
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- 9 Փետրուարին, Ազգային ժողով-կառավարութիւն հարցում-պատասխանի օրակարգին ընթացքին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան անդրադարձաւ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ յարաբերութիւններուն, ինչպէս նաեւ սահմանային հարցերու:
Ըստ անոր՝ Ատրպէյճանի հետ խաղաղութեան պայմանագիր կնքելը, Թուրքիոյ հետ յարաբերութիւնները կարգաւորելը եւ համապատասխան փաստաթուղթով արձանագրելը Հայաստանի կառավարութեան եւ բոլոր կառավարութիւններուն բուն նպատակը եղած է: «Ղարաբաղի հարցի լուծման նպատակը խաղաղութեան պայմանագրի կնքումն է եղել, եւ դա արձանագրուած է եղել բոլոր փաստաթղթերում: Մենք հետաքրքրուա՞ծ ենք արդեօք Ադրբեջանի հետ խաղաղութեան պայմանագիր կնքելով` այո՛: Պատրա՞ստ ենք արդեօք Ադրբեջանի հետ խաղաղութեան պայմանագիր կնքել` այո՛: Արդեօք այդ խաղաղութեան պայմանագիրը պիտի բանակցուի` այո՛», ըսաւ ան:
Ըստ վարչապետին՝ Հայաստան եւ Ատրպէյճան նախ եւ առաջ պէտք է քայլերու ձեռնարկեն հայ-ատրպէյճանական սահմանին ապահովութեան եւ կայունութեան բարձրացման ուղղութեամբ եւ գործը տանին դէպի սահմանազատման եւ սահմանագծման յանձնաժողովի կազմութիւն: Ան դիտել տուաւ, որ այս մասին ամրագրուեցաւ 26 Նոյեմբեր 2021ին Սոչիի մէջ ընդունուած եռակողմանի գրաւոր յայտարարութեամբ, եւ «մեր պատկերացումը հետեւեալն է, որ զինուած ուժերը պէտք է հայելային յետ քաշուեն», ըսաւ Փաշինեան:
Ան բացատրեց, թէ ի՛նչ է այդ ետ քաշուելու գաղափարը: «Նշանակում է, որ հայ-ադրբեջանական սահմանային գծից հաւասար հեռաւորութեան վրայ պէտք է յետ քաշուեն, որից յետոյ սահմանների պահպանութիւնը պէտք է յանձնուի սահմանափակ թուով սահմանապահ ծառայութեան ծառայողների եւ արդիւնքում յընթացս պէտք է տեղի ունենայ միջազգային դիտարկում՝ ձեռք բերուած պայմանաւորուածութիւնները կեանքի կոչելու իմաստով:
«Յաջորդ հիմնական հարցը, որ ծագում է հետեւեալն է. արդեօք Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ գոյութիւն ունի՞ պետական սահման: Մեր հարցի պատասխանը միանշանակ դրական է: Ինչո՞ւ, որովհետեւ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ դեռեւս խորհրդային ժամանակներում գոյութիւն է ունեցել սահման, որը սահմանազատման է ենթարկուել, իսկ 1991 թուականի ԱՊՀ ստեղծելու մասին համաձայնագրով, որը վաւերացրել է ե՛ւ Հայաստանի, ե՛ւ Ադրբեջանի խորհրդարանների կողմից, այդ սահմանները ճանաչուել են: Հետեւաբար, կարծում ենք, որ ահա այս պայմանաւորուածութիւնները պէտք է իրագործուեն այս տրամաբանութեամբ: Ընդ որում, պատրաստ ենք լսել այլ առաջարկներ եւ այլ պատկերացումներ», յայտնեց վարչապետը:
Ըստ անոր` այս նիւթով կան բազմաթիւ անհիմն շահարկումներ, որ գիւղերը անպաշտպան պիտի մնան եւ այլն: «Չկայ այդպիսի բան, եւ առաջարկների փաթեթում ամէն ինչ հաշուի է առնուած: Պէտք է նաեւ խոստովանել մի բան, որ այդ առաջարկը, որ մենք անում ենք, այնպէս չէ, որ 100 տոկոսով յարմարաւէտ է Հայաստանի համար կամ անյարմար է Ադրբեջանի համար: Կայ սահմանային գիծ եւ, կարծում ենք, որ այդ սահմանային գծով պէտք է յետ քաշում տեղի ունենայ, ընդ որում արձանագրելով, որ սա չի կանխորոշում սահմանազատման եւ սահմանագծման հետագայ արդիւնքները, այլ դա պէտք է լինի համապատասխան բանակցութիւնների առարկայ», ըսաւ ան։
Փաշինեան նաեւ անդրադարձաւ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ երկաթուղային հաղորդակցութեան վերականգնման եւ ճանապարհներու ապաշրջափակման հարցին: Ան յիշեցուց, որ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի ղեկավարներու մակարդակով ձեռք բերուած է պայմանաւորուածութիւն՝ Երասխ-Ճուլֆա-Օրդուբադ-Մեղրի-Հորադիզ երկաթուղիի կառուցման եւ վերականգնման մասին:
«Ես տուել եմ համապատասխան յանձնարարականներ, նաեւ աշխատանքային խումբ ենք ձեւաւորել, որն արդէն զբաղւում է երկաթուղու կառուցման աշխատանքները կազմակերպելու գործով: Վերջերս փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորեանը Երեւանում հանդիպում է ունեցել եռակողմ աշխատանքային խմբի ռուսաստանեան համանախագահ Ալեքսէյ Օւերչուկի եւ ռուսական երկաթուղիներ ընկերութեան ղեկավարի հետ: Մենք արդէն հիմա քննարկում ենք տեխնիկական (ճարտարարուեստական) առաջադրանքի ձեւակերպման, նախագծման եւ կառուցման ֆինանսաւորման աշխատանքները: Բայց կայ նաեւ մի կարեւոր գործողութիւն, որը մենք պէտք է անենք, դա Բրիւսելում ձեռք բերուած պայմանաւորուածութիւնների դէ իւրէ (իրաւապէս) արձանագրումն է: Նկատի ունեմ` կամ երկկողմ, կամ եռակողմ, կամ որեւէ ձեւաչափով, այսինքն` պէտք է դառնայ պայմանաւորուածութիւն, թղթին արձանագրուի եւ ստորագրուի: Սա կարեւոր նրբութիւն է, եւ ուզում եմ դրա վրայ ուշադրութիւն դարձնել: Մենք պայմանաւորուել ենք, որ երկաթուղին պէտք է գործի միջազգային կանոններին համապատասխան` երկրների օրէնսդրութեան եւ սուվերենութեան (գերիշխանութեան) շրջանակներում: Դա նշանակում է, որ սահմանային անցման կէտերում պէտք է իրականացուի սահմանային, մաքսային եւ այլ հսկողութիւն: Նաեւ մենք պէտք է համաձայնեցնենք պարամետրերը (յարաչափերը), որպէսզի նոյն պարամետրով երկաթուղի կառուցենք, որովհետեւ այդ երկաթուղիները պէտք է կպնեն իրար: Ըստ էութեան, դա միջազգային բեռնափոխադրումների ուղի է դառնալու, եւ այս ամէնը շատ կարեւոր է, որ մենք հնարաւորինս արագ դէ իւրէ արձանագրենք, ստորագրուի դա, եթէ փաստաթուղթը կը լինի այնպիսին, որ վաւերացման անհրաժեշտութիւն կը լինի, չնայած մեր գնահատականն այն է, որ չի լինի, նաեւ խորհրդարանում վաւերացուի», յայտնեց Փաշինեան։
Ճամբաներու ապաշրջափակման գծով ան յայտնեց, որ ձեւակերպած են առաջարկներ, զորս փոխանցած են ատրպէյճանական կողմին, նաեւ Ռուսիոյ ու միջազգային գործընկերներուն: «Եւ Ադրբեջանի կողմից դրական արձագանգ ստանալուն պէս մենք պատրաստ ենք իրագործել նաեւ աւտոտրանսպորտային (ինքնաշարշներու փոխադրութեան, երեթեւեկութեան) երթուղիների վերականգնման, կառուցման գործընթացը», ըսաւ Փաշինեան՝ աւելցնելով․ «Այն ինչ ասում եմ, դա Հայաստանին անհրաժեշտ է նոյնքան, ինչքան անհրաժեշտ է Ադրբեջանին` աւտոճանապարհների մասով, եւ երկաթուղու մասով: Ի միջի այլոց, ես ուզում եմ ասել, որ այս նախագիծը մենք անուանում ենք աւտոճանապարհների եւ երկաթուղիների հայկական խաչմերուկ, որովհետեւ մենք ըստ էութեան այստեղ գործ ունէք հիւսիս-հարաւ, արեւելք-արեւմուտք խաչմերուկի հետ: Եւ այդ խաչմերուկի գործարկումը կարող է շրջադարձային կէտ լինել Հայաստանի տնտեսութեան զարգացման եւ ընդհանրապէս Հայաստանի ֆինանսատնտեսական կարողութիւնների հզօրացման առումով»: