

ԿԱՐԻՆԷ ՏԷՐ ԳԷՈՐԳԵԱՆ
Հրատարակուած անգլերէն գրքի անունը թարգմանեցինք հետեւեալ ձեւով՝ «Դիւանագէտ՝ Առանց Թղթածրարի»։ Ի՞նչ է նշանակում այս. կատարել դիւանագիտական աշխատանքներ առանց դիւանագէտի համապատասխան պաշտօն ունենալո՞ւ։ Ամենեւին ոչ. աշխատելով Լիբանանի Ամերիկեան դեսպանատան տարբեր բաժիններում, հիմնականում՝ անցագրային, ունենալ դիւանագիտութեան տաղանդն ու շնորհքը, տնօրինել իր աշխատատեղի պաշտօնեաներին եւ պատրաստ լինել մարտահրաւէրների։ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմը, 20 տարիների հիւպատոսական պաշտօնավարութիւնը ամերիկեան դեսպանատներում՝ Պէյրութ, Աթէնք, Կահիրէ, Նիկոսիա եւ Սանաա, առեւանգումը սիրիացի զինուորների կողմից եւ ազատ արձակումը հայ բարեկամի միջոցով։ Ու եթէ ամէնին աւելանալու էր 1983 թուականի Ապրիլին Պէյրութի Ամերիկեան դեսպանատան չարաբաստիկ պայթիւնը, ծանրօրէն վիրաւորուելը, 8 վիրաբուժական գործողութիւններին դիմանալը, այնուամենայնիւ, ոտքի կանգնելն ու ետ գործի լծուելը, ապա այս պատմութիւնը պէտք է ներկայացուէր հանրութեանը։ Եւ Պետրոս Անսըրեանն այն կատարեց անգլերէնով հրատարակած իր նորատիպ «Diplomat Without Portfolio» հատորով՝ ֆիլմի համար գրուած սցենարի (բեմագրութեան) տեսքով (Newman Springs Publishing, USA, 2024)։


Մէկ շնչով թուեցինք Պետրոս Անսըրեանի կեանքի անցած ուղին՝ յայտնելու համար, թէ ինչո՛ւ է հրատարակուած սոյն գիրքը, որ ձօնուած է տիկնոջը՝ Մարիան Թադեւոսեան Անսըրեանին եւ զաւակներին՝ Յակոբին եւ Ալեքսանտրիա-Կլաւտիային։
Պետրոս Անսըրեան հեղինակի լոյս ընծայած «Անսըրեան Գերդաստան» խորագրով գրքի հետ բաւականին առնչուել էինք. նախ՝ հայերէն բաժին ունէր, ապա՝ ընտանեկան կապերը եւ լուսանկարները խորհրդակցութիւնների առիթ էին տալիս մինչ տպագրութիւնը։
«Diplomat Without Portfolio»ն տեսանք տպագրութիւնից յետոյ, 30 Յունուար 2025ին, սոյն գրքի շնորհահանդէսին, Ս. Ղեւոնդեանց Մայր տաճարի Ա. եւ Գ. Համբար սրահում։ Իրաւաբան Ռուբէն Աւշարեանի բացառիկ վերլուծութեան շնորհիւ այն հասանելի դարձաւ թէ՛ մեզ եւ թէ սրահում ներկայ գտնուող ունկնդիրներին։
Հանդիսութիւնը զուսպ եւ պատշաճ ձեւով վարում էր բժիշկ Գրիգոր Սիմոնեանը։ Գեղարուեստական բաժնում ասմունքով հանդէս եկաւ Լիբանանից ժամանած արուեստագիտուհի Անի Եփրեմեանը։ Նա Սփիւռքի այն սերունդն է, որ ի՛նչ էլ կատարուի հայրենիքում, միեւնոյնն է, ինքը կը փոխանցի հայրենի հողի կանչն ու անմար կարօտը։ Անգլերէնով ընթացող երեկոյին Անին յարմար էր տեսել ներկայացնելու Գ. Էմինի «Մենք» բանաստեղծութիւնը։

Յաջորդ գեղարուեստական համարն էր Դանիէլ Էյթանի (ջութակ) եւ Սեմ Քուփըրի (դաշնամուր) զուգանուագը (Վ. Մոցարտ- Սոնատ E Minor)։ Պատանիները արհեստավարժ կատարողութեամբ ստեղծեցին դասական երաժշտութեան վայել մթնոլորտ։
Գալիս էր օրուայ գլխաւոր բանախօսը` Ռուբէն Աւշարեանը։ Դէպքերի ընթացքը, վաւերական փաստերի մէջբերումը եւ համապատասխան նկարների ցուցադրումը սահիկներով, իւրաքանչիւր ժամանակաշրջանին յարմարող պատկերների ներկայութիւնը, Պետրոսի եւ իր անձի հետ զուգահեռներ անցկացնելը ամերիկեան դեսպանատան պայթումի ժամանակամիջոցին՝ հիւսում էին մի իրական պատմութիւն-գողգոթայ, որն էր Պետրոսի կեանքը։ Իսկ հիմնական միտք բանին էր՝ դարձեալ վեր յառնել ու շարունակել պայքարը նոր ձեւով, նոր մարտահրաւէրներով։
Սրտի խօսքն ունէր Պետրոսի եւ իր ընտանիքի բարեկամ բժիշկ Վարդան Թաշճեանը։ Նրա ձեռքում էր Պետրոսի այցեքարտը Լիբանանից, որ յարգելի բժիշկը պահել էր որպէս մասունք։
Կատարուեց տեսերիզի ցուցադրութիւն, որտեղ Պետրոս Անսըրեանը անգլերէնով պատմում եւ ամփոփում էր իր կեանքի անցած ուղին։ Ապա ելոյթ ունեցաւ հեղինակը, եւ շնորհակալութիւն յայտնեց մասնակիցներին եւ բացատրեց, թէ ինչո՛ւ էր գրել այս գիրքը։ Ներկայացնում ենք գրքի կողքի անգլերէն գրութեան թարգմանութիւնը.


«1983 թուականի Ապրիլի 18ին ռումբերով լեցուած բեռնակառքը հարուածեց եւ պայթեց Բէյրութում Ամերիկեան դեսպանատան գլխաւոր մուտքի մօտ, ինչի հետեւանքով զոհուեց վաթսուներեք մարդ, այդ թւում՝ տասնութ բարձրաստիճան ամերիկացի դիւանագէտներ։ Սա վերապրածի կեանքի փորձն է, ով ամբողջ կեանքում տառապել է, բայց շարունակել է կատարել իր պարտականութիւնները որպէս կապ ծառայելով Աթէնքի եւ Պէյրութի ամերիկեան դեսպանատների միջեւ, թէեւ ոչ որպէս դիւանագէտ: Նա վերահսկում էր բազմաթիւ դիւանագէտների եւ պատրաստ էր ապագայ մարտահրաւէրներին։ Որպէս Արտաքին ծառայութեան ազգային անձնակազմ եւ որպէս ահաբեկչութիւնից փրկուած՝ սա պէտք է կիսուի եւ ապագայի համար հասանելի դարձնի այն տառապանքն ու վնասուածքը, որին նա հանդիպեց եւ կրեց միջադէպի պատճառով: Նա ձգտում է կիսուել եւ արձանագրել իր ձեռք բերած գիտելիքներն ու փորձը»։
Երեկոյի փակման արարողութիւնը կատարեց Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմի առաջնորդ Յովնան արք. Տէրտէրեանը եւ իր գնահատանքի խօսքը փոխանցեց հեղինակին։ Գինեձօնի արարողութիւնից յետոյ Պետրոս Անսըրեանը մակագրեց գրքերը, ապա տեղի ունեցաւ հիւրասիրութիւն։