ՆՈՒՊԱՐ ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ
Ապրիլեան եղեռնի 95ամեակին նուիրուած ձեռնարկներու շարքին, տեղի ունեցաւ երաժշտախառն ներկայացում մը, 23 Ապրիլ 2010ին, Սան Ֆրանսիսքոյի «Խաչատուրեան» հայ կեդրոնի «Սարոյեան» սրահին մէջ: Ներկայ էին 300է աւելի մշակութասէրներ: Թատերգութեան հեղինակն ու բեմադրիչն էր Գռուզեան-Զաքարեան-Վասպուրական (ԳԶՎ) վարժարանի բազմատաղանդ ու շնորհալի ուսուցչուհի Նուշիկ Միքայէլեանը, երաժշտութեան ու երգերու գործիքաւորումը կատարած էր երաժշտագէտ Աւետիս Բերբերեանը: Բեմ բարձրացան 10-14 տարեկան, ԳԶՎի վարժարանի 35 աշակերտներ, որոնք ամենայն բծախնդրութեամբ ներկայացուցին եւ հայու հարազատ ոգիով կախարդեցին ներկաները: Չորս արարներէ բաղկացած թատերախաղը կը ներկայացնէր հայ ընտանիքի մը ոդիսականը Ամերիկայի մէջ. մեծ հայր մը երկրէն եկած, Ամերիկա ծնած իր զաւակը ու իր 2 թոռները. երեք սերունդներու միջեւ հայ ըլլալու ու մնալու չափանիշներու տարբերութիւնն ու կարեւորութիւնը խնդրոյ առարկայ կը դառնայ ներկայացման մէջ. հայկական դասական յուզիչ ու փոթորկոտ տեսարաններ որոնց ստեղծած ալեկոծ պատկերները մագնիսացուցին սրահը: Նկատի ունենալով ներկայացուած նիւթին հետաքրքրութիւնը մասնաւորաբար մերօրեայ կեանքին մէջ, ուզեցինք հարցազրոյց մը ունենալ հեղինակին հետ, աւելի մօտէն ծանօթացնելու զինք ու իր ստեղծագործութիւնը մեր ընթերցողներուն:
ՆՈՒՊԱՐ ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Նուշիկ, կարելի՞ է ձեր մասին որոշ կենսագրական տեղեկութիւններ տաք մեր ընթերցողներուն:
ՆՈՒՇԻԿ ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Սեփական կենսագրութեան անդրադառնալը բաւականին դժուար բան է, փորձեմ միայն հիմնական հանգրուանները նշել. ծնած եմ Հալէպ, 1975ին, մտաւորականներու ընտանիքի մէջ: 1997ին Հալէպի մէջ լոյս տեսած է բանաստեղծութիւններու առաջին գրքոյկս: 1998ին տեղափոխուած եմ հայրենիք՝ Երեւան, բարձրագոյն կրթութիւն ստանալու, ապրելու ու աշխատելու համար: Երեւանի կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոցի ուսանող եղած եմ, հետեւելով ձայնամարզութեան ու երգի դասընթացքներու որպէս «տրամաթիք սոփրանօ»: Շարունակած եմ ուսումս Երեւանի Խաչատուր Աբովեանի անուան պետական մանկավարժական համալսարանէն ներս եւ շրջանաւարտ եղած եմ որպէս հայոց լեզուի ու գրականութեան մասնագէտ:
Բանաստեղծութիւններու 3 հրատարակուած գիրքեր ունիմ՝ «Սպասիր Արեւ», «Քամիներից Այն կողմ» Եւ «Աւելին Քան Այսքանը»: Որպէս երգչուհի հանդէս եկած եմ թէ հայրենի եւ թէ սփիւռքեան զանազան բեմերու վրայ: 1997ին նկարահանուած եմ յայտնի արաբական պատմական «Ալսաֆար» հեռուստաֆիլմին մէջ, ստանձնելով «Սուքքար Նապաթ»ի դերը: 2007էն սկսեալ տեղափոխուած եմ Սան Ֆրանսիսքօ, կ՛աշխատիմ ԳԶՎ ազգային վարժարանին մէջ, դասաւանդելով հայոց լեզու, գրականութիւն, պատմութիւն եւ երաժշտութիւն:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Ե՞րբ եւ ինչպէ՞ս մուտք գործած էք գեղարուեստի ասպարէզէն ներս:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ. Ինչպէս նշեցի, արուեստագէտներու ընտանիքի մէջ ծնունդ առած եմ եւ տունը, ուր մեծցած եմ, առաւելաբար արուեստանոց կը յիշեցնէր: Անհատի մը կեանքն ու ճակատագիրը մեծապէս կախուած են իր ծնողքէն, ընտանիքի անդամներէն ու անոնց նախասիրութիւններէն ու մտածողութենէն: Ես արդէն մանկուց կեանքն ու արուեստը կը դիտէի որպէս զուգահեռներ եւ հիմա ալ չեմ կրնար պատկերացնել, որ կարելի է ապրիլ առանց երաժշտութեան, առանց թատրոնի, առանց գրականութեան ու ընդհանրապէս առանց արուեստի… Իսկ եթէ փորձեմ ձեր հարցին պատասխանել աւելի յստակ, ապա պէտք է ըսեմ, որ առաջին լուրջ քայլս արուեստի ասպարէզէն ներս, բանաստեղծութիւններու առաջին ժողովածուիս հրատարակութիւնն էր 1997ին, որմէ ետք, կարծես թէ աւելի գեղեցիկ ու բարձր թռիչքներ գործելու ցանկութեամբ վարակուած, շարունակեցի արուեստներու անծայրածիր տարածութեան մէջ գծել իմ համեստ ու փոքրիկ ճանապարհը:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Գլխաւորաբար ո՞րն է ձեր նախասիրած արուեստի ճիւղը:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Արուեստը մարդուս զգայարանքներուն կարելի է նմանցնել: Չեմ կրնար ըսել թէ առանց ականջի մնալը կրնայ գոհացնել նոյնիսկ ամենաուժեղ տեսողութիւն ունեցողը. նոյն ալ արուեստն է ինծի համար, առանց երաժշտութեան գրականութիւնը թերի պիտի ըլլար, առանց գրականութեան՝ երաժշտութիւնը հասկնալի չէր ըլլար, եւ այսպէս մէկը միւսէն տարբեր, բայց փոխկապակցուած են: Երբ մարդ արարած կ՛ընտրէ արուեստներէն մէկը որպէս գլխաւոր, ուրեմն տուեալ անհատին զգայարաններէն մին անհամեմատ աւելի զարգացած է քան միւսը, եւ ըստ ինծի, այդ է մեր նախընտրութեան կամ ընտրութեան պատճառը, կամ պատճառներէն մէկը: Ես կը սիրեմ արուեստի բոլոր ճիւղերը, բայց գրականութիւնը այն ճիւղն է, որմէ կրնամ կախուած մնալ երկար ժամանակ ու իյնալու վախ գրեթէ չեմ ունենար: Հանգիստ ու ապահով կը զգամ թուղթի ու գրչի մտերմութեամբ:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Գիտեմ նաեւ թէ ունիք բանաստեղծական հատորներ. ի՞նչը մղած է ձեզ գրականութեան բանաստեղծական ճիւղին:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Գրականութեան բանաստեղծական ճիւղը ամենէն երաժշտականն է: Բանաստեղծութիւնը ուժեղ խօսքի եւ նոյնքան ուժեղ երաժշտութեան համադրութիւնն է, բանաստեղծութիւնը կեանքի բոլոր իմաստութիւններն ու յիմարութիւնները մակերես բարձրացնող այն ափն է, ուր կեանքը կը պատկերուի իր ամբողջական ու մերկ ճշմարտութեամբ: Գեղարուեստական գրականութեան մէջ երբեմն շատ աւելի ճշմարտութիւն կայ, քան պատմականներու մէջ…ճշմարտութիւն սիրողը չի կրնար բանաստեղծութիւն չսիրել:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Որպէս հայ դպրոցի ուսուցչուհի ի՞նչ պատգամներ ունիք փոխանցելու ձեր աշակերտներուն:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Եթէ մեր աշակերտները մարզանքի չափ ալ արուեստով տարուած ըլլային, մեր ազգին հաւաքական որակը շատ աւելի յուսադրող կ՛ըլլար: Համամիտ եմ որ մարմնամարզութիւնը կարեւոր է, սակայն չեմ հասկնար այն ծնողներն ու երեխաները, որոնք կը թեքուին միայն մարմին մարզելու ուղղութեամբ, մոռնալով որ լսողութիւնն ալ, տեսողութիւնն ալ, միտքն ու հոգին ալ մարզանքի կարիք ունին, առողջ երկարակեաց ու յղկուած ըլլալու համար: Աշխարհին ներկայանալու ամէնէն ազդեցիկ ու հզօր միջոցը արուեստն է. իսկ սփիւռքի մէջ, զարմանալիօրէն քիչ է լրջօրէն արուեստով զբաղուողներու թիւը: Աշխարհի բոլոր անկիւններուն մէջ, լաւ արուեստագէտները նոյնքան եւ աւելի նիւթական բարեկեցութիւն ունին, որքան բժիշկները, փաստաբանները կամ մարզիկները: Ես կը մաղթեմ, որ սփիւռքահայ պատանին ալ այդ ուղղութեամբ մտածէ, մանաւանդ որ ապրելով օտարներու մէջ, ուժեղ սփիւռքահայ արուեստագէտները անհամեմատ աւելի արագ կրնան ճամբայ հարթել միջազգային մշակութային ասպարէզներէն ներս ճանաչման հասնելու եւ ՀԱՅ ԱԶԳը ներկայացնելու համար:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Ձեր ազգային ոգին մղած է ձեզ ստեղծագործելու «Վերադարձ»ը, ի՞նչն է ձեր ներշնչման աղբիւրը այս պարագային:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Ներշնչման աղբիւրը միշտ եւ բոլոր պարագաներուն, սէրն է: Այս պարագային սէրը մեր ժողովուրդի պատմութեան, մեր նոր սերունդին, մեր սիրելի վարժարանի շնորհալի մանուկներուն ու մեր մշակոյթի հանդէպ: Մօտէն ճանչնալով ԳԶՎ վարժարանի աշակերտները, եւ քաջ գիտակցելով թատերական-երաժշտական ներկայացման ընձեռնելիք բացառապէս դրական արդիւնքները. ամուսինիս՝ երաժշտահան Աւետիս Բերբերեանին հետ ստեղծեցինք «վերադարձ»ը, ուր ընդգրկուեցան մեծ թիւով աշակերտներ, եւ ուր բնականաբար բացայայտուեցան անոնց շնորհքները:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Ինչու՞ «Վերադարձ» անուանեցիք այս թատերգութիւնը:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- վերադարձ բառը շատ բան կ՛ամփոփէ ինքնիր մէջ. մենք հայերս թէպէտ ամէն օր կը խօսինք մեր անցեալի, մեր պատմութեան ու մեր ակունքներու մասին, սակայն դեռ հեռու ենք մեր իսկական դէմքերէն ու արժէքներէն: Վերադարձը կոչ էր ուղղուած բոլորիս, որ իսկապէս մէկ անգամ եւս մտածենք մեր այսօրուան մասին, եւ ապագայի ծիլերը տնկենք վերադառնալով դէպի այն հարուստ անցեալը, առանց որու գոյութեան, իմաստաւորուած չի կրնար ըլլալ մեր ապագան: Լաւագոյն առիթը հանդիսացաւ այս մեծակտաւ աշխատանքը ստեղծելու համար, Հայոց Ցեղասպանութեան 95 ամեակը եւ ԳԶՎ ազգային վարժարանի 30 ամեակը:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- Որքան է երաժշտահան ձեր ամուսնոյն ազդեցութիւնը ձեր վրայ որպէս արուեստագէտ:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Մեծ: Շատ մեծ: Աւետիսը գրելով ու գործիքաւորումներով «Վերադարձ» թատերգութեան երաժշտութիւնը ու երգերը, մասնակից դարձաւ բոլոր աշխատանքներուն եւ մեծ սիրով լծուեցաւ մեր մտայղացումը իրականացնելու աշխատանքին: Աւետիս Բերբերեան ամուսինս ըլլալէ առաջ, ինծի համար եղած է Հայաստանի յայտնի մտաւորական արուեստագէտներէն մէկը, որու դեռ անձամբ չծանօթացած համակրած եմ, լսելով իր ստեղծագործութիւններն ու կատարելով իր երգերէն մին՝ Հալէպի «Սպենդիարեան» երգչախումբին հետ: Ճակատագիրը մեզ միացուց Երեւանի մէջ նախ որպէս իրար հետ համագործակցող արուեստագէտներ, ապա որպէս լաւ ընկերներ, այժմ ալ որպէս ամուսիններ: Ապրիլ անհատի մը հետ, որմէ անընդհատ կարելի է ներշնչուիլ ու արարել, անգերազանցելի բախտաւորութիւն է, որուն համար շնորհակալ եմ ճակատագրէս:
Ն. ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ.- ի՞նչ նոր ծրագիրներ ունիք իրագործելու:
Ն. ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ.- Նոյեմբերին հրաւէր ստացած ենք Թորոնթոյի ու Մոնթրէալի մէջ համերգներ տալու, իսկ մինչ այդ, իւրաքանչիւրս զբաղուած ենք մեր անհատական ստեղծագործական կեանքով: Ես կը գրեմ իմ պատմուածքներու առաջին գիրքս, իսկ Աւետիսը այժմ կ՛աշխատի իր նոր «Աշնանային Մտորումներ» սիմֆոնիք պատկերին վրայ: