ԵՐԵՒԱՆ.- Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարար Սերգէյ Լաւրով, անդրադառնալով 2019ին Արցախի տագնապին շուրջ տարուող բանակցութիւններուն՝ արձանագրեց, որ անցնող տարին բաւական յագեցած եւ արդիւնաւէտ էր:
Լաւրովի յայտարարութեան եւ բանակցային գործընթացին մէջ արձանագրուած արդիւնքներուն մասին «365News»ը զրուցեց Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովի փոխնախագահ Վահրամ Բալայեանի հետ:
Խօսելով յայտարարութեան եւ շօշափելի արդիւնքներուն մասին՝ Բալայեան ըսաւ, թէ այնքան ատեն որ բանակցային գործընթացին արցախեան կողմը չի մասնակցիր, եւ ինք տեղեկութիւնները կը ստանայ լրատուամիջոցներէն, կարելի չէ յստակ ըսել, թէ Լաւրով ի՛նչ նկատի ունի: «Յամենայնդէպս, ընդհանրութեան մէջ տեսանելի չէ՝ խօսքն ինչի մասին է կամ ինչ յաջողութիւնների մասին է: Աչքով տեսանելի է այն, որ ճակատում լարուածութիւնը համեմատաբար թուլացած է՝ կրակոցների, դիւերսիոն (խոտորումի գործողութեամբ-Խմբ.) ներթափանցման փորձերի հետ կապուած: Դիւերսիոն ներթափանցումները, իմ կարծիքով, աւելի շատ տեսախցիկների ու համապատասխան միջոցների տեղադրման արդիւնք են, բայց ընդհանուր առմամբ կրակոցների, լարուածութեան որոշակի թուլացում կայ՝ սա է շօշափելի արդիւնքը», յայտնեց ան։
Բալայեան նշեց, որ տեղեակ չէ բանակցութիւններուն ժամանակ ինչ քննարկուած են, որովհետեւ տեսանելի բան չկայ. «Օրինակ՝ ապրիլեան պատերազմից յետոյ, երբ ամբողջ ճակատով դրուեցին այդ տեսանկարահանող ու գիշերային տեսանելիութեան սարքերը՝ դիւերսիոն ներթափանցումները կտրուկ պակասեցին եւ վերջին ժամանակահատուածում կրակոցները պակասեցին: Բայց դժուարանում եմ ասել՝ դա տեխնիկական յագեցուածութեա՞ն արդիւնք է, թէ բանակցութիւններին նման հարց է քննարկուել. նման տեղեկատուութեան չեմ տիրապետում»:
Անդրադառնալով Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներուն միջեւ նախատեսուած հանդիպումին եւ անոնց արդիւնաւէտութեան՝ Վահրամ Բալայեան նշեց. «Ես կողմնակից եմ, որ բանակցութիւններ լինեն: Որովհետեւ եթէ չես խօսում, յաջորդ քայլը պատերազմն է: Ես չեմ ասում սա, որովհետեւ մեր ժողովուրդը վախենում է պատերազմից կամ ես եմ վախենում, բայց խնդիրն այն է, որ տարածաշրջանում հնարաւորինս խաղաղութիւնը պահպանելը շահեկան է բոլոր կողմերի եւ տարածաշրջանում ապրող ժողովուրդների համար: Խօսելու անհրաժեշտութիւնը կայ՝ պէտք է նստեն, քննարկեն:
«Այլ բան է, որ վերջնական որոշում չի կայացւում, որովհետեւ կարծիքները բաւականին տարբեր են, ու ամենամեծ բացթողումն այն է, որ արցախեան կողմը չի մասնակցում: Առանց արցախեան կողմի մասնակցութեան անհնար է վերջնական որոշում կայացնել: Կարծում եմ, որ Ադրբեջանն էլ դա պէտք է յստակ գիտակցի, որովհետեւ առանց այս ժողովուրդը ներկայացնող իշխանութիւնների մասնակցութեան անհնար է որեւէ թղթի տակ ստորագրութիւն դնել եւ որոշում կայացնել: Իսկ եթէ իրենք ուզում են հարցին լուծում տալ, ապա Արցախի կողմը պէտք է մասնակցութիւն ունենայ որպէս լիարժէք որոշում կայացնող բանակցող կողմ»:
Լրագրողը դիտել տուաւ, որ բանակցային գործընթացին մէջ արցախեան կողմի մասնակցութեան մասին խօսելու ատեն շրջանառութեան մէջ կը դրուի նաեւ այն տեսակէտը, որ Ատրպէյճան ալ կրնայ «Արցախի ադրբեջանցի փախստականներ»ու ներգրաւման հարցը բարձրացնել:
«Խնդիրն այն է, որ ամէն ինչը փաստերով հիմնաւորուած պէտք է լինի: Դրանք տարբեր իրաւասուբյեկտային (իրաւական ինք-նուրոյնութեան-Խմբ.) իրավիճակում գտնուող գործօններ են: Խնդիրն այն է, որ Արցախի Հանրապետութիւնը չես կարող համեմատել ինչ-որ համայնքի կամ մարդկանց խմբերի հետ: Հարց է առաջանում՝ չէ՞ որ այդ նոյն փախստականներն ու նրանց ղեկավարութիւնը գնացել, ընտրել են Ադրբեջանի ղեկավարին, Արցախի հանրապետութեան քաղաքացին էլ ընտրել է իր ղեկավարին: Նրանք Ալիեւին ընտրել են իրենց ղեկավար՝ Ալիեւն էլ գնում է բանակցելու, այսինքն՝ ունեն իրենց անմիջական ներկայացնող, իսկ արցախեան կողմն ընտրել է իր նախագահին, ով չի կարողանում Արցախի ժողովրդի շահերը ներկայացնել այդ բանակցային պրոցեսում (գործընթացին մէջ-Խմբ.): Խնդիրն այն է, որ մեր տարրական իրաւունքներն են ոտնահարուած, այսինքն՝ Արցախում ապրող քաղաքացիների իրաւունքները ոտնահարուած են: Նա ունի իշխանութիւն, բայց հնարաւորութիւն չունի իր ժողովրդի շահերը ներկայացնելու», պարզաբանեց Բալայեան։
Խօսելով այն մասին, որ արցախեան հարցի լուծման ուղղութեամբ ո՞ր դրոյթին վրայ պէտք է աւելի խիստ դիրքորոշում ունենայ Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը՝ ան ըսաւ. «Հայաստանի Հանրապետութիւնը Արցախի անվտանգութեան երեւաշխաւորն է՝ հայ ժողովուրդը դա միանշանակ ընկալում է, հասկանում է: Պարզապէս մեր խնդիրը հետեւեալն է, որ ՀՀ իշխանութիւնները անընդհատ պնդեն, որ Արցախեան կողմը պէտք է մասնակցի այդ բանակցութիւններին, որպէսզի բանակցութիւնների լիարժէք ձեւաչափը կայանայ»։
Այսինքն՝ ուր պիտի հասնինք Արցախի Մասնակցութեամբ. Ազրպէյճանին «Զիջում» պիտի ըլլայ թէ միայն ցոյց պիտի տանք մեր ուժը՝ եւ մերժումը որեւէ «զիջումի.