ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ

Շատերու նման, ես ալ այս տարի Երեւան եկայ սակայն այս անգամ երկար շաբաթներու համրանքով: Պտոյտ, այցելութիւններ՝ բարեկամ-հին ու նոր ընկեր-ծանօթ-աշակերտներու: Հարց չէ: Ու ամէն անգամուան նման եւ աւելին, կարօտիս կողքին ունէի սքանչացում մը, որ անպարտելի վկան էր հիացմունքիս: Այսպէս, ամէն օր եւ ամէն առիթով կը ժպտէի Արարատին, արեւուն, ժամանակին, կեանքին, երիտասարդներուն: Երջանիկ էի: Ամէն օր «չտես» զբօսաշրջիկի նման, առանց յոգնելու, երկար կը քալէի պատմական անուններ կրող փողոցներէն, պողոտաներէն, հրապարակներէն: Հսկայ ու մանր շէնքերու ու խանութներու ու թատերասրահներու առջեւ երկար «կը սլքտայի» եւ ամէն քայլափոխիս հոգիս ալ իր կարգին յաճախ կը պոռթկար, եւ երբեմն ալ կը հրճուէր: Բայց անկեղծօրէն, առաջին անգամս չէր, որ հայրենիք կ՛այցելէի, սակայն ինծի այնպէս կը թուէր, թէ իրապէս նոր եկած էի այս երկիրը: Ըսի չէ, ուրախ էի, որովհետեւ պապերուս հողին վրայ էի: Դարձեալ Արշակ թագաւորը յիշեցնող հպարտութեամբ: Կարծես նոյնիսկ այդ նոյն Արշակն էի:
Բայց այս հրճուանքի պահերուն ետին կար նաեւ կեանքի միւս երեսը: Տեսանելի էր այս մէկը: Այսպէս, շատերու մօտ ատելութիւնը գողցած էր յարգանքն ու սէրը նոյնիսկ գիտակցութիւնը: Տակաւին կային մարդիկ, հազարաւոր մարդիկ, որոնք կը ցանկային… բայց չէին կրնար ունենալ: Նոյն մարդիկ մայթերուն վրայէն կը քալէին, մտածկոտ, անանուն ցաւեր շալկած: Շատեր նոյնիսկ տառապանք հագած: Այցելութեանս առաջին օրերուն կային լուռ եւ նոյնքան ալ աղմկոտ բողոքներ, երեկոյեան ցոյցեր, ընդվզումի պոռչտուքներ: Բացայայտ էր, թէ բոլորն ալ անմեղ զոհերն էին մեր հայրենիքի ներքին եւ արտաքին աննպաստ պայմաններուն: Շատերու երազները խորտակուած էին, ուրիշներու աչքերը դէպի օտարութիւն նետուած:
Այս էր մեր հայրենիքը․ երկիր մը, որուն թշնամիները իրենց վիզերը երկարած գիշեր թէ ցերեկ զինք կը դիտեն ու կը փորձեն իր սահմանները արիւնով ներկել:
Բայց ինչ որ ալ ըլլար, սա մեր բոլորին հայրենիքն էր, իր անցեալ ու ներկայ վկայող պայծառութեամբ եւ մանաւանդ՝ իր քաջարի մարտիկներով: Մեր երկիրն էր, որ թէեւ աւելի քան երեսուն տարիներէ ի վեր աշխարհի քարտեսին վրայ ազատօրէն կը շնչէր, սակայն տակաւին մինակ էր եւ իր հողերն ալ հայ մարդոց ծարաւ:
Աղուոր անկեղծութեամբ մը կը կրկնեմ, եկած էի Հայաստան երկար վայելելու իր լոյսն ու յոյսը, արեւն ու աշունը: Հայրենասիրութեան չեմ կապած սեփական աշխարհս: Անոր համար կը փորձեմ կիսել ամէն ուրախութիւն եւ տխրութիւն:
Ու ինչ մեղքս պահեմ, իւրաքանչիւր առաւօտ, լուսաբացին կ՛ուզեմ անպայման տեսնել բոլորի աչքերուն մէջ իրենց երազներու իրականացումը: Մէկ խօսքով՝ նոր սերունդին արթուն աչքերը, որպէսզի վերջ ի վերջոյ ունենայ նոր Հայաստան մը, խորունկ, հաստատ եւ հպարտ, մանաւանդ բարգաւաճ՝ ներքին ու արտաքին խաղաղութեամբ եւ հայու հողին հաւատարմութեամբ: Կը կրկնեմ, ամէն առիթով Երեւանի իւրաքանչիւր պատմական յուշարձանին մօտ, մտովի երկար ու համբերութեամբ կը զրուցէի եւ սիրտս «կը պարպէի»:
Ու հակառակ ակնյայտ բացասական երեւոյթներու, ընդհանրապէս հակամէտ եմ առաւելութիւններ տեսնելու: Ճիշդ էր, քաղաքական, ընկերային եւ մանաւանդ տնտեսական հարցերը, ու մանաւանդ անստոյգ վաղը, մարդոց մեծապէս կը խռովէին: Կը զգայի անոնց տառապանքը ու կը տեսնէի յուսախաբութիւնները: Բայց նաեւ կ՛ուզէի տեսնել նոր արշալոյսի մը ճառագայթները: Երկրիս նոր յոյսերը: Նոր հայու մտքի կրթուածութիւնը: Ապագայի հանդէպ սէրը: Շատ լաւ գիտէի, որ վտանգաւոր հանգրուանէ մը կ՛անցնէր մեր հայրենիքը: Կորսնցուցած էր իր միւս հարազատը՝ Արցախը:
Բան մը արդարացնելու ճիգ մը չէ այս մէկը: Էականը սեփական ճիգերով տեղ մը հասնելու մաղթանքն մըն է, որուն համար ներքին ու արտաքին կայութիւն է պէտք: Խաղաղութիւն է պէտք: Բայց խաղաղութիւնը միայն զէնքով կարելի էր ձեռք բերել: Յստակ էր:
Ու այս բոլորէն ետք, նաեւ կը հաւատամ, որ հայրենաբնակ մեր նոր սերունդը, հակառակ այս տեսակաւոր անորոշութեան պիտի փորձէ շարունակել իր դրօշարաշաւը՝ լծուած ստեղծումի ոգիով: Ու այս մէկը մխիթարական է: Հայ միտքի դրական մտածելու իրաւունքն ու պատեհութիւնը՝ ինքնին յոյս ներշնչող է: Անոր համար, յարկաբաժնիս Ամիրեան փողոցի վրայ բացուող պատուհանէն, ամէն առաւօտ եւ մտովի լայն բարի մաղթանքներ «կը ցանէի»:
Երեւան