ԱՊՀի պետութիւններու Ապահովութեան խորհուրդներու քարտուղարներու 10րդ հանդիպման ընթացքին արտասանած իր խօսքին մէջ, Հայաստանի Անվտանգութեան խորհուրդի (ԱԽ) քարտուղար Արմէն Գրիգորեան հաստատեց, որ Ատրպէյճանի կողմէ նոր յարձակման վտանգը ոչ միայն տակաւին կը յամենայ, այլ նաեւ կը մնայ բաւական բարձր:
Անդրադառնալով հայ-ատրպէյճանական սահմանին տիրող իրավիճակին՝ ան նշեց, որ հարցի սրութիւն պատճառը այս տարուան, 13 Սեպտեմբերին, Ատրպէյճանի կողմէ Հայաստանի վրայ կատարուած ռազմական յարձակումն է: «Դա ոչ թէ սահմանային միջադէպ էր կամ սահմանային բախում, ինչպէս փորձեցին ներկայացնել որոշ ուժեր, այլ լայնածաւալ ներխուժում էր Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածք՝ ծանր հրետանու, համազարկային կրակի ռէակտիւ (հակազդեցիկ) համակարգերի եւ մարտական անօդաչու թռչող սարքերի կիրառմամբ: Ադրբեջանի զինուած ուժերը գնդակոծել են Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի խորքում գտնուող 36 բնակավայր եւ համայնք, այդ թւում՝ Գորիս, Ջերմուկ, Վարդենիս, Կապան քաղաքները», շեշտեց Գրիգորեան:
Ան նշեց, թէ, հակառակ անոր որ Ատրպէյճանի յարձակումը կասեցուեցաւ, սակայն ռազմաքաղաքական իրավիճակը կը շարունակէ մնալ լարուած: «Ադրբեջանական ագրեսիայի (յարձակման) թիրախում են եղել խաղաղ քաղաքացիական բնակչութիւնը եւ կենսական կարեւորութիւն ունեցող քաղաքացիական ենթակառուցուածքները: Հայաստանի Գեղարքունիքի, Վայոց Ձորի եւ Սիւնիքի մարզերից անվտանգ վայրեր ժամանակաւոր տեղահանուածների ընդհանուր թիւը կազմել է աւելի քան 7600 մարդ՝ հիմնականում կանայք եւ ծերեր, ինչպէս նաեւ 1437 երեխայ եւ 99 հաշմանդամ: Մասնակի կամ ամբողջութեամբ աւերուել է շուրջ 192 բնակելի շէնք, 3 հիւրանոց, 2 դպրոց, 1 բուժհաստատութիւն: Վնասուել է էլեկտրամատակարարման 7 օբյէկտ (կառոյց), 5 ջրամատակարարման օբյեկտ, 3 գազատար, 1 կամուրջ: Հրաձգութեան է ենթարկուել շտապօգնութեան 2 աւտոմեքենայ եւ 4 մասնաւոր աւտոմեքենայ: Գնդակոծուել է նաեւ առողջարանային Ջերմուկ քաղաքից դէպի հարաւ գտնուող Կեչուտի ջրամբարը», նշեց ան:
Ըստ Գրիգորեանի՝ զոհերուն թիւը շրջանցած է 210ը, որմէ 3ը խաղաղ բնակիչներ են: Անհետ կորսուած կը նկատուին 2 անձեր: Վիրաւորուած են 293 զինուորներ եւ 8 խաղաղ բնակիչներ: «Պէտք է նշեմ, որ Ադրբեջանի կողմից նոր ագրեսիայի ռիսկը (վտանգը) ոչ միայն պահպանւում է, այլ նաեւ մնում է բաւականին բարձր. գրեթէ ամէն օր ադրբեջանական կողմը հերթական սադրանքն է կազմակերպում, խախտում հրադադարը սահմանին՝ դրանում մեղադրելով հայկական կողմին: Ցանկանում եմ նաեւ յատուկ ընդգծել, որ 2021 թուականի Մայիսից սկսած Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ ադրբեջանական կողմի ագրեսիայի հետեւանքները չեն վերացուել, եւ Ադրբեջանի զինուած ուժերը շարունակում են ապօրինի վերահսկել մեր երկրի տարածքի տասնեակ քառակուսի կիլոմետրեր», շեշտեց ան:
Գրիգորեան ներկայացուց 31 Հոկտեմբերին, Սոչիի մէջ տեղի ունեցած Հայաստանի, Ատրպէյճանի եւ Ռուսիոյ ղեկավարներուն եռակողմ հանդիպման եւ Ֆրանսայի նախագահին ու Եւրոպական խորհուրդի նախագահին միջնորդութեամբ 6 Հոկտեմբերին Փրակի մէջ տեղի ունեցած Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի ղեկավարներու հանդիպման արդիւնքները: Ան նշեց, որ Սոչիին մէջ որդեգրուած յայտարարութեամբ, կողմերը պայմանաւորուեցան զերծ մնալ ուժի կիրարկումէն կամ անոր սպառնալիքէն, քննարկել եւ լուծել բոլոր խնդրայարոյց հարցերը բացառապէս ինքնիշխանութեան, տարածքային ամբողջականութեան եւ սահմաններու անձեռնմխելիութեան փոխադարձ ճանաչման հիման վրայ՝ ՄԱԿի կանոնադրութեան եւ 1991ի Ալմա Աթայի հռչակագիրին համաձայն: Գրիգորեան մանրամասնեց, որ Փրակի մէջ պայմանաւորուածութիւն ձեռք բերուեցաւ, որպէսզի սահմանազատման գործընթացին մէջ կողմերը իբրեւ հիմք նկատի ունենան ԱՊՀի եւ ՄԱԿի փաստաթուղթերը, ըստ որոնց, խորհրդային հանրապետութիւններու նախկին վարչական սահմանները դարձած են արդէն անկախ երկիրներու, որոնց կարգին Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ պետական սահմանները։ «Այս փաստի ճանաչումը չափազանց կարեւոր է կայունութեան եւ անվտանգութեան ապահովման համար ոչ միայն հայ-ադրբեջանական սահմանին, այլ նաեւ ԱՊՀ ողջ տարածքում», ըսաւԳրիգորեան՝ աւելցնելով, որ սահմանազատման եւ սահմաններու ապահովութեան յանձնաժողովներու ստեղծումը երբեք չի նշանակեր, որ «սահմաններ ընդհանրապէս չկան, ինչպէս երբեմն փորձում են ներկայացնել»: Ան շեշտեց, որ նման մօտեցում շատ վտանգաւոր եւ անպատասխանատու է: «Այն լղոզում է այնպիսի հիմնարար հասկացութիւնները, ինչպիսիք են ինքնիշխանութիւնը, տարածքային ամբողջականութիւնը եւ ճանապարհ է բացում ագրեսիւ գործողութիւնների համար: ԱՊՀի եւ ՄԱԿի առկայ փաստաթղթերը հաստատում են այն փաստը, որ ԽՍՀՄ տարիներին հայ-ադրբեջանական սահմանն արդէն իսկ սահմանագծուել է: Հետեւաբար, տեղի է ունեցել ադրբեջանական զօրքերի ներխուժում Հայաստանի ինքնիշխան տարածք, եւ այդ զօրքերը պէտք է դուրս գան հայկական տարածքից», յայտնեց ան:
Անդրադառնալով շրջանին մէջ փոխադրամիջոցներու հաղորդակցութիւններու ապաշրջափակման՝ Գրիգորեան ըսաւ, որ ատրպէյճանական կողմը մնայուն կերպով կը բարձրացնէ Հայաստանի տարածքով «փոխադրամիջոցային միջանցք»ի բացման հարցը՝ ըսելով. «Հայաստանի Հանրապետութեան դիրքորոշումը տուեալ հարցի նկատմամբ չի փոխուել. Հայաստանի տարածքում չի կարող լինել ճանապարհ կամ տրանսպորտային երթուղի միջանցքի տրամաբանութեամբ: Միաժամանակ, մենք շահագրգռուած ենք տարածաշրջանում հաղորդակցման ուղիների ապաշրջափակման հարցի իրական լուծմամբ եւ աջակցում ենք Հայաստանի Հանրապետութեան, Ադրբեջանի Հանրապետութեան փոխվարչապետերի եւ Ռուսաստանի Դաշնութեան փոխվարչապետի համատեղ նախագահութեամբ ստեղծուած եռակողմ Աշխատանքային խմբի գործունէութեանը: Այս աշխատանքային խմբի գործունէութիւնը բխում է նրանից, որ վերականգնուող եւ կառուցուող տրանսպորտային ենթակառուցուածքները պէտք է գործեն այն պետութիւնների լիակատար ինքնիշխանութեան ներքոյ եւ ազգային օրէնսդրութեան շրջանակներում, որոնց տարածքով անցնում են: Հայաստանի Հանրապետութիւնը պատրաստ է այս հիմքով ճանապարհների շուտափոյթ բացմանը: Աւելին՝ Ադրբեջանի Հանրապետութեան արեւմտեան շրջանների եւ Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութեան միջեւ տրանսպորտային հաղորդակցութիւնն ապահովելու համար ՀՀ կառավարութեան որոշման նախագիծը՝ երեք անցակէտեր բացելու մասին, վաղուց արդէն պաշտօնական շրջանառութեան մէջ է»:
Ատրպէյճանական կողմը, ըստ Գրիգորեանի, կը շարունակէ յառաջ մղել լուծման «միջանցքային» տարբերակը, որ ընդունելի չէ Հայաստանի համար։ «Շատ դժուար է երկխօսել եւ պայմանաւորուել նրանց հետ, ովքեր երկխօսելու ցանկութիւն չունեն եւ բոլորովին այլ նպատակներ են հետապնդում», ըսաւ ան՝ աւելցնելով. «Վերոնշեալի համատեքստում ցանկանում եմ ձեր ուշադրութիւնը հրաւիրել այն փաստի վրայ, որ խօսքը տարածաշրջանում բոլոր հաղորդակցութիւնների բացման մասին է, եւ երբեմն անտեսւում կամ չի յիշատակւում այն հանգամանքը, որ համաձայն Հայաստանի, Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների յայտարարութիւնների՝ մէջբերեմ 2020 թուականի Նոյեմբերի 9ի յայտարարութեան 9րդ կէտը, «ապաշրջափակւում են տարածաշրջանի բոլոր տնտեսական եւ տրանսպորտային կապերը»: Այսինքն՝ հաղորդակցութիւնները պէտք է բացուեն ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաեւ Հայաստանի համար:
«Այսինքն՝ դա ոչ թէ միակողմանի ճանապարհ է, այլ համապարփակ գործընթաց, որից պէտք է օգուտ քաղեն բոլոր կողմերը: Մասնաւորապէս, Հայաստանը շահագրգռուած է Ադրբեջանի տարածքով անցնող հաղորդակցման ուղիների եւ կապուղիների օգտագործմամբ՝ նպատակ ունենալով երկու ուղղութիւններով բեռնափոխադրումներ իրականացնել», եզրափակեց Գրիգորեան: