանակներում: Եւս մէկ անգամ հաստատելով նախագահական ինստիտուտի` որպէս հաւասարակշռող կառոյցի դերը` հրատապ նախաձեռնում եմ քայլեր լարուածութեան թուլացման եւ իրավիճակի խաղաղ հանգուցալուծման ուղիներ գտնելու նպատակով։ Երկիրը ցնցումների տանելն անարգանք կը լինի պատերազմում զոհուած մեր հազարաւոր զաւակների յիշատակին: Բոլորիդ զգաստութեան, սթափութեան ու զսպուածութեան կոչ եմ անում», կ՛եզրափակէ նախագահը:
«Հայրենիքի փրկութեան շարժում»ը յայտարարութեամբ մը ողջունեց Հայաստանի զինուած ուժերու ընդհանուր հրամանատարութեան կողմէ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականի պահանջը՝ կոչ ուղղելով քաղաքացիներուն չտարուելու այս վարչախումբի սադրանքներուն, պահպանելու զսպուածութիւնը, սառնասրտութիւնը եւ համախմբուելու բանակին շուրջ։
Շարժումին այտարարութեան մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը. «Այլեւս աւելորդ ենք համարում կրկնել այս իշխանութիւնների եւ վարչապետի պաշտօնը զբաղեցնողի ազգակործան գործողութիւնների եւ դրանց հետեւանքների մասին գնահատականներ տալը: Փաշինեանը, կառչելով փրփուրներից, այժմ փորձում է մեր ժողովրդին դրդել քաղաքացիական բախումների ու արիւնահեղութեան: Կո՛չ ենք անում Հայաստանի Հանրապետութեան բոլոր քաղաքացիներին չտրուել այս վարչախմբի սադրանքներին, պահպանել զսպուածութիւն, սառնասրտութիւն ու համախմբուել մեր երկրի անվտանգութեան, միասնականութեան միակ երաշխաւոր ՀՀ զինուած ուժերի եւ հայոց բանակի հրամանատարական բարձրագոյն կազմի շուրջ»:
Բանակին զօրակցութեան ձայներ հնչեցին նաեւ Արցախէն։ Արդարեւ, ՀՅԴ Արցախի Կեդրոնական կոմիտէն, «Արցախի Արդարութիւն» եւ «Արցախի ժողովրդավարական» կուսակցութիւնները Ստեփանակերտէն հրապարակեցին յայտարարութիւն մը, որմով կ՛ողջունեն զինուած ուժերու ընդհանուր հրամանատարութեան յայտարարութիւնը` Նիկոլ Փաշինեանի եւ անոր կառավարութեան հրաժարականի պահանջով:
«Այդ յայտարարութեամբ հայոց բանակը վերստին փաստեց ժողովրդական լինելու եւ երկրի համար այս ծանր իրավիճակում պետականութեան հիմքերը պաշտպանելու իր պատրաստակամութիւնը: Բոլորս մտահոգուած ենք հայոց բանակի պահանջից յետոյ Հայաստանի Հանրապետութիւնում ծաւալուող իրադարձութիւններով եւ պահանջում ենք Նիկոլ Փաշինեանի վարչախմբից զերծ մնալ արկածախնդրութիւնից եւ ընդունել բանակի եւ ժողովրդի պահանջը:
«Այս իրավիճակում Հայաստանի մեր քոյրերին եւ եղբայրներին, պետութեան ճակատագրով մտահոգուած քաղաքացիներին կոչ ենք անում՝ մերժել քաղաքացիական բախումներ հրահրող ազգադաւ իշխանութեան սադրանքները եւ կանգնել հայոց բանակի ու «Հայրենիքի փրկութեան շարժման» կողքին: Նժարի վրայ է դրուած Արցախի, մեր Հայրենիքի եւ համայն հայութեան ապագան եւ միայն նոր իշխանութիւնների ու համազգային համախմբուածութեան մթնոլորտում կարելի է հասնել ճգնաժամի հանգուցալուծմանը», կ՛ըսուի յայտարարութեան մէջ:
Նոյն օրը, Արցախի երիտասարդները կազմակերպեցին ցոյց մը Ստեփանակերտի Վերածնունդի հրապարակին վրայ` իբրեւ աջակցութիւն հայոց բանակին, նաեւ պահանջեցին դաւաճաններուն հեռացումը:
Գետնի վրայ, Հայաստանի ժամանակացոյցով ժամը 3ին, Ազատութեան հրապարակին վրայ տեղի ունեցաւ «Հայրենիքի փրկութեան շարժում»ի հաւաքը, որուն նպատակն էր զօրակցութիւն յայտնել հայկական զինուած ուժերուն, հայոց բանակին եւ աւարտին հասցնելու հայրենադաւ կառավարութեան ու Փաշինեանի հեռացման գործը։
Վարչապետի միասնական թեկնածու Վազգէն Մանուկեան յայտնեց, որ հոգեվարքի մէջ եղող իշխանութիւնը կը փորձէ ժողովուրդը ուղղել բանակին դէմ։ Ան ողջունեց բանակը, 25 Փետրուարը նկատելով բանակի եւ ժողովուրդի միասնութեան օրը: «Մենք միշտ ենք միասին, բայց այսօր առաւել եւս ընդգծուեց դա: Սա յեղաշրջում չէ. բանակը ունի սահմանադրական իրաւունք նշել ամենակարեւոր թշնամուն, որը սպառնում է ՀՀ անվտանգութեանը եւ նա նշեց, ասաց` Նիկոլ Փաշինեանը: Այսինքն` մեր անվտանգութեան ամենամեծ սպառնալիքը այդ մարդն է, որը պէտք է հեռացուի եւ գնայ: Ես կոչ եմ անում ոստիկանութեանը, ԱԱԾին, միւս պետական կառոյցներին, որ միանան բանակին, անեն նման յայտարարութիւն: Կոչ եմ անում նաեւ «Իմ քայլ»ի պատգամաւորներին, որոնց մի մասն ընկել է ծուղակի մէջ` դուրս եկէք այդ ծուղակից, դուրս եկէք այդ խմբակցութիւնից, մի վերցրէք այդ սեւ բիծը ձեզ վրայ: Միեւնոյն է, Նիկոլ Փաշինեանի վրայ մնալու է սեւ բիծ, մի մարդ, որը ջարդեց մեր երկիրը եւ ամէն օր շարունակում է դա անել»:
ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչ Իշխան Սաղաթելեան իր խօսքին մէջ յիշեցուց, որ պայքարը կրնայ երկար տեւել, սակայն պէտք է միասնաբար շարունակել։
Հանրահաւաքին մասնակցողները ապա ուղղուեցան Ազգային ժողովի շէնքը, ուր, անդրադառնալով վարչապետին այն յայտարարութեան, թէ պատրաստ են խորհրդակցութիւններ ունենալու նաեւ իշխանութեան հասցէին ամէնէն սուր քննադատութիւն ընող քաղաքական ուժերուն հետ՝ Վազգէն Մանուկեան շեշտեց, որ Նիկոլ Փաշինեանի հետ խօսելու մէկ բան ունին` քննարկել, թէ ինչպէ՛ս պիտի լքէ իշխանութիւնը։
«Իշխանութեան հարցը լուծուելու է Ազգային ժողովում: Մեր շտաբն այստեղ է: Կը մնանք այստեղ, թող ինքը գայ թելադրենք, թէ ինչ պահանջներ ունենք, ոնց պէտք է ինքը հեռանայ: Ժողովուրդ, պատմական պահ է, եղէք տոկուն, խիզախ, համբերատար: Կը փակենք այս փողոցը, չի աշխատելու այս փողոցը: Սպասելու ենք, Ազգային ժողովի պատգամաւորներին պէտք է բերենք, որ քուէարկեն վարչապետին հանեն: Պատրաստուէք ամբողջ գիշերն էլ ենք այստեղ մնալու, մէկը կը գնայ, միւս կը գայ, իրար կը փոխարինենք, բայց այստեղ բարիկադներով երկու ծայրից փողոցը կը փակենք», յայտարարեց ան։
Այսպիսով Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականը պահանջող քաղաքացիները փակեցին Բաղրամեան պողոտան եւ տեղադրեցին վրաններ՝ շեշտելով, որ հոն պիտի մնան մինչեւ Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականը:
Միւս կողմէ, Նիկոլ Փաշինեան, երկրին մէջ ստեղծուած իրավիճակին առնչութեամբ հրաւիրեց հաւաքի՝ Հանրապետութեան հրապարակին վրայ, ուր հանդէս եկաւ ելոյթով:
Ան զինուած ուժերու բոլոր զինուորներուն, սպաներուն, հրամանատարներուն կը հրամայէ զբաղիլ իրենց գործով՝ Հայաստանի սահմաններու եւ տարածքային ամբողջականութեան պահպանումով՝ շեշտելով, որ բանակը չի կրնար ներգրաւուիլ քաղաքական գործընթացին մէջ:
Փաշինեան նաեւ բոլոր քաղաքական ուժերուն կոչ ուղղեց՝ դադրեցնելու բոլոր ցոյցերը, անհնազանդութեան դրսեւորումները եւ խորհրդակցութիւններու սկսիլ իրավիճակը հանգուցալուծելու վերաբերեալ:
«Ուրեմն՝ վերջ թաւիշին։ Ես ուզում եմ բոլորիցդ ներողութիւն խնդրել, որ այդ ակնկալիքը չեմ իրականացրել, որ անընդհատ ասում ենք՝ վերջ թաւիշին, վերջ թաւիշին, չենք անում։ Բայց այսօրուայ մեր նախաձեռնութիւնը եկաւ-հասաւ այդտեղ։ Ուրեմն հիմա վերջ թաւիշին, այսօրուանից՝ վերջ թաւիշին», իր խօսքին մէջ ըսաւ Փաշինեան:
Հայաստանի նախագահ նախագահ Ռորերթ Քոչարեանի գրասենեակը եւս տարածեց յայտարարութիւն, ոռուն մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը. «Այս օրհասական պահին կոչ ենք անում ձեզ տէր լինել մեր պետութեանը, կանգնել մեր զինուած ուժերի, հայոց բանակի կողքին: Պատերազմում պարտուած ու հող յանձնած իշխանութիւնը պէտք է հեռանայ: Դա է մեր ազգային վերածննդի առաջին անհրաժեշտ գրաւականը, դա է այսօրուայ հրամայականը»:
