ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ.- Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան քաղաքական ուժերու հրապարակած յայտարարութենէն ետք, ահա, նոյն տագնապը ապրող ղարաբաղեան ոչ կառավարական հասարակական կազմակերպութիւնները (Էն.Ճի.Օ.) եւս միացեալ յայտարարութեամբ հանդէս եկած են: Ստորեւ՝ սոյն յայտարարութեան բնագիրը.
«Ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման շուրջ վերջին իրադարձութիւնների կապակցութեամբ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան քաղաքացիական հասարակութիւնը՝ ի դէմս ոչ կառավարական կազմակերպութիւնների առաջնորդների եւ հասարակական փորձագէտների անհրաժեշտ է համարում յայտարարել.
Միջնորդ երկրների բարձրաստիճան պաշտօնեաների վերջին յայտարարութիւնները մադրիդեան սկզբունքների հիման վրայ հակամարտութեան կարգաւորման վերաբերեալ արմատապէս հակասում են Արցախի եւ Հայաստանի շահերին եւ արտացոլում են միայն այդ երկրների շահերը, որոնք, ըստ երեւոյթին, միշտ համընկնում են Ադրբեջանի շահերի հետ:
Մենք՝ ԼՂՀ քաղաքացիական հասարակութեան ներկայացուցիչներս, կարգաւորման մեզ պարտադրուող տարբերակը գնահատում ենք որպէս անօրինական, անարդար, անբարոյական եւ կործանարար ամբողջ հարաւ-կովկասեան տարածաշրջանի համար:
Իրավիճակը հակամարտութեան տարածաշրջանում կրկին ծայրաստիճան լարուածութեան է հասցուել: Դա յղի է անկանխատեսելի հետեւանքներով: Վտագուած է ԼՂՀ ու ՀՀ, հետեւաբար նաեւ ողջ տարածաշրջանի անվտանգութիւնը:
Միջնորդների կողմից ԼՂՀ քաղաքացիների օրինական իրաւունքների եւ առկայ իրողութիւնների բացարձակ անտեսումը բազմիցս հակամարտութեան տարածաշրջանում իրավիճակի ապակայունացման պատճառ է դարձել:
Կարծում ենք, որ ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման շուրջ բանակցային գործընթացը առանց ԼՂՀ ներկայացուցիչների մասնակցութեան ապացուցել է իր բացարձակ անկարողութիւնը. այս կապակցութեամբ կոչ ենք անում բանակցային գործընթացի միջնորդներին եւ մասնակիցներին վերջ տալ այս քաղաքական ֆարսին եւ ադրբեջանա-ղարաբաղեան յարաբերութիւնների կարգաւորման հիմք ընդունելով առկայ իրողութիւնը, արմատապէս վերանայելով ներկայիս ձեւաչափը եւ բանակցութիւնների հիմնարար սկզբունքներըվերջապէս զբաղուել իրական խաղաղարար գործունէութեամբ, այլ ոչ թէ հակամարտութեան հերթական գալարի արձակմամբ:
Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչութեան նկատմամբ Խորհրդային Ադրբեջանի կողմից իրականացուող խտրականութեան քաղաքականութեան դէմ 20 տարի առաջ ըմբոստացած Արցախի ժողովուրդը մէկընդմիշտ որոշել է իր ճակատագիրը՝ բոլոր իրաւական նորմերի եւ ձեւաչափերի անթերի պահպանմամբ համազգային հանրաքուէի հիման վրայ ԼՂՀ անկախութիւնը հռչակելով: Դիմագրաւելով Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչութեան լիակատար ոչնչացմանն ուղղուած Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիային Արցախի ժողովուրդը պաշտպանել է սեփական ազատ պետութիւն մէջ ապրելու իր իրաւունքը:
ԼՂՀ Սահմանադրութիւնը միակ անխախտելի օրէնքն է, որին հետեւել եւ շարունակելու է հետեւել Արցախի ժողովուրդը: Արտաքին ուժերի ցանկացած փորձ խախտելու ԼՂՀ Հիմնական Օրէնքը, որով ամրագրուած են նաեւ ազատագրուած տարածքները, դատապարտուած է: ԼՂՀ պաշտպանութեան բանակը, տասնեակ հազարաւոր պահեստայիններն ու ամբողջ աշխարհի հայ կամաւորականները պետական սահմանների անձեռնմխելիութեան, Արցախի ժողովրդի կեանքի, իրաւունքների եւ ազատութիւնների հիմնական երաշխիքն են :
Մենք պատրաստ ենք շարունակել բանակցութիւնները եւ աշխատել տարածաշրջանում խաղաղութիւն հաստատման ուղղութեամբ, սակայն ոչ սեփական անվտանգութեան եւ ազատութեան գնով, որի համար կեանքով են հատուցել ոչ միայն հազարաւոր մարտիկներ, այլեւ խաղաղ բնակիչներ՝ կանայք, երեխաներ, ծերեր: Նրանց յիշատակը մեր արժանապատուութիւնն է :
Խաղաղ կարգաւորման պլատֆորմը առուծախի վաճառասեղան չէ. Ազատութիւնն ու Արժանապատուութիւնը ապրանք չեն:
Մենք յիշեցնում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերեալ որեւէ համաձայնագիր չի կարող օրինական ուժ ունենալ, եթէ այն չի արտացոլում ԼՂՀ քաղաքացիների կամքն ու օրինական իրաւունքները, եւ եթէ այդ փաստաթղթի տակ չկայ ԼՂՀ ընտրուած նախագահի ստորագրութիւնը: Զրպարտութիւններն անօգուտ են եւ ապարդիւն:
Մենք գտնում ենք, որ անհրաժեշտ է ոչ միայն պաշտօնական քաղաքական գնահատական տալ տեղի ունեցող բանակցութիւններին, այլեւ արդէն ժամանակն է պատասխանատուութեան ենթարկել նրանց, ովքեր թոյլ են տուել բանակցութիւնների ընթացքի զարգացումն այն սցենարով, որն, արդիւնքում, վտանգել է ոչ միայն մարդկանց կեանքը եւ հայկական պետականութիւնը որպէս այդպիսին, այլեւ ամբողջ տարածաշրջանի անվտանգութիւնը, ինչպէս նաեւ ամբողջ աշխարհի հայերի եւ Հայաստանի ու Արցախի բարեկամների շահերը:
Յետայսու յիշեցնում ենք այն պաշտօնատար անձանց, կառոյցներին եւ այլ հաստատութիւններին, որոնք իրենց իրաւասու են համարում որոշել ամբողջ տարածաշրջանի ճակատագիրը, որ անձնապէս պատասխանատու են ե՛ւ ամբողջ աշխարհի հայութեան առջեւ, ե՛ւ տարածաշրջանում բնակուող մարդկանց կեանքի համար:
Մեր իրաւունքն անկապտելի է, մեր կամքը՝ անհողդողդ:
Ստորագրութիւններ.
Էլլադա Սահակեան՝ հասարակական փորձագէտ
Իրինա Գրիգորեան՝ ժողովրդական դիւանագիտութեան ինստիտուտ
Տարօն Յակոբեան՝ «Վերածնուած հայրենիք»
Երուանդ Հաջիյեան՝ «Հայկի սերունդ»
Յասմիկ Միքայէլեան՝ «Մայրութիւն»
Լիւդմիլայ Գրիգորեան՝ Հասարակական փորձագէտ
Գագիկ Բաղունց՝ Արցախի մտաւորականութեան միութիւն
Գէորգի Սաֆարեան՝ Մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան Արցախի միութիւն
Սանասար Սարեան՝ ԼՂՀ փախստականներ միութիւն
Աշոտ Ադամեան՝ Արցախի բժշկական միութիւն
Գայիանէ Համբարձումեան՝ Կանանց ռեսուրս-կենտրոն
æուլիետտա Առստամեան՝ «Հարմոնիա»» (ներդաշնակութիւն) ՈԿԿ
Ալբերտ Ոսկանեան՝ Քաղաքացիական նախաձեռնութիւնների կենտրոն
Ալեքսանդր Յակոբջանեան՝ հասարակական փորձագէտ
Գէորգի Սահակեան՝ հասարակական փորձագէտ
Ստեփան Գրիգորեան՝ «Երիտասարդ քաղաքագէտներ»
Մասիս Մայիլեան՝ Ներքին քաղաքականութեան եւ անվտանգութեան հասարակական խորհուրդ
Գալինա Առուստամեան՝ Զոհուած ազատամարտիկների հարազատների միութիւն