2018 թուականի Սեպտեմբերի 2ին, Ծալկայի շրջանի Այազմա գիւղում աշուղական երգի տօն էր՝ նուիրուած այս գիւղի ծնունդ Գուսան Հաւասու (Արմենակ Պարսամի Մարկոսեան) մեծարմանը, այն նաեւ աւանդական խոնարհում էր հայ երգարուեստի առջեւ:
Գուսան Հաւասին գրել է 2000 երգ եւ 1500 քառեակ, յօրինել մեղեդիներ, իր ստեղծագործութեամբ արձագանգել է ժամանակաշրջանի բոլոր հարցերին: Նրա միտքը ամէն անգամ նորովի է արտայայտուել հայրենիքին, ծննդավայրին, սիրած էակին նուիրուած երգերով եւ բանաստեղութիւններով:
Ժողովուրդը, որ հաւաքուել էր գիւղի մերձակայ տարածքում, եկել էր կրկին ըմբոշխնելու գուսանական երգի հմայքը, կրկին զարմանալու այս հող ու ջրով սնուած, այս ժողովրդի ծոցից դուրս եկած Գուսան Հաւասու ստեղծած երգ ու քառեակի, երաժշտութեան ու բանաստեղծութեան միջոցով արտայայտուած գաղափարներով:
Տօնական հանդիսութեանը մասնակցում էին Ծալկայի շրջանային ժողովի նախագահ Իրակլի Գիգինէիշվիլին, Ծալկայի մունիցիպալիտետի (քաղաքապետարանի) քաղաքապետ Իլիա Սաբաձէն, Վրաստանի հայ գրողների «Վերնատուն» միութեան նախագահ Ժորա Սնխչեանը, բանաստեղծ Ալբերտ Իսոյեանը, Վիրահայոց թեմի «Հայարտուն» կենտրոնի ստեղծագործական խմբերը՝ Եւգենեա Մարկոսեանի գլխաւորութեամբ: Հանդիսութեանը ներկայ էին Գուսան Հաւասու ազգակիցները:
Մինչեւ տօնահանդէսի սկսուելը, Վիրահայոց թեմի Ծալկայի շրջանի հայկական համայնքների հոգեւոր հովիւ Ղեւոնդ քահանայ Թօփաշեանի եւ Կամօ սարկաւագ Թազայեանի կողմից Հաւասու յուշարձանի մօտ կատարուեց հոգեհանգստեան պաշտօն:
Տօնահանդէսը բացեց Ծալկայի մունիցիպալիտետի մշակոյթի, սպորտի եւ առողջապահութեան յանձնաժողովի նախագահ Եուրի Խեչոյեանը: Վերջինս իր խօսքում ընդգծեց, որ 1991 թուականից մեկնարկած եւ աւանդաբար ամէն տարի Սեպտեմբերին նշուող ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ գուսան Հաւասու մեծարման տօնը վաղուց դադարել է մէկ համայնքի պատկանելուց: Այն դարձել է տարածաշրջանային մասշտաբի տօնահանդէս, նաեւ հայ-վրացական բարեկամութեան դրսեւորում, որին իրենց մասնակցութիւն են բերում շրջանային բարձրպաշտօնեաներ, հիւրեր՝ Վրաստանի եւ Հայաստանի տարբեր շրջաններից, աշուղական երգի երկրպագուներ Թբիլիսիից եւ Երեւանից:
Ելոյթ ունեցողները միանշանակ արժեւորեցին երեք տարեկան հասակում ծաղիկ հիւանդութեան հետեւանքով տեսողութիւնից զրկուած, սակայն կեանքին լաւատեսօրէն նայող մեծ գուսանի լայն մտահորիզոնն ու հարուստ ներաշխարհը, երգի միջոցով արտայայտուած այն խոհա-փիլիսոփայական եւ խրատական բանաստեղծութիւններն ու քառեակները, որոնք մինչեւ օրս արդիական են, յագեցած սիրոյ, ժողովուրդների բարեկամութեան, հայրենասիրութեան եւ ընկերասիրութեան գաղափարներով:
Համերգավար Եուրի Հանեսեանի յայտարարութեամբ միմեանց յաջորդեցին ուրախ երգն ու երաժշտութիւնը: Տօնահանդէսը համեմուած էր վրացական երգի ու պարի արհեստավարժ կատարումներով, որոնք ներկայացրեցին Ծալկայի Շրջանային վարչութեանը կից գործող ստեղծագործական խմբերը:
Վերստին Այազմայում տարածուեց անմահ գուսան Հաւասու երգը շնորհաշատ մեներգիչներ Հայաստան Իսպիրեանի ու Էդուարդ Թամարեանի կատարմամբ: Հայկական պարը ներկայացրեց Ծալկայի շրջանի Օզնի գիւղի պարային խումբը: Տօնահանդէսին իր համերգային ծրագրով մասնակցեց Վիրահայոց թեմի «Հայարտուն» կենտրոնը՝ մենակատարներ Հենրիխ Պետրոսեանի ու Աիդա Բազոյեանի, դուդուկի եւ դհոլի խմբերի, «Տարօն» պարային համոյթի գեղեցիկ կատարումներով:
Ու ցնծաց հաւաքուած բազմութիւնը, հասարակութիւնը վայելեց հոգու աչքերով տեսնող, ներքին զգայարաններով խօսող, մեծ գուսանի երգի հմայքը:
Գուսան Հաւասու տօնը Այազմա գիւղում աւարտուեց մունիցիպալիտետի կողմից կազմակերպուած հիւրասիրութեամբ:
ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ
ՈՒՂՂԱՓԱՌ ՍՈՒՐԲ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՎԻՐԱՀԱՅՈՑ ԹԵՄ