«Միասնութիւնը Պէտք Է Լինի Արցախի Ներքին Եւ Արտաքին Մարտահրաւէրների Յաղթահարման Հիմնաքարը»
Վարեց՝ ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ
Անցնող տարուայ գնահատականների եւ գալիք՝ 2019թ., սպասելիքների մասին «Ապառաժ»ը զրուցել է ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեանի հետ:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Պարոն Իշխանեան, քաղաքական առումով ինչպէ՞ս կը գնահատէիք 2018 թուականը:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- 2017թ. աւարտին ոչ մէկը չէր պատկերացնում, որ 2018ը վայրիվերումներով այսքան լի տարի է լինելու: 2018թ. ազգովի բաւականին մեծ դժուարութիւններ յաղթահարեցինք: Կարծում եմ, որ մենք ներքին քաղաքական կեանքում եւ արտաքին մարտահրաւէրների ասպարէզում ունեցել ենք դժուար որոշումներ կայացնելու պահեր: Թերեւս, այդ ամէնը ետեւում է, բայց ամենակարեւորն այն է, որ կարողացել ենք 2018թ. ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանին կայունութիւն ապահովել եւ այդ կայունութիւնը թելադրուած էր 2016թ. Ապրիլից յետոյ ստեղծուած հաւասարակշռութեամբ:
Այդ ամէնով հանդերձ՝ 2018ն աւարտում ենք ստեղծուած համեմատաբար կայունութեամբ եւ 2019ն ենք թեւակոխում այն ակնկալիքով, որ կը կարողանանք ամրապնդել կայունութիւնը, աւելի խոհեմ որոշումներ կը կայացնենք վայրիվերումներից խուսափելու համար:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- 2018թ. բաւականին հարուստ էր ներքաղաքական փոփոխութիւններով, հրաժարականներով ու նշանակումներով: Արդեօք դրանք համահո՞ւնչ էին ՀՅԴ քաղաքական կուրսին (ուղղութեան-Խմբ.):
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- 2018թ. ներքաղաքական կեանքն, իհարկէ, լեցուն էր քաղաքական բուռն իրադարձութիւններով, հրաժարականներով ու նոր նշանակումներով, բայց այդ ամէնը չպէտք է դիտարկենք ՀՅԴ քաղաքական կուրսին համահունչ լինելու կամ չլինելու հարթութեան մէջ, որովհետեւ մեր քաղաքական կուրսը ձեւաւորւում է 4 տարին մէկ տեղի ունեցող համադաշնակցական կառոյցների բարձրագոյն ժողովում՝ Ընդհանուր ժողովում եւ երկու տարին մէկ տեղի ունեցող Արցախի բարձրագոյն ժողովում՝ Շրջանային ժողովում:
Ներքին կեանքում առկայ հիմնախնդիրներն այս կամ այն առումով արտացոլուեցին 2018թ. Յունիս, Յուլիս եւ Յաջորդող ամիսներին տեղի ունեցած իրադարձութիւններում: Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական ակտիւ (աշխոյժ-Խմբ.) գործընթացները, իշխանափոխութիւնը հանրութեան մօտ լուրջ ակնկալիքներ առաջացրին ոչ միայն կառավարման համակարգում տեղի ունեցող փոփոխութիւնների, այլ նաեւ արմատական մեծ փոփոխութիւնները սովորական կեանքում արձանագրելու առումով: Այդպիսի ակնկալիքներ ունէին նաեւ քաղաքական ուժերը:
ՀՅԴ Արցախի կառոյցն իր տեսակէտները եւ պատկերացումները հանրութեանն է ներկայացրել յայտարարութիւնների, հարցազրոյցների տեսքով, նաեւ առաջարկութիւնների փաթեթ է ներկայացրել Արցախի նախագահին՝ ակնկալելով այդ առաջարկութիւնների փաթեթի իրականացումը դարձնել հէնց երկրի ներքին կեանքում բարեփոխումների լուրջ գործընթացի մաս:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ձեր կարծիքով՝ ինչպիսի՞ն էր 2018 թուականը Արցախեան հիմնահարցի կարգաւորման տեսանկիւնից, եւ ապագայում ի՞նչ սպասելիքներ ունէք այդ առումով:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- 2016թ. Ապրիլից յետոյ մենք բանակցային գործընթացում փաստացի փակուղային իրավիճակում յայտնուեցինք: Վերջին ամիսներին նկատելի են բանակցային գործընթացում նոր շեշտադրումներ անելու եւ նոր ուղղութիւններ ճշգրտելու որոշակի տեղաշարժեր: Անշուշտ, այստեղ պէտք է անդրադառնալ ՀՀ իշխանութիւնների կողմից վերջերս վարուող քաղաքականութեանը՝ ստուեր ձգելու Վիեննայի եւ Սանկտ-Պետերբուրգի պայմանաւորուածութիւնների վրայ: Արտաքին քաղաքականութեան մէջ դրանք այն յաղթաթղթերն էին, որոնց չէզոքացումը կարող է բերել նոր արկածախնդրութեան: Բայց ողջունելի են նաեւ ՀՀ իշխանութիւնների յայտարարութիւնները Արցախեան կողմին բանակցային գործընթացին ուղղակի ներգրաւելու առումով:
Անցած 10 տարիների ընթացքում ԱՀ իշխանութիւններն Արցախի հարցի նկատմամբ որդեգրել են կարծր կեցուածք, եւ յոյս ունենք, որ առաջիկայ տարիներին Արցախի իշխանութիւնները կը շարունակեն այդ նոյն քաղաքական գիծը:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Նախորդ տարուայ հարցազրոյցներից մէկում նշել էիք, որ դժուար է գնահատական տալ մի քանի ամսուայ կեանք ունեցող կառավարութեան գործունէութեանը եւ ձեր գնահատականը կարող էք տալ նուազագոյնը 1-1.5 տարի անց: Այժմ ի՞նչ գնահատական կը տաք ԱՀ կառավարութեան գործունէութեանը:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- 2017թ. սահմանադրական փոփոխութիւններից յետոյ ձեւաւորուած նոր կառավարութեան մասին հարցումներին դժուար էր անմիջական պատասխան տալ՝ գործունէութեան գնահատականի առումով: Անշուշտ, անցած 1-1.5 տարիների ընթացքում ի յայտ եկան կառավարութեան կողմից որդեգրուած քաղաքականութեան դրական եւ բացասական կողմերը: Մենք այդ ամէնին պէտք է անդրադառնանք տնտեսական ցուցանիշներով եւ դրանց արդիւնքներով ընդհանուր գնահատական հնչեցնենք:
Հաշուի առնելով զարգացման ցուցանիշները՝ պէտք է դրական գնահատենք կառավարութեան գործունէութիւնը: Բայց այստեղ մի շատ կարեւոր հանգամանք կայ, թէ ինչպիսի տնտեսական բարեփոխումների քաղաքականութիւն է որդեգրել կառավարութիւնը, եւ արդեօք այդ տնտեսական բարեփոխումների ծրագիրը եւ քաղաքականութիւնը կարող են բաւարարել եւ նոր տնտեսական զարգացման հնարաւորութիւններ ընձեռել Արցախի Հանրապետութեանը: Այստեղ ես որոշակի վերապահումներ ունեմ՝ կապուած տնտեսական զարգացման տեմպերին՝ բարեփոխումների գործընթացով լիցք հաղորդելու կառավարութեան որդեգրած մօտեցումներին:
Անցած օրերին ԱԺում ընդունել ենք 2019թ. պետական բիւջէի մասին օրէնքը: Այդ օրէնքի ամբողջական պատկերը հէնց արտացոլումն է 2017թ. եւ դրան յաջորդող տնտեսական քաղաքականութեանը: Դրական եմ գնահատում դեֆիցիտային (պիւտճէի բացի-Խմբ.) բիւջետային քաղաքականութիւնից պրոֆիցիտայինին (շահադիտական-Խմբ.) անցումը: Կարեւորում եմ ֆինանսների ճիշդ տեղաբաշխման եւ ուղղորդման քաղաքականութիւնը, որը կարող է զարգացման նոր տեմպեր (չափաւորութիւն-Խմբ.) ապահովել եւ նոր հնարավարութիւններ ընձեռել:
Կ՛ուզենայի անդրադառնալ կառավարութեան կողմից ֆինանսական հոսքերի ուղղորդմանը դէպի Ստեփանակերտ քաղաք եւ վարչական շրջանների նկատմամբ համեմատական «մեղմ» քաղաքականութիւնը: Մենք պէտք է ամէն ինչ անենք, որպէսզի կարողանանք երկրի համաչափ զարգացման քաղաքականութիւնը դարձնել առանցքային ուղղութիւններից մէկը, որով պէտք է պայմանաւորուած լինի ժողովրդագրական իրավիճակի փոփոխութիւնը եւ կայուն զարգացումը:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ի՞նչ էք կարծում՝ արդեօք 2019թ. Արցախի քաղաքական կեանքում արմատական փոփոխութիւններ կը լինե՞ն:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Քաղաքական կեանքի արմատական փոփոխութիւնները պայմանաւորուած են երկրում առկայ տնտեսական եւ քաղաքական իրավիճակի ընդհանուր գնահատականով, նաեւ համապետական ընտրութիւններով:
2019թ. անշուշտ լինելու է ակտիւ քաղաքական տարի, եւ դա պայմանաւորուած չէ 2019թ. համապետական նշանակութիւն ունեցող տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրութիւններով, այլ պայմանաւորուած է լինելու 2020թ. միւս երկու կարեւոր՝ խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւններով:
Չեմ կարծում, թէ 2019թ. Սեպտեմբերին ՏԻՄ ընտրութիւններն Արցախի ներքաղաքական կեանքում լուրջ փոփոխութիւններ կարող են արձանագրել:
Միւս կողմից, ներքաղաքական կեանքն ունենալու է բուռն զարգացումներ՝ որպէս 2020թ. խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւններին նախորդող տարի: Վերջին ամիսներին արդէն իսկ ակնյայտ են որոշակի ակտիւութիւններ՝ նոր կուսակցութիւնների ծնունդ, քաղաքական յայտարարութիւններ ու վերադասաւորումներ:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- ՀՀ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների արդիւնքները ի՞նչ ազդեցութիւն են ունենալու Արցախի վրայ, յատկապէս՝ ՀՅԴ Արցախի կառոյցի քաղաքականութեան վրայ:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Արդէն իսկ պարզ է ՀՀում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրութիւնների արդիւնքում ձեւաւորուած նոր խորհրդարանի քաղաքական կազմը, եւ պէտք է արձանագրենք, որ ՀՅԴն ՀՀ խորհրդարանից դուրս ուժ է, եւ արտախորհրդարանական քաղաքական ուժի ձեւաչափով, վստահ ենք, որ իր ազդեցութիւնը կ՛ունենայ ՀՀ ներքին եւ արտաքին կեանքի վրայ:
Դաշնակցութեան՝ խորհրդարանում չյայտնուելն իր անուղղակի ազդեցութիւնը կարող է ունենալ ՀՅԴ Արցախի կառոյցի վրայ, մասնաւորապէս՝ նկատի ունենալով առաջիկայ տարիների քաղաքական զարգացումները եւ ընտրական գործընթացները: Բայց, այնուհանդերձ, ՀՀում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրութիւնները եւ դրանց արդիւնքները, ՀՅԴ Արցախի կառոյցի կողմից վարուող քաղաքականութիւնը փոխկապակցուած չեն: Արցախում մենք միշտ էլ ունեցել ենք մեր կարեւոր բեռը, եւ տարբեր առիթներով յայտարարել ենք, որ ՀՅԴ Արցախի կառոյցի պատասխանատուութեան չափաբաժինը չի սահմանափակւում միայն Արցախի ներքին կեանքում ունեցած իր դերակատարութեամբ, այլ մեր պատասխանատուութիւնը համահայկական է:
Արցախի հիմնահարցի եւ ԱՀ միջազգային ճանաչման գործընթացը հաշուի առնելով՝ կարեւոր դեր ունի ՀՅԴ համահայկական կառոյցը: Այդ առումով մենք յաւելեալ նոր ծանրութեան բեռ ենք ունենալու: Մենք պարզ գիտակցում ենք այդ ամէնը, եւ պէտք է մեր ընդհանուր քաղաքական կուրսն ունենայ այնպիսի ուղղութիւններ, որոնք պէտք է միտուած լինեն մեր ընդհանուր հիմնախնդիրների յաղթահարմանը:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ին՞չ սպասելիքներ ունէք 2019 թուականից:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- 2019թ. սպասելիքների մասին խօսելուց՝ պէտք է նշել, որ բաւականին ծանր ու դժուար տարի ենք ունենալու, եւ այդ դժուարութիւնների յաղթահարման առումով անհրաժեշտ են լինելու յաւելեալ ճիգերի գործադրում եւ ոչ ստանդարտ (կաղապար դարձած-Խմբ.) իրավիճակների յաղթահարման պատրաստակամութիւն: Այնուհանդերձ, մեր բոլորի երազների մէջ 2019թ. եւ նրան յաջորդող տարիները փորձում ենք տեսնել աւելի խաղաղ պայմաններում՝ տնտեսական աճի ցուցանիշների արձանագրմամբ եւ արտաքին քաղաքականութեան մէջ նոր յաջողութիւններ գրանցելով:
Նախորդ տարիների Արցախի ներքաղաքական կեանքում կարեւոր ձեռքբերում է համախոհութեան եւ միասնութեան մթնոլորտի առկայութիւնը, որը պէտք է լինի Արցախի ներքին եւ արտաքին մարտահրաւէրների յաղթահարման հիմնաքարը:
