«Արցախեան Հարցի Շուրջ Վտանգաւոր Զարգացումներ Ենք Տեսնում»
Վարեց` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐԵԱՆ
Արցախում այս օրերին ակտիւ ընթացքի մէջ է իշխանափոխութիւնից յետոյ նոր իշխանական համակարգի ձեւաւորման գործընթացը: Ինչպէ՞ս են գնահատում այդ ընթացքն արցախեան քաղաքական ուժերը: Թեմայի առնչութեամբ «Իրաւունքի» հետ զրուցեց ԱՀ Ազգային ժողովի նախկին փոխնախագահ, ներկայումս արտաքին յարաբերութիւնների յանձնաժողովի նախագահ, ՀՅԴ պատգամաւոր, պատմաբան Վահրամ Բալայեանը: Նա, նախ անդրադառնալով նոր իշխանութիւնների օրօք ՀՅԴի դիրքորոշմանը, նշեց.
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Արցախի ՀՅԴն ընդդիմադիր դաշտում է գործելու, մենք յայտարարելու ենք, որ իշխանութեան մաս չենք կազմելու: Այսինքն, ինչպէս ասում են, սեւին սեւ կ’ասենք, սպիտակին` սպիտակ: Որեւէ կաշկանդուածութիւն չենք ունենալու ո՛չ իշխանութեան, ո՛չ էլ այլ ուժերի մօտ: Կը փորձենք մեր մօտեցումներով իշխանութեանը ճիշտ ուղու վրայ պահել: Իսկ այն ուժերը, որոնք իրենց գործունէութեամբ կը խանգարեն պետականաշինութեան գործին, մենք առանց վարանելու մեր խօսքը կ’ասենք: Դա ամենեւին չի նշանակում, որ որեւէ մի ուժի հետ թշնամական յարաբերութիւններ ունենք, մենք գործելու ենք կառուցողական սրտացաւութեամբ: Այն ուժերը, որոնք պատրաստ կը լինեն «չզիջելով՝ զարգանալու» գաղափարի շուրջ համախմբուել, մենք պատրաստ ենք նրանց հետ աշխատելու: Հիմա արցախեան հարցի շուրջ վտանգաւոր զարգացումներ ենք տեսնում. պատերազմը, ցաւօք, աւարտուած չէ, ամէն օր ընթանում է մէկ տեղեկատուական դաշտում, մէկ էլ՝ ռազմադաշտում: Պէտք է զգօն լինենք, ուժերը համախմբենք, մնացածը երկրորդական է: Աստուած չանի մի բան լինի, թուրքը չի հարցնելու՝ ով որ կուսակցութիւնից է, ասելու են՝ հայ է: Պէտք է երկրի միասնականութիւնը պահպանենք, փորձենք յաղթահարել մարտահրաւէրները: Որեւէ յարաբերութիւններ չկան ՀՅԴի եւ Սամուէլ Բաբայեանի միջեւ:
ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐԵԱՆ.– Պարոն Բալայեան, Սամուէլ Բաբայեանին, առաւել եւս՝ Մասիս Մայիլեանին այդչափ պատասխանատու պաշտօնների նշանակելը, յայտնի է, որ միանշանակ չի ընդունուել արցախցիների շրջանում, ինչպէս նաեւ՝ Հայաստանի Հանրապետութիւնում: Դուք ինչպէ՞ս էք վերաբերւում այդ նշանակումներին` որպէս առաջին հերթին շարքային արցախցի:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Ժողովուրդը իր վստահութեան քուէն տուել է նաեւ Բաբայեանի ղեկավարած ուժին, եւ այդ ուժը, ըստ էութեան, պարտաւոր է տարիների ընթացքում պատասխանատուութիւն կրել Արցախի քաղաքական եւ արտաքին քաղաքական ոլորտների գործունէութեան համար: Այնպէս որ, դեռ վաղ է դրական կամ բացասական գնահատականներ տալու համար, որովհետեւ սովորաբար գնահատականները տրւում են կատարուած աշխատանքի արդիւնքում: Դա իշխանութիւնների որոշելիքն է, եւ միայն ժամանակը ցոյց կը տայ` դրանք ճի՞շտ, թէ՞ սխալ նշանակումներ էին:
ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐԵԱՆ.- Ի՞նչ յարաբերութիւններ ունի ՀՅԴն Սամուէլ Բաբայեանի հետ: Այս շրջանում հանդիպե՞լ էք, զրուցե՞լ էք Արցախի ապագային վերաբերող հարցերի շուրջ:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ – Ընդհանուր առմամբ, ՀՅԴն, որպէս կայացած կուսակցութիւն, այնպէս չէ, որ հակուած է նախապատուութիւնը տալ այս կամ այն ուժին: Մեզ համար էականը պետականաշինութեան առաջընթացն է: Մենք բաց եւ պատրաստ ենք տարբեր ուժերի հետ համագործակցելուն: Այս պահին որեւէ յարաբերութիւններ չկան ՀՅԴի եւ Սամուէլ Բաբայեանի միջեւ: Բայց մենք միշտ էլ փորձելու ենք աշխատել տարբեր ուժերի հետ, ովքեր նպատակ ունեն իսկապէս արդար ճանապարհով երկիրն առաջ տանել: Արցախում մենք հակառակորդ չունենք: Ցաւօք, կուսակցական համակարգը ձեւաւորուած չէ դեռ Արցախում: Պատեհապաշտութիւնը շատ է, կուսակցութիւնները ձեւաւորւում են այս կամ այն ընտրութիւններին մասնակցելու կամ որոշակի անձնական խնդիրներ լուծելու համար:
ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐԵԱՆ.- Որպէս արտաքին յարաբերութիւնների մշտական յանձնաժողովի նախագահ, ինչպէ՞ս էք գնահատում Ալիեւի վերջին ելոյթները: Մասնաւորապէս, որ նա եւս յայտարարեց, որ քննարկւում է փուլային տարբերակը, եւ որ առաջին փուլով շրջանների յանձնումն է:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ – Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարութիւնը, տուեալ պարագայում նախագահը, շարունակում է, հաւատարիմ մնալով իր գործելաոճին, խօսել շանտաժի եւ ուժի լեզուով: Ալիեւն ունի երկու նպատակ` մի կողմից հոգեբանօրէն ճնշել արցախահայութեանը, միւս կողմից` աշխարհին ներկայացնել, որ իրենք ուժի միջոցով են միայն պատրաստ լուծել արցախեան հիմնահարցը: Նպատակ ունեն նաեւ իրենց ժողովրդի մօտ կայանալ եւ ցոյց տալ, որ իրենք պատրաստ են ուժով իրենց նպատակները կեանքի կոչել: Դա մեզ համար նորութիւն չէ, եւ, ըստ իս, չպէտք է այդքան մեծ տեղ տալ նրանց յայտարարութիւններին: Մենք պէտք է մտածենք երկրի հզօրացման, ամրապնդման մասին, յատկապէս՝ բանակաշինութեան ասպարէզում: Այս տեսանկիւնից պէտք է դիմակայենք հակառակորդին: Մեր մօտեցումը հետեւեալն է. արցախեան հիմնահարցը պէտք է բխի արցախեան սահմանադրութիւնից: Եւ աշխարհը, մասնաւորապէս՝ Ադրբեջանը, պէտք Է համակերպուեն այն գաղափարի հետ, որ եղել է պատերազմ, որի արդիւնքում ձեւաւորուել է իրավիճակ: Պատերազմը սկսել է Ադրբեջանը, իսկ մենք ազատագրել ենք մեր պատմական հայրենիքի մի փոքր հատուած, որտեղ այսօր ապրում են Ադրբեջանից բռնագաղթուած մեր հայրենակիցները: Իսկ մենք պարտաւոր ենք, որպէս երկիր, հոգալ, որ այս տարածքները բարգաւաճեն, զարգանան եւ դառնան այս երկրի անբաժանելի հատուածը:
ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐԵԱՆ.- Ինչո՞վ է տարբերուելու այս Ազգային ժողովը նախորդից:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Նախ ասեմ, որ այս ԱԺում տեղ գտան անձինք, որոնց մի մասին հասարակութիւնը չի ճանաչում: Աւելին, այսօրուայ Աժում կան մարդիկ, ովքեր չունեն օրէնսդիր մարմինը ներկայացնելու անհրաժեշտ ունակութիւններ: Դա, ի հարկէ, իմ անձնական տեսակէտն է, չեմ ուզում կոշտ գնահատականներ տալ: Այստեղ էլ երեւի պէտք է սպասել՝ հասկանալու համար, թէ մարդիկ իրենց ինչպէս կը դրսեւորէն: Յոյս չունեմ, ի հարկէ, որ մեծ գործեր են կատարուելու՝ դրական առումով: Յամենայն դէպս, կեանքը ցոյց կը տայ, թէ ինչպիսի աշխատանքներ է կատարելու եօթերորդ գումարման Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը: