ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- 30 տարիներ ետք, Պաքուի ջարդերուն ականատեսները տակաւին լաւ կը յիշեն իրենց ապրած արհաւիրքը։ 17 Յունուարին, մամլոյ ասուլիսի մը ընթացքին Պաքուէն գաղթած եւ ներկայիս Միացեալ Նահանգներ բնակող Աննա Աստուածատուրեան-Թերքըտ եւ Միքայէլ Յովհաննիսեան, ինչպէս նաեւ «Սովորական ցեղասպանութիւն» նախագիծի հեղինակ Մարինա Գրիգորեան խօսեցան այս արհաւիրքին մասին։
Աննա Աստուածատուրեան-Թերքըտ Ատրպէյճանի մէջ հայկական ջարդերու ականատեսներէն է: Ան 10 տարեկան էր, երբ սկսան Սումկայիթի ջարդերը: Մանկութեան այդ փուլը կը յիշէ վախով, սարսափի զգացումներով. «Սումգայիթեան ջարդերից յետոյ Ադրբեջանի միւս քաղաքներում ակնյայտ փոխուեց հայերի նկատմամբ վերաբերմունքը: Դա ամէն տեղ էր զգացւում՝ բակում, հարեւանութեան շրջանում, դպրոցում, ուսուցիչների կողմից: Մեր տան հարեւանութեամբ էին բողոքի ակցիաներն անցկացւում, լսում էինք հակահայկական կոչերը: Ադրբեջանում հայերի նկատմամբ ջարդերը տեւական շարունակութիւն են ունեցել եւ այդ դաժանութիւնները մեր աչքի առաջ են», ըսաւ ան։ Ականատեսը ընդգծեց, որ այլեւս երբեք պէտք չէ թոյլ տալ նման գործողութիւններ: Անհրաժեշտ է շարունակել խօսիլ հայերուն նկատմամբ ատրպէյճանցիներուն գործած վայրագութիւններուն մասին եւ հարցը բարձրացնել միջազգային զանազան հարթակներու վրայ։ Ուստի, ան յորդորեց ըլլալ աշխոյժ։
Միքայէլ Յովհաննիսեան 15 տարեկան էր այդ դաժան իրադարձութիւններուն ատեն: Ան նշեց, որ Ատրպէյճանի մէջ հայատեաց քաղաքականութիւնը սկսած է շատ աւելի կանուխ, քան Սումկայիթի դէպքերը: «Երբ Բաքւում գործողութիւնները սկսեցին, մենք տեւական ժամանակ տանից դուրս չէինք գալիս: Պատուհանից տեսնում էինք, թէ ինչպէս են մարդկային խմբերը, թէպէտ իրենց մարդ կոչելը դժուար է, հակահայկական կոչերով մտնում շէնքեր, ջարդում դռները եւ մարդկանց ծեծելով դուրս բերում տներից: Քանի անգամ ենք մենք թաքնուել, քանի անգամ ենք շէնքի երեխաներով հաւաքուել թաքստոցում… Մեր հարեւանի ամբողջ գրադարանը դուրս են թափել այրել եւ կրակի մէջ նետել նրան: Սարսափելի իրադարձութիւններ էին», ըսաւ Միքայէլ Յովհաննիսեան: Իրադարձութիւնները այնքան արագ կը զարգանային, որ օր առաջ Պաքուէն դուրս գալը միակ ճանապարհն էր: Օգտագործելով ունեցած կապերը՝ Միքայէլին ընտանիքը խորհրդային ծովային ռազմական ուժերուն օգնութեամբ դուրս եկած է Պաքուէն: Իրենց հետ եղած են բազմաթիւ այլ հայեր:
Ըստ «Սովորական ցեղասպանութիւն» նախագիծի հեղինակ Մարինա Գրիգորեանի՝ թեման այնքան բազմազան է իր պատմութիւններով, հարցերով, որ ամէն անգամ նոր փաստեր ի յայտ կու գան։ «Բաքուի ջարդերը ոչ միայն Յունուարի 13-19ն է, հայերի նկատմամբ հետապնդումները սկսուել են Սումգայիթից անմիջապէս յետոյ, ե՛ւ սպաննութիւններ, ե՛ւ հալածանքներ, ե՛ւ նսեմացումներ, աշխատանքից ազատումներ են եղել: Այսինքն՝ 1990 թուականի Յունուարը դարձաւ այդ իրադարձութիւնների գագաթնակէտը», յայտնեց Մարինա Գրիգորեան: Ան նշեց, որ որեւէ կասկած չկայ, որ կատարուածը ցեղասպանութիւն է՝ յոյս յայտնելով, որ Հայաստան համակարգուած մօտեցում կը ցուցաբերէ այս հարցին եւ իրերը իրենց անունով կը կոչէ:
Ազգային ժողովին մէջ 18 Յունուարին լսումներ պիտի կատարուին այս թեմայով:
Թէ՛ Աննան, թէ՛ Միքայէլը, ապրելով Միացեալ Նահանգներու մէջ, կը շարունակեն կապ պահել Հայաստանի ու Արցախի հետ. անոնք հանդէս կու գան բարեսիրական զանազան նախաձեռնութիւններով։