2021ի Փետրուարի 10ին, Ազգային ժողով-կառավարութիւն հարց ու պատասխանի ժամանակ, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարը արել է յայտարարութիւններ, որոնք Հայ Դատի կենտրոնական խորհրդի մօտ լուրջ մտահոգութիւնների տեղիք են տուել:
Մասնաւորապէս, նախարարը յայտարարել է. «Թուրքիան միջազգային հանրութեան ճնշման ներքոյ հետզհետէ պէտք է վերադառնայ բնականոն գործընթացի, եւ, նախեւառաջ, խօսքը գնում է այն մասին, որ այլեւս պատճառ չկայ Հայաստանի հանդէպ կիրառելու շրջափակում: Ինչպէս գիտէք շրջափակումը եւ սահմանների փակուելը թուրքական կողմը պայմանաւորում էր Արցախում ստատուս-քուոյի հետ, որը փոխուել է ուժի կիրառման միջոցով, եւ այլեւս Թուրքիան որեւէ պատճառ չունի սահմանը փակ պահելու Հայաստանի ուղղութեամբ: Այս պահի դրութեամբ որեւէ գործընթաց տեղի չի ունենում, բայց Հայաստանը եւ մեր դիւանագիտութիւնը գործուն ջանքեր են գործադրելու, որ մեր անմիջական շրջապատը դառնայ նպաստաւոր մթնոլորտ Հայաստանի անվտանգութեան ամրապնդման համար: Կրկնում եմ, որ անվտանգութեան մթնոլորտն իր մէջ պարունակում է շատ տարրեր»:
Խիստ խնդրայարոյց այս յայտարարութիւնից ուղղակիօրէն կարող են բխել հետեւեալ հաստատումները.
- Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութիւնը պատրաստւում է համակերպուել Արցախի Հանրապետութեան նկատմամբ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կողմից ագրեսիայի կիրառման հետեւանքով ձեւաւորուած ստատուս քուոյի հետ՝ Արցախի տարածքի զգալի մասի բռնազաւթմանը, բնակչութեան տեղահանմանն ու էթնիկ զտումներին: Այս դէպքում Հայաստանի կառավարութիւնն, ըստ էութեան, հրաժարւում է Արցախի Հանրապետութեան անվտանգութեան երաշխաւորի իր պարտականութիւններից:
- Հայաստանի կառավարութիւնը փաստօրէն հաւատում է, որ Հայաստան-Թուրքիա միջպետական յարաբերութիւնների ոլորտում ղարաբաղեան հիմնախնդրից բացի, որեւէ այլ կնճռոտ հարց չկայ: Մասնաւորապէս հիմնաւոր կասկած է ձեւաւորւում առ այն, որ Հայաստանի կառավարութիւնը պատրաստւում է մոռացութեան մատնել Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման եւ հատուցման հետապնդման քաղաքականութիւնը, ինչպէս նաեւ Հայաստան-Թուրքիա միջպետական սահմանին առնչուող խնդիրները:
Անհասկանալի է, թէ ինչպէս է ՀՀ կառավարութիւնը պատկերացնում Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնների կարգաւորումը, երբ ընդամէնն ամիսներ առաջ Թուրքիայի լիակատար եւ անթաքոյց աջակցութեամբ մեր հայրենիքի մի հատուածի նկատմամբ կիրառուել է ագրեսիա՝ զուգորդուած պատերազմական յանցագործութիւններով: Ընդ որում Հայաստանի կառավարութեան ներկայացուցիչը Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների կարգաւորման հեռանկարի մասին խօսում է այն պարագայում, երբ Հայաստանի սահմանների մօտակայքում իրականացւում են թուրք-ադրբեջանական լայնամասշտաբ զօրավարժութիւններ, որոնք համընկնում են Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտօնեաների՝ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի հանդէպ յաւակնութիւններ արտայայտող յայտարարութիւններին:
Նոյնիսկ Հայաստանի իշխանութիւնների հետ սկզբունքային հակադրութիւնների պայմաններում ՀՅ Դաշնակցութեան Հայ Դատի համաշխարհային ցանցը ոչ միայն քայլ անգամ չնահանջեց Հայաստանի ու Արցախի Հանրապետութիւնների շահերի պաշտպանութեան դիրքերից, այլեւ շարունակում է սերտ փոխգործակցութիւնը տարբեր պետութիւններում գործող դեսպանատների եւ միջազգային կազմակերպութիւններում գործող ՀՀ ներկայացուցչութիւնների հետ:
Նախարարի երէկուայ յայտարարութիւնը, սակայն, սպառնում է գաղափարական լրջագոյն հակասութիւն ստեղծել տասնեակ երկրներում եւ բազմաթիւ կազմակերպութիւններում հանրային դիւանագիտութեան գործիքակազմով Հայաստանի շահերը պաշտպանող Հայ Դատի ցանցի եւ հայրենի պետութեան արտաքին գործերի նախարարութեան միջեւ:
Խնդիրն այն է, որ Թուրքիան չի հրաժարուել Հայաստանի Հանրապետութեան հետ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու եւ ՀՀի ցամաքային շրջափակումը հանելու դիմաց երեսուն տարուց ի վեր առաջ քաշած իր միւս նախապայմաններից՝ Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործընթացի եւ Հայաստան-Թուրքիա իրաւական սահմանի հարցերում ՀՀ կողմից զիջումների պահանջից: Թուրքիան պահպանում է Հայաստանի ու հայ ժողովրդի նկատմամբ իր թշնամական վերաբերմունքը, ինչը դրսեւորուեց 2020թ. Սեպտեմբերի 27ին Ադրբեջանի կողմից սանձազերծուած պատերազմում Թուրքիայի բացայայտ մասնակցութեամբ եւ շարունակւում է Թուրքիայի իշխանութիւնների կողմից Թուրքիայի ներսում եւ այդ երկրից դուրս կիրառուող հակահայ քայլերով: Մինչեւ Թուրքիան հիմնովին չփոխի իր հակահայ քաղաքականութիւնը, վերջինիս հետ ՀՀի կողմից երկխօսութեան ցանկացած փորձ Թուրքիայի կողմից օգտագործուելու է իր վերոնշեալ նպատակների իրականացման համար: Յատկապէս Հայոց Ցեղասպանութեան տարելիցի նախօրէին՝ Թուրքիայի համար այն կը լինի շահարկման ընձեռուած հնարաւորութիւն:
Մեզ համար ՀՀ քաղաքական իշխանութեան յանցաւոր անպատրաստութիւնը եւ Հայաստանի կենսական շահերը սպասարկելու անկարողութիւնը այլեւս վաղուց նորութիւն չեն: Ակնկալում ենք, սակայն, որ ՀՀ պետական համակարգի դեռեւս ամբողջովին չքանդուած ինստիտուտներից մէկը՝ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարութիւնը կը ցուցաբերի զգօնութիւն չտրուելու համար Թուրքիայի նենգամիտ քաղաքականութեանը: Հայաստանի, ներառեալ Արցախի, անվտանգութեան ամրապնդման առաջին նախապայմանը Հայաստանի ներսում իրավիճակի հիմնական փոփոխութիւնն է, ինչը միայն կարող է սկսուել երկիրը պարտութեան առաջնորդած եւ ՀՀ վարչապետի պաշտօնից կառչած անձնաւորութեան հեռացումով: Միայն այդ ժամանակ կարելի է մտածել, խօսել, ծրագրել եւ գործել այնպէս, որպէսզի. «Մեր անմիջական շրջապատը դառնայ նպաստաւոր մթնոլորտ Հայաստանի անվտանգութեան ամրապնդման համար»:
ՀՅԴ Հայ Դատի Կենտրոնական Խորհուրդ
- 02. 2021թ.