ՏԷՐ ԶՕՐ.- Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան, Սուրիա կատարած իր այցելութեան ընթացքին այցելած է նաեւ Տէր Զօր, յարգելու համար յիշատակը սուրիական անապատի աւազներուն մէջ թաղուած Ցեղասպանութեան զոհ բիւրաւոր հայ նահատակներուն:
Տէր Զօրի մէջ նախագահը ունեցած է ելոյթ մը, որուն ընթացքին յայտնած է, թէ Հայկական Ցեղասպանութիւնը «քաղաքակիրթ համարուող մարդկութեան մեծագոյն ամօթն է», եւ որ «այդ ամօթի խարանը արդէն 21րդ դարում դեռ մնում է բոլոր նրանց ճակատին, ովքեր ակնյայտ փաստերի ուրացումը դարձրել են քաղաքականութիւն, դարձրել են առեւտրի առարկայ, դարձրել են կեանքի ու վարքի նորմ»:
Տէր Զօրի անապատին մէջ տեղի ունեցած ողբերգութիւնը Ցեղասպանութեան «ամենահրէշաւոր արարներից մէկն է, որի մանրամասներն անհնարին է մարդկային լեզուով արտայայտել: Ես դա չեմ անելու, որովհետեւ դրանք քաջ յայտնի են նոյնիսկ Ցեղասպանութեան փաստը հրապարակաւ հերքողներին», յայտնած է նախագահը:
«Յաճախ պատմաբաններն ու լրագրողները հիմնաւոր կերպով Տէր Զօրը համեմատում են Օսուենցիմի հետ, ասելով՝ Տէր Զօրը հայերի Օսուենցիմն էր: Կարծում եմ, որ ժամանակագրութիւնը մեզ պարտադրում է իրողութիւնները ձեւակերպել այլ կերպ. «Օսուենցիմը հրեաների Տէր Զօրն էր»: Ընդամէնը մէկ սերունդ յետոյ մարդկութիւնն ականատես եղաւ հրեաների Տէր Զօրին: Այսօր ես այստեղ եմ, որպէս համայն հայութեան հայրենիք Հայաստանի հանրապետութեան նախագահ, հարցնելու. «Իսկ ե՞րբ եւ որտե՞ղ է հայերի Նիւրնբերգը»»:
Նախագահը, որ կրնար նրբանկատ ըլլալ ու գոնէ այդ վայրը չօգտագործեր տխրահռչակ արձանագրութիւնները յիշեցնելու բոլորիս, անդրադարձած է այդ նիւթիւն եւ յայտնած, որ «Այսքանից յետոյ, մենք ասում ենք, որ պատրաստ ենք ժամանակակից Թուրքիայի հետ հաստատել դիւանագիտական կանոնաւոր յարաբերութիւններ, պատրաստ ենք ունենալ բաց սահմաններ եւ տնտեսական յարաբերութիւններ, պատրաստ ենք ջանքեր գործադրել Հայաստանի եւ Թուրքիայի ժողովուրդների միջեւ վստահութիւն ձեւաւորելու ուղղութեամբ, պատրաստ ենք մօտեցնել երկու հասարակութիւնները՝ ցրելով կարծրատիպերն ու իրականութեան հետ կապ չունեցող միֆերը (առասպելները-Խմբ.), որոնք ձեւաւորուել են տասնամեակների ընթացքում շփումների գրեթէ իսպառ բացակայութեան պայմաններում»:
Նախագահը հաւանաբար ուզեց Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարար Հիլըրի Քլինթընին պատգամ մը ուղարկել Տէր Զօրէն՝ ըսելով. «Մենք չենք ընդունում Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութեանը յղում կատարելով Ցեղասպանութեան ճանաչումից խուսափելը բացատրելու գործելաոճը: Չեմ կարծում, թէ դա օգնութիւն է գործընթացին: Աւելին, կարիք չկայ յղում կատարել ինչ որ պատմաբանների յանձնաժողովի վրայ, այն դէպքում, երբ հայ-թուրքական արձանագրութիւնները ենթադրում են լոկ պատմական հարթութեան միջպետական ենթայանձնաժողովի ստեղծում, ինչը, կարծում եմ, բոլորն էլ շատ լաւ հասկանում են, թէ ինչ է նշանակում, եւ ինչ տարբերութիւն կայ այստեղ: Ես խնդրում եմ բոլորին, ովքեր որեւէ առիթով կը խորհեն կամ կ՛արտայայտուեն Հայոց Ցեղասպանութեան ու նրա միջազգային ճանաչման մասին, նախքան որոշում կայացնելը թող մի պահ յիշեն այս անապատը, յիշեն մարդկային միլիոնաւոր խեղուած ճակատագրերն ու հայրենազուրկ եղած, ցաւը սրտում հինաւուրց ժողովրդին»:
Նշենք, որ նախագահ Սերժ Սարգսեան Սուրիա կատարած պաշտօնական այցելութեան երկրորդ օրը հանդիպած է Հալէպի նահանգապետին հետ, եւ քննարկած՝ հայ-սուրիական համագործակցութեան վերաբերող հարցեր:
Այնուհետեւ, նախագահը հիւրընկալուած է հալէպահայ համայնքին կողմէ: Հալէպահայ համայնքին ուղղած իր խօսքին մէջ նախագահը, երախտագիտաբար յիշատակելէ ետք Սուրիոյ եւ սուրիացիներուն կողմէ հայ գաղթականներուն ցուցաբերուած ասպնջական վերաբերմունքը, յայտնած է. «Ցաւօք, վերջերս ամենաբարձր ամբիոններից հնչող սպառնալիքները (խօսքը անշուշտ կը վերաբերի վարչապետ Էրտողանին-Խմբ.) վկայում են, որ 21րդ դարի մեծագոյն մարտահրաւէրն իրաւամբ ահաբեկչութիւնն է: Իսկ ահաբեկչութեան ամենավտանգաւոր տեսակը՝ պետական ահաբեկչութիւնն է: Չէ՞ որ դրանից մինչեւ մարդկութեան հանդէպ մեծագոյն ոճրագործութիւնը՝ ցեղասպանութիւնը, մէկ քայլ է…»:
Նախագահը շարունակած է իր խօսքը ըսելով, թէ «Հայկական պետութիւնը, որ հայապահպանութեան երաշխաւորն է ու հայի տեսակի անվտանգութեան պահապանը, պատմական պարտք ունի ակտիւ մասնակիցը լինելու ցեղասպանութիւնների եղկելի գործիքը ջարդելուն ուղղուած ջանքերին»:
Նախագահը դրուատած է սուրիահայ համայնքը՝ յայտնելով, որ «Սիրիան հայ մշակոյթի, գիտութեան եւ արուեստի կենտրոն է: Այստեղ են ստեղծուել հայագիր բազմաթիւ ձեռագիր մատեաններ եւ արուեստի գլուխգործոցներ: Սիրիան նաեւ հայ ազգային կեանքի տարածաշրջանային կենտրոն է: Տասնեակ ազգային եւ մշակութային միութիւններ, կրթական ու բարեսիրական հաստատութիւններ ծաղկում են սիրիական մշակոյթի պարարտ հողում՝ հիւրընկալ ժողովրդի ջերմութեամբ եւ պետութեան հոգածութեամբ շրջապատուած: Պատահական չէ, որ սիրիական արեւի տակ են ծնուել, ուժ ու հասակ առել բազմաթիւ հայ քաղաքական եւ մշակութային գործիչներ, ազգային եւ հոգեւոր առաջնորդներ»: