Նախնական Դիտարկումներ Արեւմտահայերէնի Պահպանութեան Եւ Մասնագիտական Գրականութեան Թարգմանութեան Խթանման Ուղիների Վերաբերեալ

ԼՈՒՍԻՆԷ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ

ԼԵԶՈՒՆ ՈՐՊԷՍ ԱԶԳԻ ԿԵՆՍԱԿԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹԻՒՆ

Ազգի ինքնագիտակցութեան մէջ առաջին եւ ամենակայուն արժէքը լեզուն է, նրա գոյութեամբ են մարդկութեան առանձին զանգուածները ժամանակին գոյաւորել տարբեր ազգեր: Աստուածաշնչի բաբելոնեան աշտարակաշինութեան բազմախորհուրդ առասպելը, ըստ էութեան, տալիս է գիտական բացատրութիւն ազգերի առաջացմանը՝ պատճառը տարբեր լեզուների ծագման փաստով հիմնաւորելով. լեզուներն են պատճառ եւ հիմք եղել ազգերի կազմաւորման համար:

Լեզուն ծնողն է ազգի… Իսկ ազգի ծննդից ի վեր մնում է նրա ամենաապահով ապաստանը, նրա մտածողութեան միակ անկողոպտելի կրիչը… Նա է ազգի ճշմարիտ հայրենիքը, որտեղից ոչ ոք չի կարող կազմակերպել տեղահանութիւն, եթէ նրա «բնակիչներն» իրենք այն չլքեն… Պատմութիւնը հաւաստում է, որ եթէ հազարամեակներով պետականազուրկ եւ հայրենազուրկ ազգերը չեն վերացել պատմութեան թատերաբեմից, ապա գոյատեւել են նախ եւ առաջ իրենց լեզուի շնորհիւ:

Մարդկութեան այգաբացից ի վեր լեզուն եղել է միջոց՝ մտածողութեան կերտման, դրա արտացոլման, ինքնութեան բացայայտման ու դրսեւորման, ինքնաճանաչման եւ աշխարհաճանաչողութեան… Երբ մի լեզու բնական կամ արհեստական ճանապարհով կորցնում է ազգի համար այդ միջոցը լինելու մենաշնորհը, բռնում է մեռնելու ուղին: Եւ նրա երբեմնի կրողների սերունդներին ուղղուած կոչերն ի զօրու չեն իրագործել լեզուն պահպանելու նպատակը, որովհետեւ առարկայական (օբյեկտիւ) ու ենթակայական (սուբյեկտիւ) հանգամանքների բերումով՝ ազգայինի փոխարէն արդէն ուրիշ լեզուներ են կատարում մտածողութեան կերտման, աշխարհաճանաչողութեան, հաղորդակցութեան եւ այլ գործառոյթներ: Եւ այս ճանապարհով ձեւախեղւում-այլակերպւում է ազգային ինքնութիւնը: Այստեղ է, որ պէտք է կարողանալ շրջահայեացօրէն, իմաստնաբար լեզուին վերադարձնել նրա առաքելութիւնը՝ նրա առջեւ դնել բարձր նպատակ եւ նրան անմնացորդ ծառայեցնել այդ նպատակին, մինչեւ որ նա վերստանայ իր շքեղ փառապսակը եւ վերստին կրաւորաբար իշխի մտածողութեանը՝ անցնելով ճոխացման ու կատարելագործման նոր ճանապարհներ (կրաւորաբար, քանի որ վերջինս նոյնպէս փոխադարձաբար իշխում է լեզուին: «Եթէ միտքերն են, որ լեզուն կը շինեն, լեզուն ալ միտքերը կը շինէ», իրաւացիօրէն նկատել է Ինտրան):

ՆԵՐԿԱՅ ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ

Այսօր ականատեսն ու ականջալուրն ենք վերջին արտագաղթի՝ անդառնալի կորուստների դառը գիտակցութեամբ. Ցեղասպանութիւնից յետոյ առաջին գաղթական սերունդները կարողացան որոշակիօրէն պահպանել իրենց ինքնութիւնը սնուցող աւիշը՝ լեզուն, եւ այդպիսով դեռ մնացին լեզու-հայրենիքում: Ցեղասպանութիւնը զրկեց նիւթեղէն հայրենիքից, իսկ նիւթեղէն ամէն ինչ կարելի է վաղ թէ ուշ վերադարձնել, եթէ սրտում ու մտքում փայփայում ես վերադարձի գաղափարը: Բայց նոյն Ցեղասպանութիւնն անկարող եղաւ արմատախիլ անել ազգը իր լեզուից: Եթէ այսօր բարձրանանք անհատներից եւ փորձենք ներկայացնել հայերէն լեզուամտածողութեան աշխարհագրութիւնը, տխուր պատկեր կը յայտնուի մեր առջեւ. վիճակագրութիւնը չափազանց խօսուն է: Մերձաւոր Արեւելքը՝ որպէս արեւմտահայերէն լեզուամտածողութեան ապաստան, անշրջելիօրէն կորցնում ենք: Չարեաց փոքրագոյնը եղաւ այն, որ Հայաստան տեղափոխուած սիրիահայերը չկորցրին լեզուն, բայց շատ կարճ ժամանակի ընթացքում արեւելահայերէնի ազդեցութեամբ այն կը զեղչի իր առանձնայատկութիւնները եւ ի վերջոյ կանէանայ… Դեռ մնում է Լիբանանը, որ արեւմուտքի համեմատ ունի արեւմտահայերէնը պահպանելու առաւել նպաստաւոր պայմաններ: Պոլսում, թէեւ ազգային փոքրամասնութիւններից հայերն ունեն մայրենին սովորելու իրաւունք, սակայն, ինչպէս արեւմուտքի վարժարաններում է, միայն մայրենին են դասաւանդում հայերէն, միւս առարկաները թուրքերէն են ուսուցանւում, իսկ որոշ վարժարաններում դասաւանդում են Հայաստանից մեկնած ուսուցիչներ, որոնց արեւելահայերէնը նպաստում է արեւմտահայերէնի հետզհետէ նահանջին: Արեւմուտքում խնդիրը բազմաշերտ է, քանի որ բազմաշերտ է նաեւ այնտեղի հայութիւնը՝ կազմուած աւանդական եւ նոր սփիւռքներից: Նոր սփիւռքի ներկայացուցիչները հայաստանաբնակ հարազատների եւ միմեանց հետ հաղորդակցման մակարդակում որոշակիօրէն դեռ պահպանում են արեւելահայերէնը (որը, թէեւ այսօր, բնականաբար, առաւել շահաւէտ դիրքում է, բայց եւ նոյնպէս ապահովագրուած չէ), մինչդեռ առարկայական պատճառներով, ի հեճուկս ձեռնարկուող միջոցառումների՝ տարեցտարի աւելի դժուարիրագործելի է դառնում, երբեմն էլ ինքնանպատակ թւում արեւմուտքում արեւմտահայերէնի պահպանութիւնը. այն կենդանի պահելու մղումը սոսկ հովուերգական կարօտի արտայայտութեան է նմանւում, ռոմանտիկական վերյուշի դրսեւորման, քանի որ այլեւս չունի կիրառական նշանակութիւն…

Մենք ուշացել ենք շուրջ մէկ դար: Մենք չենք կարողացել մեր ազգին պատուհասած մեծագոյն ողբերգութիւնը վերածել ամենահզօր ազգերից մէկը դառնալու հնարաւորութեան: Սակայն երբեք էլ ուշ չէ, եթէ ունես նպատակակէտ եւ նրան հասնելու ծրագիր:

Ներգաղթի կազմակերպումն ուրիշ մակարդակ է ենթադրում այսօր: Ի լրումն նախկին եւ գալիք ներգաղթների՝ պիտի լինի սրբազան մի Ներգաղթ, որի ուղղութիւնը ոչ թէ դէպի Հայաստան, այլ՝ դէպի լեզուն պէտք է լինի, դէպի ամենաապահով ապաստանը… Նահանջը տեղի է ունեցել օտարացման ճանապարհով՝ մտածողութեան ու լեզուի օտարման: Վերադարձը պէտք է լինի նոյն ճանապարհով՝ օտար եզերքից դարձով դէպի սեփական լեզուն ու լեզուամտածողութիւնը:

ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ

ՊԱՀՊԱՆԵԼՈՒ ՆՊԱՏԱԿԸ

Եթէ որոշակի է նպատակդ, նախ՝ փնտռում ես նրան հասնելու եղանակներ եւ ուղիներ, ապա՝ սեփական խղճի եւ արժանապատուութեան համապատկերում հաշուարկում բոլոր հնարաւորութիւններդ ու կարողութիւններդ, եւ յետոյ՝ մշակում դրանք գործարկելու մեխանիզմներ: Գլխաւոր խնդիրը մնում է նպատակդ որոշակիացնելը:

Մենք ձգտում ենք անել ամէն ինչ՝ լեզուն՝ մասնաւորապէս արեւմտահայերէնը պահպանելու, զարգացնելու, նրա աշխարհասփիւռ գոյութիւնը շքեղօրէն կենդանի պահելու համար… Սակայն կարեւոր է նպատակի աւարտուն ձեւակերպումը, ընդ որում, աւելի կարեւոր է, որ այդ ձեւակերպման աւարտը անցեալի փոխարէն ուղղուած լինի ապագային: Պէտք է յստակեցնել, ի վերջոյ, մեր նպատակն է պահպանել լեզուն՝ որպէս…. թանգարանային նմո՞ւշ, նախնիներից մնացած յիշողութի՞ւն, թէ որպէս ինքնութիւն՝ դրա խորը գիտակցութեամբ, գիտութիւնն ու մշակոյթը սպասարկող միջոց… Միայն նպատակի լիարժէք ձեւակերպումն է յուշում, որ լեզուն պահպանելը այլ նպատակներից ածանցեալ, յընթացս նրանց եւ նրանց զուգահեռ իրագործելիք նպատակ է: Եւ այն ի կատար ածել հնարաւոր է միայն բնական անհրաժեշտութիւններ վեր հանելով եւ լեզուն որպէս միջոց կիրառելու առիթներ փնտռելով:

Անառարկելի է, որ արեւմտահայերէնի բառապաշարը գրաբարեան բնական ապարների միջով հոսող եւ միջինհայերէնեան հողաշերտերից բխած աղբիւր է, եւ անխոհեմութիւն է այն անխնամ թողնելն ու կազդուրող նրա տարրերից մտածողութիւնը զրկելը: Խօսքս հաւասարապէս վերաբերում է թէ՛ արեւելահայերէնի, թէ՛ արեւմտահայերէնի կրողներին: Արեւմտահայերէնի կենսահիւթով առատօրէն սնուելով եւ միաժամանակ ամենահարազատ միջնորդի նրա պրիսմակը գործածելով՝ արեւելահայերէնը կը լցուի նոր կենսուժով:

Ակնյայտ իրողութիւն է, որ արեւմտահայերէնը նոյն բնական մղումով կարողանում է ոչ միայն ստեղծել բառ՝ որպէս գեղարուեստական բիւրեղ, այլեւ ճկունօրէն կերտել նորաբանութիւններ եւ հայերէն լիարժէք ու ինքնաբաւ եզրոյթներ՝ այս հարցում լինելով ու մնալով խիստ սկզբունքային. եթէ օտար բառը գործածւում էլ է, ապա միայն հայերէն համարժէքի կողքին՝ փակագծերում եւ լատինատառ: Օրինակ՝ դրապաշտութիւն (positivism), տպաւորապաշտութիւն (impressionism), առարկայական (objective), հոյապակի (vitrage), փապուղի (tunnel), ենթապատկեր (fond), խմբավար, նուագավար (diriger), սահիկ (slide) եւ այլն: Ուստի, արեւմտահայերէնն ունի բոլոր նախադրեալներն ու հնարաւորութիւնները՝ գիտութիւնը, փիլիսոփայութիւնը, առհասարակ մշակոյթը սպասարկող լեզու դառնալու համար:

ԻՆՉՊԷ՞Ս ՊԱՀՊԱՆԵԼ ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ.

ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ՈՐՊԷՍ ԼԵԶՈՒԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀ

Էյնշտէյնի շատ կարեւոր մի միտք հաստատում է, որ իւրաքանչիւր խնդիր կարելի է լուծել միայն նրանից մէկ աստիճան վեր բարձրանալով: Եւ պէտք է յաւելել, որ յաճախ աւելի բարդ խնդրի լուծման ժամանակ է, որ ինքնըստինքեան լուծւում են նրա նախապայման խնդիրները: Եւ որքան բարձր են լինում իդէալները, որքան հեռահար՝ նպատակները, այնքան մեծ է յաջողելու հաւանականութիւնը, որովհետեւ նրանց բարձրութիւնից աւելի տեսանելի են ծագած խնդրի մակարդակում առկայ հնարաւորութիւնները: Եթէ լեզուն լոկ հաղորդակցման միջոց լինէր, այն պահպանելը խնդիր չէր լինի, որովհետեւ միատարր հասարակութեան մէջ նա կը պահպանուէր հէնց հաղորդակցութեան անհրաժեշտութեամբ, իսկ տարասեռ հասարակութեան մէջ կը փոխարինուէր ընդհանուրին հասկանալի օտար լեզուով, ինչը եւ դժբախտաբար տեղի է ունենում այսօր:  Մեզ պէտք է մէկ աստիճան վեր բարձրանալ՝ հասկանալու համար, որ լեզուն շատ աւելի բարձր է հաղորդակցման միջոց լինելուց, իսկ այն պահպանելը եզակի միջոց ու հնարաւորութիւն է՝ իրագործելու համար աւելի բարձր մի նպատակ… Ազգը, ինչպէս եւ ամէն անհատ, առաջ է ընթանում մի սանդուղքով, որի իւրաքանչիւր նախորդ աստիճանը եղել է բարձրանալու համար արդիւնաւէտ օգտագործուած միջոց, իսկ ամէն մի յաջորդ աստիճանը լինելու է մօտակայ ձգտելի նպատակ: Մնում է գործադրել բոլոր հնարաւորութիւնները՝ հրելու համար արդէն նուաճած աստիճանը եւ նրանից հրուելով դէպի նոր մակարդակ:

Ուստի՝

ա. Անհրաժեշտ է ընտրել կարեւոր նպատակներ.

բ. Դրանց հասնելու համար յստակեցնել առկայ հնարաւորութիւնները.

գ. Մշակել այդ հնարաւորութիւնները գործարկելու մեխանիզմներ:

Իւրաքանչիւր ազգ, ինչպէս ամէն անհատ, ունի իր կայացման եւ աշխարհում իր ներկայութեան հաստատման ինքնատիպ ուղի, որ ձեւակերպում է ըստ իր գաղափարաբանութեան եւ այն վստահօրէն է անցնում:

Ներկայացնեմ, իմ համոզմամբ, մի քանի առանցքային խնդիրների միաժամանակեայ լուծման հնարաւոր տարբերակ, որ կապուած է յատկապէս Սփիւռքի ներուժի հետ:

Քանի որ նպատակների ձեւակերպումն ինքնին մատնանշում-ընդգծում է գոյութիւն ունեցող խնդիրները, միանգամից առանձնացնեմ Հայաստանի եւ Սփիւռքի առջեւ դրուող մի քանի կարեւոր նպատակներ, որոնց համաժամանակեայ իրագործումն իրատեսական եմ համարում:

Ա. Ճշգրիտ եւ բնական գիտութիւններն արժանացնել պատշաճ ուշադրութեան (այս ոլորտների նկատմամբ ուշադրութեան պակասի մասին ամիսներ առաջ խօսել է կրթութեան նախարար Լ. Մկրտչեանը).

Բ. Առաւել արդիւնաւէտ կերպով համալրել մասնագիտական թարգմանական գրականութիւնը (առարկայական եւ ենթակայական պատճառներով պայմանաւորուած այս բացթողումի մասին եւս իր հարցազրոյցներից մէկում խօսել է նախարարը).

Գ. ՀՀ մշակոյթի դաշտը յագեցնել նոր բովանդակութեամբ եւ գործիչներով.

Դ. Նպաստել հայապահպանութեանը.

Ե. պահպանել եւ զարգացնել արեւմտահայերէնը.

Զ. Ապահովել ՀՀ տարածքում արեւմտահայերէնի լիարժէք իրաւահաւասար գործառնութիւնը։

Մեր ներքին եւ արտաքին հնարաւորութիւնները համատեղ՝ բաւարար են այս նպատակներն իրագործելու համար: Թարգմանական գրականութեան համար հայրենական գիտութիւնն ունի որոշակի հիմքեր: ԵՊՀ Ռոմանագերմանական, Արեւելագիտութեան բաժինները եւ Օտար լեզուների համալսարանը կոչուած են ապահովելու մեր կապը աշխարհի հետ՝ լեզուական մակարդակում, որոնք, սակայն, ի վիճակի չեն պատրաստել բնագէտ լեզուաբանների, որոնք կարողանան թարգմանել բնական եւ ճշգրիտ գիտութիւնների արձանագրած վերջին նորութիւնները: Սա շատ կարեւոր հարց է, քանի որ օտար լեզուի տիրապետելը քիչ է, ասենք, հոգեբանութիւնից, կենսաֆիզիկայից, աստղաֆիզիկայից, համեմատական լեզուաբանութիւնից, մաթեմատիկայից, քիմիայից, երաժշտագիտութիւնից, երկրագիտութիւնից, բժշկագիտութիւնից եւ այլ գիտութիւններից թարգմանութիւններ կատարելու համար: Այս բացը կարող են լրացնել նշուած գիտութիւնների մասնագէտները՝ զուգահեռաբար լեզուական որոշակի հմտութիւններ ձեռք բերելով: Սակայն նշած եւ չյիշատակած գիտաճիւղերի մասնագէտները չունեն նեղ մասնագիտական գրականութիւն հայացնելու անհրաժեշտ լեզուական հմտութիւններ: Պէտք չէ լինել վիճակագիր, հաստատելու համար, որ Հայաստանը, ունենալով գիտակրթական լուրջ հաստատութիւններ, չունի մասնագիտական գրականութիւն թարգմանելու բաւարար ներուժ…

Մեզ հայրենական գիտութիւնը հզօրացնելու լծակներ են պէտք…

Այդ լծակներից կարեւորագոյնը տասնամեակներով ուշադրութեան չարժանացաւ: Աշխարհասփիւռ հայ գիտնականները հէնց պահանջուած թարգմանիչները պիտի լինէին, քանի որ, բացի իրենց մասնագիտութիւնից, նրանք, ապրելով օտարալեզու հասարակութիւններում, մայրենի եւ օտար լեզուների ու լեզուամտածողութիւնների կրողներն էին: Մնում էր թարգմանութեան ոլորտում նրանց հմտանալու պահանջարկը ապահովել:

Թարգմանութիւնը լեզուի պահպանութեան եւ զարգացման ճանապարհներից մէկն է, իսկ սփիւռք ունեցող ազգի համար՝ լաւագոյնը: Պէտք է Սփիւռքի ներկայ սերունդը դարձնել թարգմանիչների սերունդ, ստեղծել թարգմանական նոր դպրոց, հիմք դնել թարգմանչաց նոր շարժման, իսկ արեւմտահայերէնին տիրապետող միջին եւ աւագ սերունդների իմացութիւնն ու գիտելիքները արդիւնաւէտ օգտագործել: Սփիւռքի հայի համար կան անհրաժեշտ այն պայմանները, որոնք հիմնականում բացակայում են Հայաստանում օտար լեզուներ ուսումնասիրողների համար, նրանցից իւրաքանչիւրը գոնէ տեսականօրէն ներամփոփ (պոտենցիալ) թարգմանիչ է՝ լինելով մայրենի եւ օտար լեզուների կրող, եւ եթէ գործնականում այդպէս չէ, ապա դա մեր թերացումն է:

Սփիւռքի հայի նոր սերնդին կարելի է «ստիպել» խօսել հայերէն՝ միայն նրա համար հայերէն մտածելու հնարաւորութիւն ստեղծելով: Այդ հնարաւորութիւնը կարելի է ստեղծել՝ կիրառելով լեզու սովորելու նոր մեթոդ, դպրոցներում ծրագրուած կերպով երեխաներին յանձնարարելով հայերէն թարգմանել իրենց ծանօթ ու սիրելի ստեղծագործութիւններից հատուածներ՝ ընտրուած ըստ տարիքային խմբի ընկալունակութեան: Թարգմանութիւնը դէպի լեզու դարձի ճանապարհ է: Մեր նպատակը պէտք է լինի զուգակշռել յայտնի հանգամանքներով նրանց բաժին հասած օտար եւ որպէս ինքնութիւն ժառանգուած մայրենի լեզուների նժարները: Պէտք է հայերէնը դուրս բերել օտար լեզուի կարգավիճակից: Թարգմանիչները կը հաստատեն, որ թարգմանութեան ընթացքում կատարելագործւում է իրենց այն լեզուն, դէպի որը կատարում են փոխադրութիւնը:

Փոխադրելիս շատ կարեւոր ստեղծագործական աշխատանք է ընթանում, միտքը փնտռում է բառեր, փորձում է վերյիշել իմացածը, ստիպում է դիպուկ բառ գտնելու համար բացել բառարաններ, մտապահել նոր բառեր, եւ, ի վերջոյ, տեսնել սեփական աշխատանքի արդիւնքը՝ գրագէտ հայերէն տեքստ: Սա այն աշխատանքն է, որ երեխայի համար ինքնուրոյն հայերէն մտածելու խթան կարող է դառնալ: Եւ այս աշխատանքը ոգեւորելու է երեխային: Մանաւանդ եթէ նա տեսնի, որ ՀՀն իր հայերէնի հետ յստակ նպատակներ ու յոյսեր է կապում… Սփիւռքում կան հայեր, որոնք ուզում են իրենց նպաստը բերել հայրենիքի կայացմանը, սակայն բոլորը չունեն նիւթական միջոցներ, եւ պէտք է նրանց ցոյց տալ, որ հէնց միայն լեզուին էութեամբ վերադառնալով կարող են դա անել: Լեզուն չմոռանալը ձանձրալի կարգախօսից պէտք է բարձրացնել բացառիկ հնարաւորութեան: Սա կարող է արուել միայն պետականօրէն՝ կազմելով նոր ծրագրեր, նոր պահանջներին համապատասխանող դասագրքեր եւ վարժութիւնների տետրեր:

Դպրոցից յետոյ աշակերտներից ոմանք ընդունուելու են բուհեր: Նրանց հետ պէտք է շարունակել աշխատանքը: Արդէն համալսարանում սովորող հայ ուսանողը ուսումնառութեան զուգահեռ սկսելու է կատարել իր մասնագիտութեանը վերաբերող ոչ ծաւալուն ուսումնասիրութիւնների թարգմանութիւններ: Իսկ թէ ինչ է թարգմանելու, կորոշի խորհրդատուական մարմինը, որ պէտք է գործի՝ ստորեւ ներկայացուած ճանապարհային քարտէզի համաձայն:

Սա գլխաւոր նախադրեալ է Հայաստանում արեւմտահայերէնի իրաւահաւասար գործառնութիւնն ապահովելու համար՝ այն վերածելով գրի ու գիտութեան կիրառական լեզուի: Այս ճանապարհով ՀՀ մշակութային գործիչների թիւը կը բազմապատկուի, քանի որ այն, ինչ կատարելու է այդուհետեւ Սփիւռքը, լինելու է նպաստ հայրենական մշակոյթի ու գիտութեան զարգացման, Սփիւռքի մտաւորականը պէտք է այցելի Հայաստան ոչ որպէս հիւր, այլ որպէս ՀՀ գիտութեան եւ մշակոյթի գործիչ:

ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՔԱՐՏԷԶ

ՀՀ ԳԱԱ ինստիտուտների, ՀՀ առաջատար բուհերի մասնագիտական խորհուրդների, եւ օտարերկրեայ ճանաչուած հայազգի գիտնականների մասնակցութեամբ պէտք է ձեւաւորել խորհրդատուական մարմին, որը քննարկելու եւ առաջարկելու է վերջինիս հայեցողութեամբ առաջնահերթօրէն հայերէն թարգմանելու ենթակայ մասնագիտական գրականութեան ցանկ՝ ըստ գիտակարգերի:

ՀՀ Սփիւռքի նախարարութեանն առընթեր պէտք է ձեւաւորել համակարգող խումբ, որը զբաղուելու է սփիւռքահայութեան շրջանում յիշեալ մասնագիտական գրականութիւնը հայերէն (արեւմտահայերէն կամ արեւելահայերէն) թարգմանելուն ունակ անձանց որոնմամբ եւ թարգմանական աշխատանքներում նրանց ներգրաւելով:

ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւնը համայնքների շահագրգիռ հայկական կազմակերպութիւնների եւ անհատ անձանց մասնակցութեամբ մինչեւ 2017 թուականի վերջը պէտք է ձեւաւորի արեւմտահայերէնի պահպանութեան եւ օտարալեզու մասնագիտական գրականութեան թարգմանութեանն աջակցող առանձին հիմնադրամ, որը ստանձնելու է սփիւռքեան շրջանակներում նախագծի մէջ ներգրաւուելիք թարգմանիչների հետ աշխատանքային պայմանագրերի կնքման եւ դրանց համար անհրաժեշտ դրամական միջոցների հաւաքագրման գործառոյթն ու պատասխանատուութիւնը: Վերոնշեալ հիմնադրամի ձեւաւորմանը զուգահեռ՝ ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւնը դիմում է ՀՀ կառավարութեանը՝ կայուն հիմունքներով հիմնադրամին նիւթապէս եւ կազմակերպօրէն աջակցելու խնդրանքով:

Օտարալեզու մասնագիտական գրականութեան թարգմանութեան աշխատանքներին ներգրաւուելիք անձինք, անհրաժեշտութեան դէպքում, պէտք է ողջամիտ ժամկէտներում վերապատրաստուեն թարգմանական արուեստի ընդհանուր եւ հայերէնին ուրոյնաբար առնչուող հարցերում: ՀՀում եւ Սփիւռքում վերապատրաստման պարբերական դասընթացների կազմակերպման համակարգումն իրականացւում է ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան կողմից:

ՀՀ ԳԱԱ Լեզուի ինստիտուտի, ԵՊՀ Բանասիրական ֆակուլտետի եւ արեւմտահայ լեզուաբանների մասնակցութեամբ պէտք է կազմուի մասնագիտական թարգմանութեան կարիքները սպասարկող յատուկ մարմին, որը քննարկելու, առաջարկելու կամ, անհրաժեշտութեան դէպքում, սահմանելու է կիրառուող եզրութաբանութեան ընտրութիւնը, արեւմտահայերէնին վերաբերող այլ լեզուաոճական եւ ուղղագրական կանոններ՝ գիտական գրականութեանը հարիր նուազագոյն անհրաժեշտ միօրինակութիւնն ու միասնականութիւնն ապահովելու համար:

ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան աջակցութեամբ պէտք է ստեղծել վերոյիշեալ թարգմանական գործընթացը համակարգող, լուսաբանող եւ արդիւնքները ներկայացնող կայք:

ԼՈՒՍԻՆԷ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ՝ գրականագէտ, գրաբարագէտ, թարգման

lusineavetisyan@ymail.com

ԵՂԵՌՆԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ԱՅՍ ԹԻՒԻ ՀՈՎԱՆԱՒՈՐՆԵՐԷՆ

Ալիք եւ Լոռի Պէրպէրեաններ

Տէր եւ Տիկ. Յարութիւն եւ Ալվարդ Բարսեղեաններ եւ զաւակներ Լոս Անճելըս

Ի Յիշատակ Ատանացի Եղբայրներ Յարութ եւ Նուպար Երէցեաններուն

«ԱՊՐԻԼ» ԳՐԱԽԱՆՈՒԹ

ՀՕՄի «Կարին» Մասնաճիւղ

Սան Ֆրանսիսքօ

Dr. Marc Kotoyan

1300 N Vermont Ave. #804

Los Angeles, CA 90027

323-662-9711

Մեր 1.5 Միլիոն Անմեղ Նահատակներու Յիշատակին

Յարութ, Լենա եւ Ալեք Սողոմոնեաններ

Crescenta Valley

ARF Zavarian

AYF Zartonk Chapter

AYF Karekin Njdeh

ARS Talin

Homenetmen Shant

Armenian National

Committee

Armenian American

Council on Aging

Always  remembering the fallen and appreciating

the Armenian heritage which continues to burn bright.

In memory of the 1.5 million martyrs of the Armenian Genocide

Sen. Anthony J. Portantino

25th Senate District

Խաժակ եւ Հիլտի Սարգիսեաններ

Սան Ֆրանսիսքօ