ԵՐԵՒԱՆ.- Անցեալ Շաբաթ օր, Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութեան (ՀՀԿ) 12րդ համագումարի ընթացքին, հաշուետու զեկոյցով հանդէս եկաւ կուսակցութեան ղեկավար, Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Սերժ Սարգսեան, անդրադառնալով երկրին դիմագրաւած ներքին եւ արտաքին մարտահրաւէրնեերուն, յատկապէս անդրադառնալով տնտեսական ճգնաժամին, հայ-թրքական յարաբերութիւններուն եւ Ղարաբաղեան հակամարտութեան վերջին զարգացումներուն:
Ղարաբաղի հարցի վերաբերեալ, նախագահը շեշտեց, որ «Ղարաբաղեան հակամարտութեան բոլոր կողմերի միջեւ համաձայնութիւնը պէտք է մէկ փաթեթի մէջ ներառի բոլոր հարցերի լուծումներն ու միջազգայնօրէն ամրագրուած այն մեխանիզմները, որոնք կ՛ապահովեն այդ լուծումների իրականացումը»:
Նախագահը շեշտեց, որ «Հայաստանը կողմնակից է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան խաղաղ կարգաւորմանը բանակցութիւնների միջոցով, սակայն Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ որեւէ ոտնձգութիւն մենք թոյլ չենք տայ եւ ցանկացած ոտնձգութեան պատրաստ ենք արձագանգել ամենակոշտ միջոցներով:
«Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման հարցում Հայաստանի իշխանութիւնների կողմից հռչակուած սկբունքները նոյնն են եւ ամրագրուած են Հանրապետական կուսակցութեան ու ՀՀ նախագահի ծրագրերում: Այդ հիմնարար սկզբունքները եղել եւ մնում են մեր ուղենիշը: Այս սկզբունքներով է, որ մենք վարում ենք բանակցութիւնները:
«Իւրաքանչիւր ողջամիտ մարդու համար պարզ է, որ հակամարտութեան կարգաւորումը չափազանց բարդ գործընթաց է, եւ դրա վերջնական կարգաւորման համար կարող են պահանջուել տարիներ: Սակայն հակամարտութեան կարգաւորման այսօրուայ հանգրուանը ինձ յոյս է ներշնչում, որ կարող ենք ողջամիտ ժամկէտներում այն իր տրամաբանական աւարտին հասցնել:
«Ինչպէս Թուրքիայի, այնպէս էլ Ադրբեջանի հետ մեր յարաբերութիւններում մենք լինելու ենք մեր ազգային ու պետական շահերը ամէն ինչից բարձր դասող եւ վճռական՝ գործը մինչեւ վերջ հասցնելու հարցում:
«Միանշանակ է, որ հակամարտութիւնները երկարաժամկէտ եւ կայուն լուծում են ստանում միայն այն դէպքերում, երբ հիմնուած են արդարութեան ու խելամիտ փոխզիջումների վրայ: Անցել են սեփական հողի վրայ ապրող ժողովրդի գաղութացման ժամանակները: Մենք ի լուր աշխարհի հաստատապէս յայտարարել ենք, որ Ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորումը պէտք է խարսխուի մարդու եւ Ղարաբաղի ժողովրդի՝ որպէս հաւաքական ինքնութեան արտացոլողի կամքի վրայ: Միայն այդ դէպքում լուծումը կարող է լինել տեւական, իրականանալի եւ խաղաղ:
«Ղարաբաղեան հակամարտութեան բոլոր կողմերի միջեւ համաձայնութիւնը պէտք է մէկ փաթեթի մէջ ներառի բոլոր հարցերի լուծումներն ու միջազգայնօրէն ամրագրուած այն մեխանիզմները, որոնք կ՛ապահովեն այդ լուծումների իրականացումը»:
Հայ-թրքական յարաբերութիւններու մասին նախագահի խօսքերը յատկանշական էին:
Մէջբերենք նախագահի ելոյթի այս բաժինը. «Այսօր, երբ արդէն ստորագրուած են հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, կարելի է վստահութեամբ յայտարարել, որ թէեւ մենք դեռեւս գտնւում ենք գործընթացի սկզբնամասում, եւ արձանագրութիւնները դեռեւս պէտք է վաւերացուեն ու լիարժէքօրէն կեանքի կոչուեն, միանշանակ է, որ մեզ յաջողուել է կոտրել սառոյցը եւ զգալիօրէն առաջ անցնել Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններում: Սա անշուշտ կը նպաստի թէ՛ մեր երկու երկրների քաղաքական ու տնտեսական զարգացմանը, թէ՛ տարածաշրջանային համագործակցութեան, խաղաղութեան ու կայունութեան ամրապնդմանը:
«Այժմ մենք հասել ենք մեր երկրների խորհրդարաններում արձանագրութիւնները վաւերացնելու փուլին: Դա մի գործընթաց է, որում, ինչպէս հայելու մէջ, պէտք է արտացոլուի կողմերի լրջութիւնը, նրանց խօսքի արժանահաւատութիւնը եւ պատասխանատուութեան զգացումը: Հայաստանն իր կողմից ստանձնած միջազգային պարտաւորութիւնները յարգող եւ պատշաճ կատարող երկիր է: Յուսով եմ՝ թուրքիան էլ է առաջնորդւում այդ սկզբունքով:
«Միաժամանակ կը ցանկանայի շեշտել, որ այստեղ գործում է «խելամիտ ժամկետներում» կոչուող սկզբունքը: Եթէ Թուրքիան ձգձգի վաւերացման գործընթացը, ապա, ինչպէս արդէն առիթ ունեցել եմ յայտարարելու, Հայաստանն առանց հապաղելու կը ձեռնարկի միջազգային իրաւունքին համապատասխան համարժէք քայլեր:
«Միեւնոյն ժամանակ մէկ անգամ եւս շեշտում եմ, որ Հայաստանը պատրաստ է արդիւնաւէտօրէն շարունակել սկսուած գործընթացը: Տեղեկացնում եմ, որ ես արդէն դիմել եմ Սահմանադրական դատարան՝ հայ-թուրքական արձանագրութիւններում ամրագրուած պարտավորութիւնների՝ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութեանը համապատասխանութեան հարցը որոշելու համար:
«Եւս մէկ անգամ ի լուր աշխարհի ուզում եմ շեշտել. հայ-թուրքական արձանագրութիւնների ստորագրումը, Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների հաստատումը որեւէ կերպ չի նշանակում Հայոց ցեղասպանութեան ուրացում կամ մոռացութեան մատնում: Ընդհակառակը, վստահ եմ, որ Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններ հաստատելով, թուրքական հասարակութեան հետ շփուելով հնարաւոր կը լինի արագացնել ճանաչման գործընթացը Թուրքիայի ներսում եւ ողջ աշխարհում:
«Ունենալով արդարացի մտահոգութիւններ Հայաստան-թուրքիայ յարաբերութիւնների զարգացման հնարաւոր սցենարների վերաբերեալ մենք, այնուամենայնիւ, չպէտք է վախենանք այդ պետութեան հետ յարաբերութիւններից, չպէտք է ընկրկենք դժուարութիւնների առջեւ, չպէտք է հետ կանգնենք համարձակ քայլեր կատարելուց: Հակառակը, մենք պէտք է վճռականօրէն շարունակենք մեր քաղաքականութիւնը, հաշուարկուած եւ խելամիտ քայլերի միջոցով հասնելով մեր ազգային եւ պետական խնդիրների լուծմանը:
«Համաձայն եմ մենք երբեք չենք ունեցել Թուրքիայի հետ որպէս հաւասարը հաւասարի յարաբերուելու քաղաքական մշակոյթ եւ դիւանագիտական փորձ: Համաձայն եմ՝ Թուրքիան հզօր երկիր է՝ դիւանագիտական ուրոյն ձեռագրով: Այս դիտարկումների հետ ես, անշուշտ, համաձայն եմ: Բայց կը տրականապես համաձայն չեմ այն եզրակացութեան հետ, որ ոմանք կատարում են այս դիտարկումների հիման վրայ. այն է՝ պէտք է հեռու մնալ Թուրքիայից, որովհետեւ նա կարող է խաբել:
Սխալ եզրակացութիւն է սա: Այո՛, մենք չունենք թուրքերի հետ յարաբերուելու փորձ, բայց չէ՞ որ մի օր պէտք է ի վերջոյ սկսել: Եւ ես հաւատացնում եմ ձեզ՝ մենք արագ ենք սովորում: Եւ մենք այսօր ամենեւին էլ նոյնը չենք, ինչ մէկ տարի առաջ»:
