«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Խմբագրութիւնս կ՛ուզէր հարցազրոյց մը հրատարակել Քալիֆորնիոյ Հայ գրողներու միութեան նախագահ բանաստեղծ Գրիշ Դաւթեանի հետ: Մեր հարցումները գրաւոր փոխանցեցինք պարոն Դաւթեանին, որ իր կարգին, մեզի փոխանցեց հետեւեալ գրութիւն-զեկոյցը գրողներու միութեան պատմութեան ու գործունէութեան մասին:
Ստորեւ՝ մեր հարցումները եւ ստացուած գրութիւնը:
1.- Քալիֆորնիոյ Հայ գրողներու միութիւնը ե՞րբ ստեղծուած է: Ո՞վ են անոր հիմնադիր անդամները: Ներկայիս քանի՞ անդամ ունի: Կազմակերպական ի՞նչ կառոյց ունի ան: Ինչպէ՞ս կ՛ընտրուի իր ղեկավար կազմը, նախագահը, վարչութիւնը:
2.- Հայաստանի գրողներու միութեան հետ կազմակերպական որեւէ առնչութիւն ունի՞ Քալիֆորնիոյ գրողներու միութիւնը:
3.- Կա՞ն Լոս Անճելըսի մէջ գրողներ, որոնք անդամ չեն ձեր միութեան եւ որոնց անդամակցութիւնը փափաքելի պիտի ըլլար ձեզի համար:
4.- Երիտասարդ գրողներ ունի՞ք ձեր շարքերու մէջ: Ի՞նչ համեմատութեամբ: Ընդհանրապէս ի՞նչ սեռի գրականութիւն կը մշակեն երիտասարդները, արձա՞կ, բանաստեղծութի՞ւն, թատերագրութի՞ւն, կամ այլ:
5.- Անգլիագիր հեղինակներ կա՞ն ձեր մէջ: Որեւէ աշխատանք կը տանիք զանոնք ներգրաւելու (եթէ չկան): Որեւէ աշխատանք կը տանի՞ք աւելի մեծ թիւով անգլիագիր հեղինակներ ընդգրկելու ձեր մէջ (եթէ կան, բայց քիչ են թիւով):
6.- Գրողը կամ գրական կեանքը քաջալերելու ի՞նչ աշխատանքներ կը տանի՞ք: Ի՞նչ դժուարութիւններ կը դիմագրաւէք այս աշխատանքներու ճամբուն վրայ:
7.- Անգլիագիր գրական շրջանակին հետ կապեր ստեղծա՞ծ էք: Որեւէ շփում ունի՞ք անգլիագիր օտար գրողներու, հեղինակներու կամ քննադատներու հետ:
8.- Դուք իբրեւ հեղինակ, բանաստեղծ, ի՞նչ ստեղծագործական աշխատանքի մէջ էք այս հանգրուանին:
9.- «Ձայն Բազմաց»ի գառափարը ինչպէ՞ս յղացաք: Ինչպէ՞ս գործադրուեցաւ ծրագիրը: Այս հատորին մէջ տեղ գրաւած հեղինակները բոլորը համաձա՞յն էին նոր ուղղագրութեամբ գիրքի հրատարկութեան գաղափարին:
10.- Ի՞նչ ապագայ ծրագիրներ ունիք:
Կալիֆորնիայի Հայ Գրողների Միութիւն (ԿՀԳՄ)
(Համառօտ Տարեգրութիւն)
2003 Նոյեմբերի 15ին հիմնադրուել է Կալիֆորնիայի հայ գրողների միութիւնը, Կալիֆորնիա նահանգի Գլէնդէյլ քաղաքում:
1998 թուականին բանաստեղծ Գրիշ Դաւթեանը բանակցելով Գլէնդէյլի Հանրային գրադարանի տնօրինութեան հետ, համաձայնութիւն ձեռք բերեց ամիսը մէկ անգամ գրադարանի հովանաւորութեամբ օգտագործել գրադարանի սրահը Գրական ասպարէզ անուամբ գրական նիստերի համար: Ձեռնարկին միացան գրականագէտ պրոֆ. դր. Վահագն Մկրտչեանը, բանաստեղծներ Վահրամ Հաճեանը (+), Գէորգ Քրիստինեանը եւ Գարուշ Յարեանցը: Սեպտեմբեր ամսից սկիզբ առաւ Գրական ասպարէզը, ամսական կանոնաւոր նիստերով, ուր հեղինակային ելոյթներով, մինչեւ այժմ՝ 2009 թուականը, 11 տարիների ընթացքում, հանդէս են եկել բազմաթիւ մտաւորականներ, գրողներ:
Գրական խմբեր եւ միութիւններ շատ են կազմակերպուել Լոս Անջելեսում, ուստի այս անգամ էլ, Գրական ասպարէզի տարիների աշխատանքի ու կանոնաւոր նիստերի փորձառոյթի վրայ ցանկութիւն հասունացաւ հիմնադրել Հայ գրողների միութիւն:
2003 թուականին Գրիշ Դաւթեանը դիմեց ժամանակի Հայաստանի հանրապետութեան գլխաւոր հիւպատոս Լոս Անջելեսում Վալերի Մկրտումեանին՝ հովանաւորելու եւ հիմնադրելու Հայ գրողների միութիւն: Նա դիմաւորեց առաջարկութիւնը եւ նիստի հրաւիրեց մի խումբ գրողների, ուր եւ նշանակուեց գործադիր մի մարմին՝ Գրիշ Դաւթեանի ղեկավարութեամբ, կազմելու միութեան ծրագիր-կանոնադրութիւնը, ապա հրաւիրելու հիմնադիր ընդհանուր ժողով: 2003 Նոյեմբերի 15ին Լոս Անջելեսի Իրանահայ միութեան դահլիճում տեղի ունեցաւ գրողների ու մտաւորականների ընդհանուր ժողով: Նիստը բացեց աւագագոյն գրող Անդրանիկ Սարեանը: Ընտրուեց ժողովի դիւան, նախագահ՝ ակադեմիկոս Աշոտ Կարապետեան, քարտուղարներ՝ Գարուշ Յարեանց եւ Լիլիթ Քեհէյեան: Հրաւիրուած էին եւ նիստին ներկայ գտնուեցին Հայաստանի գրողների միութեան նախագահ Լեւոն Անանեանը, Երեւանից, եւ ՀՀ Գլխաւոր հիւպատոս Լոս Անջելեսում Գագիկ Կիրակոսեանը, որոնք յաջողութեան մաղթանքներով ողջունեցին ժողովի գումարումը: Գրիշ Դաւթեանը գործադիր մարմնի կողմից զեկուցեց տարուած աշխատանքի մասին, ներկայացրեց կազմուած ծրագիր-կանոնադրութիւնը: Հիմնադրուեց Կալիֆորնիայի Հայ գրողների միութիւնը. կայացաւ վարչութեան ընտրութիւն, որը գումարելով իր առաջին նիստը կատարեց պաշտօնների բաժանում. նախագահ՝ բժշկ. Յարութիւն Սաղրեան (+), փոխնախագահ՝ Գրիշ Դաւթեան, առաջին քարտուղար՝ Գէորգ Քրիստինեան, երկրորդ քարտուղար՝ Պօղոս Գուբելեան, գանձապահ՝ Գրիգոր Շէնեան, անդամներ՝ Գարուշ Յարեանց, Արմէն Տօնոյեան, Հենրիկ Անասեան, æուլիետ Գրիգորեան, Լիլիթ Քեհէյեան, Վազգէն Վանատուր:
Լոս Անջելեսի Հայ գրողների միութիւնը, յանձինս նախագահ բժշկ. Յարութիւն Սաղրեանի, քարտուղար Պօղոս Գուբելեանի եւ գանձապահ Գրիգոր Շէնեանի, յայտարարուեց կազմալուծուած եւ միացուած ԿՀԳՄին:
Դեկտեմբերի 2003 թուին կայացած Գրական ասպարէզի նիստում, Գրիշ Դաւթեանի յայտարարութեամբ, Գրական Ասպարէզը այլեւս միացաւ ԿՀԳՄին:
2005 Մայիսի 5ին, ԿՀԳՄի երկրորդ ընդհանուր ժողովում ընտրուեց վարչութիւն. նախագահ՝ Գրիշ Դաւթեան, փոխնախագահ Լեւոն Սողոմոնեան, առաջին քարտուղար՝ Գէորգ Քրիստինեան, երկրորդ քարտուղար՝ Գարուշ Յարեանց, գանձապահ՝ Կիմա Կիրակոսեան, անդամներ՝ Ներսէս Տէր Մեսրոպեան, æուլիետ Գրիգորեան:
2008 Յունուարի 26ին կայացած ընդհանուր ժողովում, ընտրուեց վարչութիւն. նախագահ՝ Գրիշ Դաւթեան, փոխնախագահ՝ Գէորգ Քրիստինեան, առաջին քարտուղար՝ Գարուշ Յարեանց, երկրորդ քարտուղար՝ Ռ. Կորիւն, գանձապահ՝ Կիմա Կիրակոսեան, անդամներ լեւոն Սողոմոնեան, Եսթեր Դաւթեան, Ներսէս Տէր Մեսրոպեան, Կարէն Մուսաելեան:
ԿՀԳՄը պաշտօնապէս արձանագրուած է ԱՄՆում որպէս ոչ շահաբեր կազմակերպութիւն:
Անցնող տասը տարիների ընթացքում, Յունուար ամսուանից բացի, իւրաքանչիւր ամսուան առաջին Հինգշաբթի, երեկոյեան ժամը 7ից 9ը, կայացել է գրական նիստ, Գլէնդէյլի Հանրային գրադարանի սրահում, գրադարանի հովանաւորութեամբ: Բազմաբեղուն ու հարուստ է ԿՀԳՄի աշխատանքային ներկապնակը: Ծաւալած եռանդի, գրական խղճի, հայ գրականութեանը անկաշառ ծառայելու միտուածութեան շնորհիւ ոչ մի գրող դուրս չի մնում ԿՀԳՄի ուշադրութիւնից: Գրական նիստերում ելոյթներ են ունեցել, տեղաբնակ թէ այցելու, գրողներ, մտաւորականներ: Աւանդոյթ են դարձել գրողների հեղինակային ելոյթները, նոր հրատարակուած գրքերի շնորհահանդէսները, ազատ ամբիոնները, գրական, հասարակական քննարկումները, թեմատիկ, ճանաչողական արժէք ներկայացնող զեկուցումները: Գրողներ են գործուղուել գեղարուեստական ձեռնարկներում ելոյթ ունենալու: Միութիւնը մասնակցել է համահամայնքային ձեռնարկների: Տարիներ Ապրիլի 23ի երեկոյեան ծաղկամատոյցի արարողութեամբ նշել է Հայոց Ցեղասպանութեանը զոհ գնացած հայ գրողների յիշատակը, Գլէնդէյլի Ս. Աստուածածին եկեղեցու «Ղօղանջ Ոգեկոչման» խաչքարի մօտ, կամ Հայաստանեան առաքելական եկեղեցու Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմի առաջնորդարանի խաչքարի մօտ, գրողները ընթերցել են նահատակ գրողների ստեղծագործութիւնները, հնչեցրել են նրանց անլռելի բառն ու խօսքը:
ԿՀԳՄն ունի 71 անդամ: Ունի անգլերէնագիր գրողներ եւս: Միութեան ընդհանուր ժողովը ընտրում է վարչութիւն՝ երկու տարի ժամանակաշրջանի համար: ԿՀԳՄն Հայաստանի գրողների միութեանը համարում է «Մայր» միութիւն։ ԿՀԳՄի գերագոյն ժողովը ԿՀԳՄի Ընդհանուր ժողովն է. իսկ ԿՀԳՄի գերագոյն գործադիր մարմինը՝ ԿՀԳՄի վարչութիւնը։
Ինչպէս ժամանակին յայտարարուել է, 2009 թուականին միութեանս բարերար անդամ գրող Հրանդ Սիմոնեան հաստատել է ամէնամեայ գրական մրցանակ՝ 1000 դոլար գումարով, որ ԿՀԳՄի միջոցով տրուելու է տարուան լաւագոյն բանաստեղծին եւ արձակագրին, իւրաքանչիւրին 500 դոլար:
ԿՀԳՄը կազմել եւ Երեւանում հրատարակել է կալիֆորնիաբնակ Հայ գրողների ստեղծագործութիւնների ժողովածու՝ «Ձայն Բազմաց» խորագրով. տպագրութիւնը աւարտուել է 2009 թ.: Հատորի մեկենասն է Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցու Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմի առաջնորդ գերաշնորհ տէր Յովնան արքեպիսկոպոս Տէրտէրեանը, որին շնորհակալութիւն է յայտնում ԿՀԳՄը:
ԿՀԳՄ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
Յ.Գ.- «Ձայն Բազմաց»ի գաղափարը ինչպէ՞ս յղացաք: Ինչպէ՞ս գործադրուեցաւ ծրագիրը: Այս հատորին մէջ տեղ գրաւած հեղինակները բոլոր համաձա՞յն էին նոր ուղղագրութեամբ գիրքի հրատարկութեան գաղափարին»:
Այս հարցումին գծով, Գրիշ Դաւթեան խմբագիրին ուղղած նամակին մէջ անգլերէնով գրած է. (կու տանք թարգմանաբար)
«Որեւէ բողոք չէ եղած գիրքը Մայր հայրենիքին կողմէ պաշտօնապէս գործածուող ու մեր կողմէ ընդունուած ուղղագրութեամբ հրատարակելուն ուղղութեամբ: Ես ձեզի յանձնած էի ուսումնասիրական յօդուած մը՝ հայերէնի ուղղագրութեան մասին, զոր, դժբախտաբար, դուք մերժած էիք հրատարակել «Ասպարէզ» օրաթերթին մէջ, անոր (մէջ արծարծուած մօտեցումին) դէմ ըլլալուդ համար»:
Երբ սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց կը դաւաճանուի
ինչ պէս կեարելի է ինքզինք հայ գրող նակատել