4 Դեկտեմբերին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Ազգային ժողովի ամպիոնէն անկարելի նկատեց Հայաստանի վերադարձը Հաւաքական անվտանգութեան պայմանագիրի կազմակերպութիւն (ՀԱՊԿ)` ընդգծելով, որ իրենք արդէն անդառնալիութեան կէտը անցած են: «Ըստ էութեան, մենք մեզ արդէն իսկ համարում ենք ՀԱՊԿից դուրս, եւ իրենք ինչ ուզում են թող որոշեն»:
Ան այս յայտարարութիւնը կատարեց՝ արձագանգելով Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութինի նախորդ օրերու հաստատումին, որ՝ ՀԱՊԿը չէր կրնար միջամտել 2020ի Արցախի պատերազմին, որովհետեւ «Ղարաբաղը Հայաստանի տարածք չէր»:
«Ամենայն յարգանքով Ռուսաստանի Դաշնութեան յարգելի նախագահի նկատմամբ` մենք գործընկերներ ենք եւ աշխատում ենք միասին, էս յայտարարութիւնը ակնյայտ է դարձնում ընդհանրապէս ընդհանուր իրավիճակը, որ կայ ՀԱՊԿում», ընդգծեց Փաշինեան, որ դարձեալ ներկայացուց ՀԱՊԿի հետ Հայաստանի ունեցած հարցի էութիւնը` բացատրելով, որ անիկա բոլորովին կապ չունէր Արցախի հարցի հետ: Ըստ Փաշինեանի՝ 2021ին եւ 2022ին ինքնին Հայաստանի՛ նկատմամբ յարձակում կատարուեցաւ, տարածքային ոտնձգութիւններ արձանագրուեցան: Եւ ընդ որում, երբ Հայաստանի իշխանութիւնները տեսան, որ իրադարձութիւնները կը զարգանան ռազմական յարձակումի մը ուղղութեամբ, այդ հարցը առաջին հերթին քննարկեցին դաշնակիցներուն հետ: Իսկ վերջիններս, ըստ Փաշինեանի, վստահեցուցին, որ այդպիսի բան չի կրնար տեղի ունենալ, որովհետեւ Հայաստանի սահմանները իրենց համար կարմիր գիծ են, այդ մէկը բոլորը գիտեն, եւ ոչ ոք կրնայ ոտնձգութիւն ընել: Բայց երբ արդէն ոտնձգութիւնը տեղի ունեցաւ, եւ այդ կարմիր գիծը հատուեցաւ, ՀԱՊԿէն ըսին, թէ սահմանը կարծես թէ սահմանագծուած չէ:
«Ասել ենք` «Շատ լաւ, ցոյց տուէք Հայաստանի Հանրապետութիւնում ՀԱՊԿ պատասխանատուութեան գօտին` էս` քարտէզը, էս` մատիտը, ցոյց տուէք` որտեղով ա անցնում»: Իրենք մեզ դա ցոյց չեն տուել: Եւ իմ ռէակցիան (հակազդեցութիւնս) ես հրապարակային ասել եմ, ասել եմ` եթէ Հայաստանում ՀԱՊԿը չունի պատասխանատուութեան գօտի, էդ գիծը չի կարող ցոյց տալ, ուրեմն փաստացի ՀԱՊԿը որպէս կազմակերպութիւն գոյութիւն չունի: Ստեղ Ղարաբաղի հետ կապուած իրավիճակը ընդհանրապէս կապ չունի, մենք ՀԱՊԿի հետ էս մեր մասնակցութիւնը սառեցնելու համատեքստում Ղարաբաղի թեման ընդհանրապէս չենք շօշափել», յայտարարեց Փաշինեան՝ աւելցնելով, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը միշտ հետեւած է ՀԱՊԿի մէջ դաշնակցային իր պարտաւորութիւններուն, բայց դաշնակից երկիրները չեն աջակցած Հայաստանի վճռորոշ պահերուն: Ան յիշեցուց 2019ին Սուրիա սակրաւորներու եւ բժիշկներու խումբ գործուղելու որոշումը, որ, ըստ անոր, տեղի ունեցաւ Հայաստանի դաշնակիցին խնդրանքով` ի հեճուկս արեւմտեան երկիրներու պահանջներուն եւ դժգոհութիւններուն:
«Մենք արձագանգել ենք, որովհետեւ մենք դրանով նաեւ ցոյց ենք տուել, թէ դաշնակից լինել ի՞նչ է նշանակում: Ընդ որում` ՀԱՊԿի շրջանակում միակ երկիրն ենք եղել, որ մեր դաշնակցի խնդրանքներին արձագանգել ենք: Ինչի՞ համար ենք արել, որովհետեւ մենք ասել ենք, որ մենք յարաբերութիւնների այսպիսի որակ ենք պատկերացնում: Մենք այսպէս ենք պատկերացնում դաշնակից լինելը եւ սեփական պայմանագրային պարտաւորութիւնների նկատմամբ վերաբերմունքը», ընդգծեց Փաշինեան եւ աւելցնելով՝ ըսաւ. «Բայց նոյնիսկ այն ժամանակ մեզ ասում էին արեւմտեան կամակատար կառավարութիւն: Բա թող այդ մարդիկ ամենաբարձր մակարդակով պատասխանեն անձամբ ինձ: Բայց ես սրանով նաեւ ուզում եմ արձանագրել, որ, ցաւօք, մեր ոչ բոլոր դաշնակից պատկերացումն է դաշնակից լինելու վերաբերեալ այնպիսին, ինչպիսին մերն է եղել: Եւ որեւէ մէկը մեզ որեւէ բանում մեղադրելու ո՛չ քաղաքական, ո՛չ բարոյական, ո՛չ էլ իրաւական հիմք չունի: Մենք ճշգրիտ, թէ՛ բարոյապէս, թէ՛ քաղաքականապէս, թէ՛ իրաւական առումով, մեր բոլոր դաշնակցային պարտաւորութիւնները կատարել ենք, բայց մեր նկատմամբ դաշնակցային պարտաւորութիւնները չեն կատարուել: Նեղ պահին մեզ թողել են մենակ, մեզ լքել են եւ, այո՛, կան կարծիքներ, որ մեզ դաւաճանել են եւ ես փաստարկ չունեմ այդ կարծիքը հնչեցնողներին ասեմ` գիտէք ինչ, դուք սխալ էք ասում»:
Անդրադառնալով ՀԱՊԿի աշխատանքներուն Հայաստանի մասնակցութեան սառեցման՝ Փաշինեան յայտարարեց, որ Հայաստան ինքնիրեն կը նկատէ ՀԱՊԿէն դուրս, եւ կազմակերպութեան մէջ թող ընեն ինչ որ ուզեն: «Այդ թւում էս իրադրութիւնների տարբերութիւնը եւ դրա արդէն հրապարակային փոխադարձ արտայայտումը արդէն աւելի ու աւելի դժուար, եթէ չասենք` անհնար է դարձնում Հայաստանի Հանրապետութեան վերադարձը ՀԱՊԿ, եւ ես կարծում եմ, որ մենք էդտեղ անդառնալիութեան կէտը ըստ էութեան անցել ենք», յայտնեց Փաշինեան:
Անդառնալիութեան մասին Փաշինեանի այս յայտարարութիւնը յաջորդեց նոյն օրն իսկ ՀԱՊԿի ընդհանուր քարտուղար Իմանկալի Թասմակամպետովի առաջարկին, թէ Հայաստան ուզած պահուն կրնայ վերադառնալ կազմակերպութեան աշխատանքներուն: Ան նաեւ շեշտեց, որ վերադարձի համար առարկութիւններ կամ խոչընդոտներ չկան:
Փաշինեան Ազգային ժողովի հարցում-պատասխան օրակարգին ընթացքին անդրադարձաւ նաեւ խաղաղութեան պայմանագիրին` յայտնելով, թէ ինք յոյս ունի, որ Երեւան եւ Պաքու կ՛աշխուժացնեն նախագիծին վերաբերող աշխատանքները:
«Աշխատանքի ըստ էութեան 90 տոկոսը արուած է, եւ մնում է վերջին ջանքը գործադրել եւ ստորագրել խաղաղութեան պայմանագիր: Ընդ որում, ուզում եմ, արդէն ասել եմ նաեւ հրապարակային, որ մենք առաջարկել ենք նաեւ շատ իրական, իրատեսական եւ ռէալ (իրական) լուծում տարածաշրջանի կոմունիկացիաների (հաղորդակցութիւններու) բացման հարցով, եւ մնում ա բոլոր ուղղութիւններով ուղղակի քայլ անել եւ բոլոր ուղղութիւններով լուծել: Իմ գնահատականն այն է, որ տարածաշրջանում Հայաստան-Ադրբեջան յարաբերութիւններում էսկալացիայի (մագլցումի) որեւէ հիմք չկայ», ըսաւ Փաշինեան, որ Ազգային ժողովի ամպիոնէն քանի մը անգամներ վստահեցուց, որ Հայաստան Ատրպէյճանի վրայ յարձակելու որեւէ պատճառ չունի՝ արձագանգելով ատրպէյճանական մամուլին մէջ տեղ գտած հրապարակումներուն: «Ընդհակառակը` հէնց ներքաղաքական նկատառումներով, մեզ` կառավարող թիմին (խումբին) եւ կոնկրետ (ուղղակի) ինձ ձեռնտու է, որպէսզի տարածաշրջանում իրադրութիւնը լինի կայուն: Մենք Ադրբեջանի վրայ յարձակուելու որեւէ պատճառ չունենք», յայտարարեց Փաշինեան:
Ապա ան բացատրեց, թէ Հայաստան եւ Ատրպէյճան փոխադարձաբար ճանչցած են իրարու տարածքային ամբողջականութիւնը` Ալմա Աթայի հռչակագիրին հիման վրայ, Հայաստանի խորհրդարանն ալ վաւերացուցած է սահմանազատման յանձնաժողովներու համատեղ աշխատանքներու կանոնակարգը, եւ յառաջիկային պէտք է սահմանազատման գործընթացին սկսիլ փոխադարձ համաձայնութեամբ յաջորդ հատուածին մէջ:
«Ես բացառում եմ ուղղակի որեւէ գործողութիւն Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից, որը նպատակամղուած կը լինի տարածաշրջանում իրադրութիւնը ապակայունացնելուն», յայտնեց Փաշինեան: