Պաքու Ատրպէյճանի մէջ պահուող Արցախի նախկին պաշտօնատարներուն դէմ նոր՝ պատմամշակութային յուշարձաններու ոչնչացումի, մեղադրանքը առաջադրեց, 1 Հոկտեմբերին յայտնեց Ատրպէյճանի գլխաւոր դատախազ Քամրան Ալիեւ, բայց այլ մանրամասնութիւններ չներկայացուց: Ան դարձեալ ըսաւ, որ յարուցուած քրէական գործի նախաքննութիւնը աւարտած է, սակայն, նիւթերը տակաւին դատարան չեն ուղարկուած:
Սեպտեմբերի սկիզբը, Պաքու յայտարարեց, որ Արցախի նախկին պաշտօնատարները շուտով պիտի կանգնին դատարանին առջեւ: Բոլորը կը մեղադրուին ծանր յանցանքներու մէջ` ահաբեկչութենէն մինչեւ ապօրինի զինուած խմբաւորումներու կազմութիւն եւ ֆինանսաւորում: Եթէ դատարանը այդ մեղադրանքները հաստատէ՝ անոնց մինչեւ ցմահ բանտարկութիւն կը սպառնայ:
«Հիմա քրէական գործի նիւթերուն ծանօթանալու փուլն է: Ասիկա բաւական ժամանակ կը պահանջէ, որովհետեւ տուժողները շատ են: Մեղադրանքները բաւական լուրջ են` անոնք անջատողականութեան, մեր պատմամշակութային յուշարձաններու ոչնչացման մեղադրանքներ են», ըսաւ Քամրան Ալիեւ` առանց յստակացնելու, թէ գործը ե՛րբ կը հասնի դատարան:
Արցախի վրայ նախորդ տարուան յարձակումէն ետք գերի տարուած Արցախի ութ պաշտօնատարներն են` նախագահներ Արկադի Ղուկասեան, Բակօ Սահակեան, Արայիկ Յարութիւնեան, Ազգային ժողովի նախագահ Դաւիթ Իշխանեան, նախկին պետական նախարար Ռուբէն Վարդանեան, Պաշտպանութեան բանակի նախկին հրամանատար Լեւոն Մնացականեան, ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ Դաւիթ Մանուկեան եւ նախկին արտաքին գործոց նախարար Դաւիթ Բաբայեան:
«Ադրբեջանական դատական ակտերը (որոշումները) առոչինչ են, բոլորին յայտնի է, որ մարդը չունի արդար դատաքննութեան իրաւունք», «Ազատութեան» հետ ունեցած զրոյցին ընթացքին ընդգծեց միջազգային դատարաններուն մէջ հայ գերիներու շահերը ներկայացնող Արտակ Զէյնալեան, ըստ որուն, արցախցի նախկին պաշտօնատարներուն դէմ մեղադրանքը աւելիով ծանրացնելով` Պաքու կը փորձէ Երեւանէն քաղաքական զիջումներ կորզել: «Ադրբեջանի արածը որեւէ աղերս չունի օրինականութեան, արդարութեան, մարդու իրաւունքների հետ, դրանք ընդամէնը քաղաքական դիւիդենտներ (շահաբաժիններ), քաղաքական հետեւանքներ ակնկալող, գեներացնող պրոցեսներ (արտադրիչ գործընթացներ) են: Նրանք իրականում պատանդ են` իրենց բովանդակութեամբ հանդերձ, շորթում իրականացնելու համար», ըսաւ Զէյնալեան` աւելցնելով. «Սա եւս մէկ անգամ խօսում է այն մասին, որ Ադրբեջանը մեզ հետ պատերազմ է վարում, իր համար Հայաստանի հետ պատերազմը աւարտուած չի»:
Մարդու իրաւունքներու կոպտագոյն խախտումներով յայտնի երկրի գլխաւոր դատախազը դարձեալ պնդեց, որ Արցախի նախկին պաշտօնատարներուն գործը դատարանը պիտի քննէ «միջազգային չափանիշներին եւ Ադրբեջանի քրէական օրէնսդրութեանը համապատասխան»:
«Անոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի քանի մը փաստաբան ու նիւթերուն ծանօթանալու իրաւունք, որովհետեւ մեղադրանքները բաւական լուրջ են», ըսաւ Ալիեւ:
Զէյնալեան պատրանք նկատեց ատրպէյճանական արդարադատութիւնը: «Ադրբեջանի որեւէ դատաքննութիւն միջազգային ստանդարտներին (չափանիշներուն) չի համապատասխանում, չի համապատասխանում նոյնիսկ Ադրբեջանի սահմանադրութեանը: Հետեւաբար` այն պաշտպաններին, որ Ադրբեջանն է տրամադրել, դա ձեւական բնոյթ է կրում: Ոչ միայն հայերի համար, նաեւ Ադրբեջանի քաղաքացիների համար էլ դա չկայ` դրա մասին են վկայում Եւրոպական դատարանի վճիռները Ադրբեջանի դէմ կայացուած: Ադրբեջանում գտնուող գերիներին պաշտպանելու համար մենք միջոցներ ձեռնարկել էինք, որ հէնց մեկնէինք Ադրբեջան եւ տեղում իրականացնէինք մեր վստահորդների պաշտպանութիւնը: Մենք մերժում ենք ստացել, փորձել ենք դա իրականացնել Եւրոպական դատարանի ճնշմամբ, Եւրոպական դատարանը հրաժարուեց իր վրայ վերցնել այդպիսի պարտաւորութիւն եւ պարտադրել Կոնվենցիայի (պայմանադրութեան) կողմ հանդիսացող Ադրբեջանին, որպէսզի նա ապահովի մեր մասնակցութիւնը մեր վստահորդների պաշտպանութեան պրոցեսին Ադրբեջանի տարածքում», ըսաւ Զէյնալեան: