Ծրագիր Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնն իր էութեամբ, աշխարհայեացքով եւ աւանդներով ազգային, ընկերվարական, ժողովրդավարական եւ յեղափոխական կուսակցութիւն է:

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնն իր բոլոր ուժերով պայքարում է յանուն հայ ազգի քաղաքական-տնտեսական, ընկերային-մշակութային բովանդակ շահերի պաշտպանութեան:

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարը հիմնաւորում է իր գաղափարաբանութեամբ: Նա առաջադրում է անհատի ազատութեան, ազգային ինքնորոշման, անկախ պետականութեան, ընկերութեան, համերաշխութեան եւ բարօրութեան ճանապարհով ապահովել հայ մարդու եւ հայ ազգի անկաշկանդ, բազմակողմանի եւ ներդաշնակ զարգացումը:

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը ձգտում է Հայ Դատի լուծմանը՝ ամբողջական հայութեամբ ամբողջական հայրենիքի կերտմանը:

ՀՅԴ ԳԱՂԱՓԱՐԱԲԱՆՈՒԹԵԱՆ ՀԻՄՔԸ

Մարդկութիւնը հասել է ներկայ հանգրուանին ընկերային, տնտեսական, քաղաքական եւ մշակութային նուաճումների հոլովոյթով: Մարդկութեան առաջադիմութիւնը, սակայն, անկատար է այնքան ժամանակ, քանի դեռ մարդկային մտքի եւ աշխատանքի նուաճումներն ի նպաստ իրենց բարօրութեան գործադրելու հաւասար հնարաւորութիւն չունեն բոլոր անհատները, ընկերային հաւաքականութիւնները եւ ազգերը:

Պատմութեան ընթացքում դրսեւորուել են մարդու նկատմամբ մարդու տիրապետութիւնը եւ աշխատանքի շահագործումը:

Տիրապետութեան եւ շահագործման տարբեր ձեւերն են դրամատիրութիւնը, կայսերապաշտութիւնը, ամբողջատիրութիւնը, գաղութատիրութիւնը, որոնք դրսեւորւում են ռազմապաշտութեամբ, ցեղապաշտութեամբ, սակաւապետութեամբ, տնտեսական, գաղափարական եւ մշակութային ծաւալապաշտութեամբ: Դրանց հետեւանքն են՝ տնտեսական մենաշնորհները, ազգային իրաւունքների ոտնահարումները, մարդկային իրաւունքների բռնաբարումը եւ այդ նոյն մարդկային իրաւունքների պաշտպանութեան անունով կատարուող քաղաքական շահարկումները, կենսոլորտի եւ բնական միջավայրի աւերումները:

Բայց մարդ անհատը, ընկերային հաւաքականութիւնները, ժողովուրդները եւ ազգերը ձգտել են ազատութեան ու հաւասարութեան եւ պայքարել դրանց իրականացման համար: Ազատագրութեան բնական ու գիտակից այդ պայքարն ընթանում է մարդու եւ հասարակութեան կեանքի զարգացման զոյգ գործօնների՝ առարկայական եւ ենթակայական ազդակների փոխներգործութեամբ:

Այդ պատմական ճանապարհին է, որ տեղի են ունենում ե՛ւ ազգային ազատագրական պայքարներ, ե՛ւ մարդկային ընկերութեան հոլովութային կամ յեղափոխական առաջընթաց դէպի քաղաքական, ընկերային եւ տնտեսական իրաւունքների հաւասարութիւնը կենսագործող արդար կարգեր:

***

Ճարտարարուեստականացումն ու արհեստագիտութեան արագ զարգացումը նպաստեցին մարդկութեան առաջադիմութեանը եւ լայն հնարաւորութիւններ բացեցին նրա առջեւ: Սակայն մարդկային ընկերութիւնը շարունակում է ենթակայ մնալ ներազգային կամ ազգամիջեան մակարդակների վրայ խտրականութններին եւ բեւեռացումներին:

Դրամատիրութիւնը, նախաճարտարարուեստական ընկերային-տնտեսական մակարդակի վրայ գտնուող ժողովուրդներին մեծ մասով կցելով համաշխարհային տն-տեսական համակարգին, նրանց վերածել է արտադրողական եւ սպառողական ազդակների: Իսկ այլ ժողովուրդներ կրում են ամբողջատիրական կարգերի հետեւանքները, որոնք գաղափարախօսական եւ այլ պիտակների անուան տակ հաստատեցին պետական դրամատիրութիւն ու բռնատիրութիւն՝ ոտնահարելով ենթակայ ժողովուրդների ազգային-քաղաքական եւ ընկերային-տնտեսական ազատութիւններն ու իրաւունքները:

Փոքրամասնութեան ձեռքում տն-տեսական եւ քաղաքական իշխանութեան կենտրոնացման հետեւանքով հասարակութեան մէջ առաջացել են դասակարգային տարբերութիւններ, եւ խախտուել է ընկերային համերաշխութիւնը: Տիրապետող ուժերը, միակողմանի օրէնքների եւ կարգերի հաստատումով, ամրացրել են իրենց իշխանութիւնը:

Մեծապետական ուժերը կամ տնտեսապէս զարգացած համակարգերը՝ միջազգային եւ անդրազգային ընկերութիւնները, յաւելեալ դրամագլուխ, հումք, շուկաներ ու փոխադրական ուղիներ ապահովելու համար քաղաքականապէս կամ տնտեսապէս տիրապետել են ժողովուրդներին, ազգերին, պետութիւններին: Նոյնիսկ անկախութիւն ձեռք բերած պետութիւններից ու ժողովուրդներից շատերը ենթակայ են այս տիրապետութեանը:

Ճարտարարուեստականացած երկրներում աշխատաւորական շարժումները հասել են որոշակի նուաճումների. աշխատաւորների ճնշման տակ դրամատիրական համակարգի կատարած զիջումները արտայայտւում են պետական հոգատարութեամբ եւ հասարակական յարաբերութիւնների որոշակի բարելաւումով: Այս բարեփոխումները, սակայն, առաջադիմական բնոյթով հանդերձ, մնում են անկատար, որովհետեւ շարունակւում են տիրապետութեան եւ աշխատանքի շահագործման երեւոյթները:

Դրամատիրութեան ներկայ հան-գրուանը յատկանշւում է տնտեսութեան համաշխարհայնացումով եւ բնորոշւում է նորագոյն արհեստագիտութեամբ, մարդուժի որակական զարգացումով, հաղորդակցական ցանցերի եւ տեղեկութիւնների ընդարձակումով:

Համաշխարհայնացումը, արհեստագիտութեան ու տեղեկութիւնների փոխանակման եւ տնտեսական որոշակի զարգացման հնարաւորութիւն ստեղծելով հանդերձ, այնքան չի նպաստի ազգերի համագործակցութեանը եւ փոխհարստացմանը, որքան բացասական հետեւանքներ կ՛ունենայ. ազգային տնտեսութիւնների քայքայում, աշխատուժի զանգուածային տեղաշարժ, գործազրկութեան աճ, աշխատանքի արժէզրկում, տեղեկութիւնների տիրապետում եւ շահախնդիր օգտագործում, որակեալ մարդուժի շահագործում, ազգային մշակոյթները խաթարող սպառողական կեղծ մշակոյթի կազմաւորում:

Ճարտարարուեստականացած երկրներն ու միջազգային ընկերութիւնները ստեղծել են տնտեսական եւ ռազմաքաղաքական ներդրման եւ օգնութեան այնպիսի վիճակ, որը թերզարգացած երկրները տեղադրում է դրամատիրական համակարգի տնտեսական եւ քաղաքական ծրագրերի ու ռազմավարութեան շրջագծում եւ վտանգում է նրանց ինքնուրոյնութիւնն ու ինքնիշխանութիւնը: Թերզարգացած երկրներին պարտադրւում է որդեգրել տնտեսական եւ ընկերային քաղաքականութիւն, ինչը նուիրագործում է սանձարձակ շուկայական տնտեսութեան վիճակը, ծառայում իշխող խաւի մօտ դրամագլխի կենտրոնացմանը, ինչպէս նաեւ սակաւապետական ու իշխանակենտրոն վարչակարգի հաստատմանը:

Շահագործման եւ իրաւազրկման դէմ պայքարը, հետեւաբար, ենթադրում է քաղաքական ու տնտեսական ազատութիւնների եւ մշակութային ինքնուրոյնութեան ձգտում թէ՛ ներքին, թէ՛ արտաքին ճակատներում:

***

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան համոզման համաձայն, ընկերվարութեան ճանապարհով է, որ մարդկութեան քաղաքական, տնտեսական եւ ընկերային զարգացումն օժտւում է արդար եւ համերաշխ յարաբերութիւններով:

Ընկերվարութիւնը ձգտում է ինչպէս անհատի եւ նրա աշխատանքի ազատագրութեանը, այնպէս էլ ազգերի՝ իբրեւ հաւաքական անհատականութիւնների ամբողջական ազատագրութեանը, անկախութեանը ու գերիշխանութեանը եւ նրանց համերաշխ համակեցութեանն ու իրաւահաւասար գործակցութեանը:

Այս զուգահեռ պայքարները մղւում են ժողովրդավարական միջոցներով, իսկ ժողովրդավարութեան խափանման պարագայում նաեւ՝ յեղափոխութեան միջոցով:

***

ՀՅ Դաշնակցութեան ընկերվարական իդէալն է այնպիսի հասարակութեան կերտումը, ուր մարդը ազատագրուած կը լինի ռասայական, կրօնական-դաւանական, ազգային, քաղաքական, ընկերային եւ տնտեսական ամէն կարգի խտրականութիւնից, կաշկանդումից, բռնութիւնից եւ շահագործումից:

Ընկերվարութիւնը առաջադրում է ժողովրդավարութեան կիրարկումով ապահովել բոլոր քաղաքացիների մասնակցութիւնը՝ յանուն ընկերային համերաշխութեան տնտեսական յարաբերութիւնների կանոնակարգման:

Ազգային հարստութիւն են եւ ռազմավարական նշանակութիւն ունեն մշակոյթը, հողը եւ ընդերքը, բնական միջավայրը եւ պաշարները:

Ընկերվարութիւնն ընդունում է բազմաձեւ սեփականատիրութիւն՝ պետական, հաւաքական-համագործակցական եւ մասնաւոր-անձնական:

Ընկերութեան բարգաւաճմանը սատարում է ճարտարարուեստի եւ երկրագործութեան մէջ արդիւնաբերական, արտադրական եւ ծառայողական միջոցների սեփականութեան բազմաձեւութիւնը, պայմանով, որ նրա սահմանագծումը, օգտագործումը եւ կազմակերպումը կատարուեն ընկերային ուղղուածութեամբ հակակշռի սկզբունքով, շահագործումը վերացնելու ձգտումով, հարստութիւնների կենտրոնացման եւ մենաշնորհների առաջացման բացառումով:

Ճարտարաւեստը եւ երկրագործութիւնը կազմակերպւում են աշխատաւոր ընդհանրութեան բաժնեկցութեան եւ արտադրութեան կառավարման մէջ ազատ եւ լիարժէք մասնակցութեամբ, ինչպէս նաեւ՝ ինքնակառավարումով, տնտեսավարման ապակենտրոնացումով եւ արհմիութիւնների ազատ գործունէութեամբ:

Այս տեսլականի իրականացումը, հակադրուելով իշխող դասակարգերի անմիջական շահերին, կ՛իրականանայ յօգուտ ոչ միայն աշխատաւոր ընդհանրութեան, այլեւ՝ համայն ազգի բնականոն զարգացման:

***

ՀՅ Դաշնակցութեան համար ազգը՝ իբրեւ պատմական-մշակութային, լեզուական եւ ընկերային-քաղաքական ուրոյն ամբողջութիւն, հիմնական արժէք է եւ համամարդկային զարգացման ու հոգեմտաւոր բազմակողմանի հարստացման էական գործօն:

Ազգը մարդկային ընկերութեան զարգացման ամենակենսունակ միջավայրն է, ուր անհատը ձեռք է բերում հոգեմտաւոր բարգաւաճման լայն հնարաւորութիւն, լիակատար հաղորդակցութեան եւ սեփական կարողութիւնների զարգացման առաւելագոյն հնարաւորութիւն:

Մերժելի է, սակայն, ազգային բացառիկութեան ամէն գաղափար եւ ազգայնամոլութեան ամէն երեւոյթ՝ իբրեւ մարդկային ընկերութեան բնականոն զարգացումն արգելակող դրսեւորումներ:

Ամէն ազգի բնական եւ անկապտելի իրաւունքը կազմում է սեփական հայրենիքը՝ իր պատմաշխարհագրական բնօրրանը, իբրեւ ինքնուրոյն գոյատեւման, առաջադիմութեան եւ ստեղծագործութեան կենսական ազդակ:

Իր հայրենի տարածքի վրայ իւրաքանչիւր ազգի գոյատեւման երաշխիքը անկախ եւ իրաւական պետականութիւնն է: Այն մարմնաւորում է ազգի քաղաքական կամքը, պաշտպանում նրա շահերը եւ ապահովում նրա անվտանգութիւնն ու ինքնուրոյն զարգացումը: Անկախ պետականութիւնը նաեւ ընկերութեան բնականոն առաջընթացի նախապայմանն է: Քաղաքական որեւէ վարչակարգի եւ իշխանութեան պարտադրումը ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի կոպիտ խախտում է, բռնատիրութիւն է եւ ըստ ամենայնի՝ մերժելի: Ինքնորոշման իրաւունքը անժամանցելի է եւ զօրեղ կը լինի նոյնիսկ, երբ բռնագաղթով կամ ցեղասպանութեամբ ազգը դուրս է մղւում իր հայրենիքից: Ազգը բնաջնջելու ամէն փորձ յանցագործութիւն է մարդկութեան դէմ: Բոլոր ազգերի անժխտելի իրաւունքն է ազգային ազատագրական պայքարի ճանապարհով եւ նպատակայարմար այլ միջոցներով տապալել ամէն կարգի բռնապետութիւն:

Ազգերը, իրենց առանձնայատկութիւններով, ուրոյն եւ ինքնատիպ մշակոյթով միայն հարստացնում են մարդկութեանը: Իրաւահաւասար ազգերի ներդաշնակ համակեցութեամբ է, որ բացառւում է նրանց ձուլումը:

***

ՀՅ Դաշնակցութիւնը հաւատում է, որ ընկերվարութեան իդէալը անիրականանալի է՝ առանց ժողովրդավարութեան, իսկ ժողովրդավարութիւնը թերի է եւ սահմանափակ՝ առանց ընկերվարութեան:

Ժողովրդավարութիւնը խարսխւում է մարդկային եւ քաղաքացիական իրաւունքները եւ ազատութիւնները յարգելու վրայ: Այն օրէնքով պաշտպանում է բազմակարծութիւնը, բազմակուսակցականութիւնը եւ խօսքի, խղճի, մամուլի, ստեղծագործութեան եւ աշխատանքի լիակատար ազատութիւնը:

Ժողովրդավարութիւնը յատկանշւում է անհատի ազատ եւ հաւասար քուէի իրաւունքով եւ ազատ քաղաքացիների՝ օրէնքի առջեւ հաւասարութեամբ: Այն ապահովում է ժողովրդի կամքի անկաշկանդ արտայայտութիւնը եւ, հաստատութենական ու ներկայացուցչական հիմունքով, ժողովրդի ամբողջական եւ լիարժէք մասնակցութիւնը քաղաքական, ընկերային, տնտեսական ու մշակութային կեանքին՝ այդպիսով արդիւնաւէտ հիմքերի վրայ դնելով ժողովրդի եւ պետութեան փոխյարաբերութիւնը:

Ժողովրդավարութիւնը պայմանաւորւում է օրէնսդիր, դատական եւ գործադիր իշխանութիւնների տարանջատումով եւ փոխադարձ հակակշռումով:

ՀՅ Դաշնակցութիւնը, հաւատարիմ իր գաղափարաբանութեանը, իր բոլոր ուժերով նուիրւում է բովանդակ հայ ազգի քաղաքական, տնտեսական, ընկերային եւ մշակութային շահերի պաշտպանութեանը՝ յանուն Ազատ Հայի, Ազատ Քաղաքացու եւ Ազատ Հայրենիքի կերտման:

Հաստատուած՝ ՀՅԴ ԻԷ. Ընդհանուր (Արտակարգ) Ժողովի կողմից

(Հատուած)

1998