ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».– ԵԱՀԿ անդամ երկիրներու դեսպաններուն հետ ունեցած հանդիպումին ընթացքին Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան 1էն 2 Ապրիլ լուսցող գիշերը Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ատրպէյճանի զինուած ուժերու շփման գիծին մէջ Ատրպէյճանի սանձազերծած լայնածաւալ ռազմական գործողութիւններուն եւ անոնց իբրեւ հետեւանք ստեղծուած իրավիճակին մասին, լուսարձակի տակ առած է Թուրքիոյ ոչ կառուցողական դիրքորոշումը, ատրպէյճանական ապատեղեկատուութիւնը, ինչպէս նաեւ անդրադարձած է փոխզիջումներ կատարելու նախապայմաններուն՝ հաստատելով, որ գետնի վրայ ռազմական գործողութիւններու սկսման պատասխանատուն Ատրպէյճանն է։ Ան նաեւ ԵԱՀԿի անդամները հրաւիրած է իրենց դիրքորոշումներուն մէջ սկզբունքային ըլլալու, հրաւիրելու Ատրպէյճանը յարգելու զինադադարի համաձայնագիրին պայմանները։
Նախագահը լուսարձակի տակ առած է այն երեւոյթը, որ բոլոր անոնք, որոնք կ՛ուզեն Լեռնային Ղարաբաղի տագնապի լուծման միջնորդներուն կարգին տեսնել Թուրքիան, այսօր՝ ի տես պատերազմը հրահրելու անոր դիրքորոշման, կը հասկնան, որ «արիւնակցական անվտանգութեան» մօտեցում որդեգրած այդ երկիրը պէտք է ընդհանրապէս հեռու պահել ղարաբաղեան կարգաւորման գործընթացէն:
«ԵԱՀԿ մասնակից երկրներից մէկը՝ Թուրքիան, որը յաճախ յիշեցնում է իր՝ Մինսկի խմբի անդամակցութեան մասին, հանդէս է գալիս տարածաշրջանում մեծ պատերազմ հրահրելու դիրքերից եւ բացայայտ քաջալերում է ադրբեջանական ղեկավարութեան արկածախնդիր քաղաքականութիւնը: Ադրբեջանը պարծենում է իր իբրեւ թէ արձանագրուած յաղթանակով, իսկ Թուրքիան՝ շնորհաւորում է նրան դրանում: Մինչ միջազգային հանրութիւնը դատապարտում է ուժի կիրառումը Լեռնային Ղարաբաղում, թէեւ միայն խօսքերով, Թուրքիան միակն է, որ աներկբայ աջակցութիւն է ցուցաբերում ադրբեջանական արկածախնդրութեանը: Անկարայի կողմից այս իրավիճակից առաջ եւ յետոյ կատարած յայտարարութիւնները, որոնցով այդ երկիրը կարծես թէ իր հակահայկական մօտեցումներով փորձում է մրցակցութեան մէջ մտնել Ադրբեջանի հետ, կարող են ձեւաւորել տարածաշրջանային լարուածութեան նոր օջախ, ինչի փորձը Թուրքիան ունի Մերձաւոր Արեւելքում», ըսած է նախագահը։
Խօսելով զինադադարի հաստատման վերաբերող համաձայնագիրի մասին շրջան ընող լուրերուն՝ Հայաստանի նախագահը նշած է, որ այսպէս կոչուած նոր «միակողմանի զինադադար»ի մասին կարելի չէ խօսիլ, որովհետեւ Ատրպէյճանի կողմէ ստորագրուած 1994 թուականին զինադադարի եւ 1995 թուականին զինադադարի ամրապնդման եռակողմ անժամկէտ համաձայնագիրները տակաւին ուժի մէջ են, եւ Ատրպէյճան ոչ թէ որպէս բարի կամքի դրսեւորում, այլ որպէս միջազգային պարտաւորութիւն պէտք է հետեւի այդ փաստաթուղթերուն տառին եւ ոգիին:
«Ի միջի այլոց, կարծում եմ, որ այստեղ մեծ դեր ունեն այն ժամանակուայ միջնորդները, ովքեր իմ կարծիքով հանդիսանում են նաեւ զինադադարի ռեժիմի պահպանման երաշխաւորներ: Այդ փաստաթղթի կողմ է Լեռնային Ղարաբաղը, եւ Ադրբեջանը պէտք է սկսի ուղիղ խօսել Ղարաբաղի իշխանութիւնների հետ՝ անկախ նրանից հաւանում է ղարաբաղցիներին, թէ՝ ոչ: Աւելի՛ն, կարծում եմ, որ զինադադարի խախտման իւրաքանչիւր դէպք պէտք է դառնայ մանրամասն ուսումնասիրութեան եւ գնահատականի առարկայ, քանի որ դա է արդիւնաւէտ բանակցային գործընթացի գրաւականն ու շարժառիթը», դիտել տուած է նախագահը։
Ան ընդգծած է, որ՝ որպէս ԵԱՀԿ անդամ երկիր, Հայաստան անհրաժեշտ կը նկատէ կոչ ուղղել ԵԱՀԿի բոլոր անդամ երկիրներուն՝ իրենց կեցուածքներուն մէջ ըլլալու սկզբունքային: «Եթէ առկայ է կամք եւ ցանկութիւն շտկել իրավիճակը, ապա հարկաւոր է գործուն քայլեր ձեռնարկել այդ ուղղութեամբ եւ պարտադրել Ադրբեջանին յարգել 1994թ. զինադադարի ռեժիմը», հաստատած է Սերժ Սարգսեան:
Ան ԵԱՀԿ անդամ երկիրներու դեսպանները տեղեակ պահած է այն մասին, որ ատրպէյճանցիները որեւէ տարածք չեն ազատագրած: «Ադրբեջանի հերթական լկտի պահուածքի վերջին դրսեւորումներից մէկն էլ Ադրբեջանի պաշտպանութեան նախարարութեան յայտարարութիւնն էր, որում ասւում էր, թէ իբր մարդասիրական քաղաքականութիւնից ելնելով՝ Ադրբեջանը միակողմանիօրէն դադարեցնում է պատասխան գործողութիւնները «թշնամու նկատմամբ» եւ սկսում կեանքի կոչել ազատագրուած տարածքների պաշպանութեան ամրապնդման ծրագիրը: Ես ձեզ հաւատացնում եմ, որ որեւէ տարածք ադրբեջանցիները չեն ազատագրել եւ, այս պահին ողջ շփման գծի երկայնքով ընդամէնը մի փոքրիկ հատուած հարաւում եւ մի փոքրիկ հատուած հիւսիսում, որ յոյս ունեմ՝ մինչեւ մեր շփումն աւարտենք, այլեւս այդ հատուածը հիւսիսում չի լինի, ընդամէնը 200–300 մետր տարածք են գրաւել ադրբեջանցիները՝ տալով ամէն մետրի համար մէկից աւելի զոհ»:
Ան հարց տուած է, որ յստակ չէ՞, թէ այս լուրերով Ատրպէյճան կը փորձէ կրկին մոլորեցնել միջազգային հանրութիւնը եւ ստեղծել նախադրեալներ՝ իր կողմէ սանձազերծուած ռազմական գործողութիւնները եւ անոնց շարունակութիւնը քօղարկելու համար։
Հայաստանի նախագահը նաեւ հաստատած է, որ անկարելի է փոխզիջումներու մասին խօսիլ այնքան ատեն որ չէ լուծուած Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին բուն պատճառը եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը չէ ձերբազատած կրկին գաղութակցուելու վտանգէն
«Ես բազմիցս խօսել եմ այն մասին, որ որեւէ հակամարտութիւն կարգաւորելու հարցում, յատկապէս՝ ինքնորոշման իրաւունքի համար պայքարող ժողովուրդների ճակատագրին վերաբերող հակամարտութիւնների դէպքում, անհրաժեշտ է վերացնել հակամարտութեան պատճառը եւ յետոյ միայն անցնել դրանից բխող բոլոր կարգաւորումներին: Հայկական կողմը, եւ դրա մասին քաջ տեղեակ են Մինսկի խմբի համանախագահները եւ այստեղ նստած այդ երկրները ներկայացնող դեսպանները, երբեք չի հրաժարուել հակամարտութեան կարգաւորմանն ուղղուած տրամաբանական փոխզիջումներից: Բայց դրանց մասին իմաստ ունի խօսել միայն այն ժամանակ, երբ կը լուծուի հակամարտութեան բուն պատճառը եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը կ՛ազատուի կրկին գաղութակցուելու վտանգից: Ոչ ոք չի կարող պարտադրել մի ժողովրդի ապրել այնպիսի պետութեան կազմում, որը չի արտացոլում այդ ժողովրդի իղձերն ու արժէքները», շեշտած է նախագահ Սարգսեան։