
Հայաստանի արտաքին գործոց փոխնախարար Պարոյր Յովհաննիսեան «Արմէնփրէս»ի հետ ունեցած հարցազրոյցին ընթացքին խօսեցաւ Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան կարգ մը հարցերու, Ատրպէյճանի հետ յարաբերութիւններուն եւ Միացեալ Նահանգներու հետ կնքուած փաստաթուղթին մասին։
Ան յայտնեց, որ 14 Յունուարին, Ուաշինկթընի մէջ. Հայաստանի եւ Միացեալ Նահանգներու միջեւ ստորագրուած ռազմավարական գործընկերութեան փաստաթուղթը կառուցային գործիքակազմ մըն է, որ կախեալ չէ Ուաշինկթընի մէջ իշխող քաղաքական խումբէն կամ ուղղակիօրէն Միացեալ Նահանգներու մէջ տեղի ունեցող քաղաքական զանազան տեսակի գործօններէն։ Ըստ անոր՝ անիկա ունի ոչ միայն քաղաքական, այլ նաեւ գործնական կարեւոր նշանակութիւն։
Յովհաննիսեան ըսաւ, որ Երեւան-Ուաշինկթըն յարաբերութիւններու նոր մակարդակի բարձրացումը թոյլ պիտի տայ ներկայ վարչակարգին հետ գործընկերութեան սկսիլ շատ աւելի բարւոք եւ շատ աւելի յառաջընթաց դիրքերէ:
«Փաստաթղթում նշուած են այդ հիմնական 4 ուղղութիւնները, որոնցով պէտք է խորացուի համագործակցութիւնը, գործընկերութիւնը. դա տնտեսական համագործակցութիւնն է` այնտեղ նոր հնարաւորութիւններ են բացւում թէ՛ առեւտրի դիւերսիֆիկացիայի (զանազանեցումի) առումով, թէ՛ Հայաստանի դիմադրողականութեանն աջակցելու առումով: Անվտանգութեան եւ պաշտպանութեան ոլորտն է կարեւոր. անցած տարի եւ նախանցած տարի ունեցանք համատեղ զօրավարժութիւններ: Ստորագրման ժամանակ նշուեց նաեւ Միացեալ Նահանգների աջակցութիւնը, օժանդակութիւնը սահմանների վերահսկման մեր կարողութիւններին, եւ մի շարք այլ ուղղութիւններով աջակցութիւնն էլ աւելի կ՛աւելացուի Միացեալ Նահանգների կողմից: Երրորդ ուղղութիւնը ժողովրդավարութեան, արդարադատութեան ոլորտներն են: Միացեալ Նահանգները միշտ եղել է մեր կարեւոր գործընկերներից մէկն այդ առումով, եւ աջակցութիւնը Հայաստանին երկար տարիների գործընթաց է: Վերջին ուղղութիւնը` մարդկանց միջեւ շփումներն են` հումանիտար (մարդասիրական), կրթական, մշակութային եւ այլ ծրագրերի մասին է խօսքը, որոնք նոյնպէս կարեւոր են 2 երկրների միջեւ աւանդական բարեկամական յարաբերութիւնների կոնտեքստում (պարունակին մէջ)», դիտել տուաւ Յովհաննիսեան, որ նաեւ անդրադարձաւ Հայաստանի շուրջ ստեղծուած ներկայ աշխարհաքաղաքական իրադրութեան։ Հայաստան-Եւրոպական Միութիւն կապերուն մասին խօսելով՝ ան ըսաւ. «Նման ինտենսիւ (խտացեալ) ժամանակաշրջան, թերեւս, Եւրամիութեան հետ չէինք ունեցել: Այն սկսուեց Եւրոպական պառլամենտում 2023 թուականի Հոկտեմբերին Հայաստանի վարչապետի ելոյթով, որտեղ յայտարարուեց, որ Հայաստանը պատրաստ է մերձենալ Եւրամիութեան հետ այնքանով, ինչքանով Եւրամիութիւնը պատրաստ է դա անել: Դրան հետեւեցին Եւրամիութեան կողմից սատարող յայտարարութիւններ եւ սկսուեցին գործընթացներ, որոնց նպատակն էր բարձրացնել Եւրամիութեան հետ մեր յարաբերութիւնների մակարդակը: Հիմնական ուղղութիւնը գործընկերութեան նոր օրակարգի ստեղծումն է, եւ այդ բանակցութիւնները կ՛աւարտուեն գալիք շաբաթների ընթացքում, բայց դրա հետ զուգահեռ տեղի ունեցան նաեւ այլ կարեւոր զարգացումներ: Այժմ մեր սահմաններին Եւրամիութեան դիտորդների ներկայացմամբ, նոր ձեւաչափերով, ինչպիսիք են քաղաքական եւ անվտանգային երկխօսութիւնը, որը նոր մեխանիզմն է եւ այլ նախաձեռնութիւններով Եւրամիութիւնը մեզ համար դառնում է շատ կարեւոր գործընկեր անվտանգութեան ոլորտում: Նշենք նաեւ Եւրոպական խաղաղութեան գործիքը, որից մենք արդէն օգտւում ենք, եւ որի վերաբերեալ որոշումն ընդունուել էր 2024 թուականի Յուլիսին` մէկ այլ շատ կարեւոր որոշման հետ մէկտեղ, որն արտօնագրերի ռեժիմի (դրութեան) ազատականացման վերաբերեալ բանակցութիւնների մեկնարկի որոշումն էր: Երկար տարիներ փորձում էինք դա ապահովել, եւ գիտէք, թէ մի խումբ գործընկերներ ինչքան զուսպ են վերաբերւում միգրացիոն (գաղթի) ոլորտի հետ կապուած հարցերին, սակայն մեզ յաջողուեց ապահովել այդ որոշման ընդունումը, եւ արդէն Դեկտեմբերին մեկնարկեցին բովանդակային բանակցութիւնները վիզաների ազատականացման շուրջ: Այդ նոյն տարուայ ընթացքում միացանք Եւրոջասթ, Եւրոպոլ կառոյցներին, որոնք արդարութեան, յանցանքների դէմ պայքարի կարեւոր գործիքներ են: Դրա հետ մէկտեղ Եւրոպական պառլամենտի (խորհրդարանին) հետ շարունակւում է շատ սերտ համագործակցութիւնը եւ, ի հարկէ, այս տարի կը ստորագրենք գործընկերութեան նոր օրակարգը, սպասում ենք բարձրաստիճան այցեր թէ՛ Բրիւսել, թէ՛ Երեւան: Ի հարկէ, այդ առումով այս դինամիկան (ուժաբանութիւնը) կը պահպանուի եւ կը զարգանայ: Եւրամիութիւնը շարունակում է մնալ մեր կարեւորագոյն դոնորը (նուիրատուն), կարեւորագոյն աջակիցը` ժողովրդավարութեան գործընթացների հետ կապուած: Եւրամիութեան մի շարք անդամ երկրների հետ մեր երկկողմ յարաբերութիւնները զարգանում են շատ արագ տեմպերով (կշռոյթով):
«Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելութեան գործունէութիւնը եւս 2 տարով երկարաձգելը շատ կարեւոր որոշում էր․ դիտորդական առաքելութիւնը մեծ դեր է խաղում մեր անվտանգութեան ապահովման գործընթացում, մեր սահմանների այդ մոնիթորինգը (հսկումը) ոչ միայն նպաստել է միջադէպերի նուազեցմանն, այլեւ իրազեկութեան մակարդակը Բրիւսելում եւ եւրոպական մայրաքաղաքներում զգալի աճել է: Այժմ երրորդ` անկողմնակալ դիտորդի աչքերով է իրավիճակը դիտւում: Դա նաեւ մեծ դեր է խաղում մեր սահմանամերձ շրջաններում բնակչութեան ինքնավստահութեան մակարդակի բարձրացման առումով: Այդ առաքելութիւնն օգնում է նաեւ ենթակառուցուածքային գործունէութեան առումով մեր մի շարք պրոյեկտներին․ այսպէս, օրինակ, չուերթը դէպի Կապանի օդանաւակայան նոյնպէս վերահսկւում է դիտորդների կողմից»։
Ռուսիոյ հետ Հայաստանի կապերուն եւ Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարին վերջերս Մոսկուա կատարած այցելութեան մասին խօսելով՝ Յովհաննիսեան ըսաւ. «Զարմանալի չէ, որ Ռուսաստանի հետ ունենք շատ լայն օրակարգ, ընդգրկուն օրակարգ, եւ այս հանդիպումը ցոյց տուեց 2 կողմերի ցանկութիւնն` աշխատանքային եւ պրակտիկ (գործնական) մօտեցում ունենալ բոլոր հարցերի շուրջ: Վարչապետը յայտարարել էր, որ մեր ցանկութիւնը չէ սրել կամ վատթարացնել յարաբերութիւնները որեւէ գործընկերոջ հետ, հակառակը` մեր ջանքերը միտուած են բալանսաւորուած (հաւասարակշռուած) եւ Հայաստանի շահերն ապահովող արտաքին քաղաքականութեան իրականացմանը, եւ, ի հարկէ, այդ այցը հէնց դրա վկայութիւնն էր»:
Պատասխանելով «Արմէնփրէ»ի լրագրողին հարցումին, թէ ինչպէ՛ս կարելի է բնութագրել Երեւան-Պաքու բանակցութիւններու ներկայ ընթացքը եւ արդեօք հաւանակա՞ն է, որ խաղաղութեան պայմանագիրը կնքուի 2025ին՝ Յովհաննիսեան ըսաւ. «Բնական է, հնարաւոր ենք գտնում եւ դրանով է պայմանաւորւում, որ շարունակում ենք մեր ջանքերը: Թէ՛ վարչապետը, թէ՛ արտգործնախարարը վերջերս անդրադարձել են այդ գործընթացներին: Այստեղ կարող եմ միայն հաստատել, որ թէ՛ խաղաղութեան պայմանագիրը վերջնականացնելու, ինչին իսկապէս շատ մօտ ենք, թէ՛ դելիմիտացիայի պրոցեսն (սահմանազատման գործընթացը) առաջ տանելու, որտեղ ունենք դրական դինամիկա, թէ՛ կոմունիկացիաների (հաղորդակցութիւններու) բացման հարցում մեր մօտեցումները կոնստրուկտիւ (կառուցողական) են, նպատակ ունեն իսկապէս հասնելու կայուն խաղաղութեան: Փորձում ենք նաեւ չարձագանգել մեր հարեւան երկրից հնչող երբեմն ցաւալի հռետորաբանութեանը միայն մէկ պատճառով` պահպանելու այդ գործընթացը եւ, ի վերջոյ, հասնելու խաղաղութեան այս տարածաշրջանում, որը երկար տարիներ տուժել է հակամարտութիւններից: Սա կը լինի նաեւ այս տարուայ մեր կարգախօսը: Ջանքեր չենք խնայի այդ առումով, աշխատում ենք բոլոր գործընկերների հետ` աջակցելու այդ գործընթացին եւ, ի հարկէ, պէտք է հաւատանք, որ կը հասնենք արդիւնքի»: