
Վարեց՝ ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ
Հայկական մշակութային շաբթուան նախաձեռնութիւնը նախատեսուած էր «Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան Հայկական բաժինի տնօրէն Ռազմիկ Փանոսեանի կողմէ, անոր պաշտօնի գլուխ անցնելու օրերէն իսկ, իր պատրաստած հնգամեայ ծրագիրին զուգահեռ: Նպատակն էր «Կիւլպէնկեան» մայր հիմնարկութեան փորթուկալական բաժանմունքներուն աշխատողներուն եւ փորթուկալցի հանրութեան ծանօթացնել հայկական աշխարհը, Գալուստ Կիւլպէնկեան հիմնադիրի ազգային դէմքը, անոր ծաւալած գործունէութեան պատմամշակութային ու քաղաքական ենթահողը: (Կ՛արժէ յիշել, որ Փորթուկալ եւ Հայաստան տակաւին դիւանագիտական յարաբերութիւններ չեն հաստատած, հակառակ երկու երկիրները եւ ժողովուրդները իրարու կապող Կիւլպէնկեան հիմնարկութեան նման զօրաւոր ազդակի գոյութեան: Ոչ ալ Ցեղասպանութեան 100ամեակին՝ այս ուղղութեամբ ճանաչումի, դատապարտումի հարցերը օրակարգի վրայ են փորթուկալցիներու հետ):
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Արդէն մէկ ու կէս տարի է, որ «Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան Հայկական բաժինի տնօրէնի պաշտօնը կը վարէք: Կարելի՞ է պատկերացում մը ունենալ ձեր կատարած աշխատանքներուն մասին եւ ներկայացնել ձեր գործունէութեան հաշուեկշիռը:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Նախքան Հնգամեայ ծրագիրի իրագործման մասին հաշուեկշիռ մը ներկայացնելը, ինչպէս արդէն յայտարարած էինք, մեր ծրագիրներուն մաս կը կազմէր նաեւ՝ Հայկական մշակութային շաբթուան մը կազմակերպումը Փորթուկալի մէջ եւ ձեռնարկներուն ընդմէջէն հայ մշակոյթի ծանօթացումը փորթուկալցիներուն: Անցնող շաբթուան ընթացքին կազմակերպեցինք միջազգային երկու գիտաժողովներ, որոնցմէ առաջինը կը վերաբերէր հայ ժողովուրդի ապագայի ռազմավարութեան մշակման: Երկրորդը՝ ակադեմական գիտաժողով մըն էր եւ կը վերաբերէր վաճառականական մարզէն ներս հայ-փորթուկալական փոխյարաբերութիւններուն: Առաջինը փակ ժողով մըն էր, եւ ունէինք Սփիւռքի տարբեր հոսանքները ներկայացնող շուրջ քառասուն հրաւիրեալներ՝ մտաւորականներ, գործարարներ, մասնագէտներ: Հայաստանն ալ իր ներկայացուցիչով մասնակցեցաւ այս ժողովին: Բաւական մտերմիկ մթնոլորտի մէջ քննարկուեցան մեր առջեւ դրուած մարտահրաւէրները: Մօտ ապագային այս կարեւոր հանդիպումին մասին զեկոյց մը պիտի հրապարակենք:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Համագումարներէն անկախ, ի՞նչ տարողութիւն ունէր մշակութային շաբաթը, զոր կազմակերպած էք: Ինչպիսի՞ ընդունելութեան արժանացաւ:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Առաջին անգամ ըլլալով ցուցադրեցինք հայերուն վերաբերեալ փորթուկալական ժապաւէն մը: Տեղւոյն մշակոյթի եւ լեզուի բաժանմունքին հետ գործակցաբար կազմակերպած ենք երաժշտական երեկոյթներ: Ունեցանք նաեւ դասախօսութիւններու շարք մը, նկարչական ցուցահանդէսներ, եւ այլն: Այս բոլորը հետաքրքրութիւն յառաջացուցած են մեր հիւրընկալ երկրի քաղաքացիներուն մօտ, ինչպէս օրինակ՝ Կոմիտասի, Բաբաջանեանի եւ Մանսուրեանի գործերուն նուիրուած երեկոյթին լեցուն էր հազար հոգինոց սրահը, որոնց մէջ թերեւս քսան հայեր կային միայն: Նոյնն էր պարագան ժապաւէնի ցուցադրութեան ալ:
Ներկայացուցինք Գալուստ Կիւլպէնկեան՝ ««Պարոն 5 առ հարիւր»էն անդին» դասախօսութիւնը եւ անոր կեանքին նուիրուած ցուցահանդէս մը: «Կիւլպէնկեան» Արդի արուեստի թանգարանը ունի քանի մը կտաւներ Արշիլ Կորքիէն, նաեւ կարեւոր նիւթեր ի պահ դրուած են մեր հաստատութեան մօտ: Մշակութային շաբթուան ծիրէն ներս կարեւոր էր անոնց ցուցադրութիւնը, ամբողջական պատկերացում մը տալու համար հայկական մշակութային կէանքէն:
Ուրախութեամբ ըսեմ, թէ տեղական մամուլը լայնօրէն կ՛արձագանգէ «Կիւլպէնկեան»ի Հայկական բաժանմունքի բոլոր նախաձեռնութիւններուն:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Ձեր կազմակերպած մշակութային շաբաթը արդեօք տարեկա՞ն ծրագիր մըն է:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Մեր փափաքն է ամէն տարի մշակոյթի մարզի մը նուիրուած ներկայացումներ կազմակերպել, թերեւս երկու տարին անգամ մը կարելի կ՛ըլլայ նման լայնածաւալ ձեռնարկ մը մէջտեղ հանել, նկատի ունենալով որ այդ մէկը հսկայական աշխատանք կը պահանջէ:
Գալ տարի պիտի կազմակերպենք կրթական նիւթով սեմինար մը՝ արեւմտահայերէնի դասաւանդութեան մասին, թէ ինչպէս կարելի է ի նպաստ մեր լեզուի զարգացման մասնագիտական նոր սարքերը օգտագործել: Այս գծով յայտարարութիւն մը հրապարակեցինք, որպէսզի անոնք որոնք ծրագիր մը ունին մեզի դիմեն, եւ մենք կը հաւաքագրենք այդ բոլորը, յետագային աւելի խոր ուսումնասիրելու համար: Արդէն շուրջ երեսուն ծրագիր ստացած ենք: Աւելցնեմ, թէ նշեալ ծրագիրին համար երկու հարիւր հազար տոլարի նախահաշիւ մը նկատի առած ենք:
Բացի վերոնշեալ աշխատանքներէն, անցնող մէկուկէս տարուան ընթացքին հետամուտ եղանք արեւմտահայերէնի պահպանման եւ զարգացման նուիրուած հսկայական ծրագիրի, որուն համար ալ այսուհետեւ պիտի ունենանք մասնագէտ աշխատակից մը, յանձին Անի Կարմիրեանի, որ յատկապէս պիտի զբաղի դպրոցներուն հետ յարաբերութիւն եւ կապ հաստատելու գործով, միշտ հետապնդելով արեւմտահայերէնի զարգացման ուղղութեամբ նոր ծրագիրներու մշակումի նպատակը:
Իրագործեցինք նաեւ համեմատաբար աւելի փոքր ծրագիրներ, ինչպէս Հայաստանի քաղաքացիական համայնքի զարգացումը, որ տակաւին կը շարունակուի,
օժանդակութիւն ցուցաբերեցինք հայ գիտական մարզին թէ՛ Եւրոպայի եւ թէ Ամերիկայի տարածքին, որպէսզի կարելի ըլլայ Հայաստանի մէջ կազմակերպել
գիտաժողովներ: Ինչպէս միշտ, նպաստեցինք նաեւ հրատարակչական գործին: Հայ-թրքական յարաբերութիւններու բնականոնացման ուղղութեամբ եւս աշխատանքներ տարուած են, օրինակ՝ Թուրքիոյ մէջ Մկրտիչ Մարկոսեանի կեանքին նուիրուած վաւերագրական ժապաւէնի պատրաստութեան աշխատանքին նպաստած ենք:
Ինչպէս արդէն տեղեակ էք, անցեալ տարի Փարիզի Opera Comique-ի մէջ «Կիւլպէնկեան» նուագախումբը մասնակցեցաւ Կարպիս Ափրիկեանի «Սասունցի
Դաւիթ» օրաթորիայի ներկայացումին: Տեղեկացնեմ, թէ շուտով, դարձեալ Փարիզի մէջ, ելոյթ պիտի ունենայ այս անգամ քառասուն հոգինոց «Կիւլպէնկեան» երգչախումբը, Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան 100ամեակին նուիրուած մեծ
ձեռնարկին ընթացքին, որուն նիւթական ծախսերը յանձն առած է «Կիւլպէնկեան» հիմնարկութիւնը:
Մեր իրագործած ծրագիրներու շարքին կարելի է աւելցնել Սուրիոյ հայութեան բերած մեր հաստատութեան մարդասիրական օժանդակութիւնը, ինչպէս նաեւ ՀԲԸՄի եւ սփիւռքի նախարարութեան հետ գործակցաբար կը հոգանք Հայաստան փոխադրուած սուրիահայ ուսանողներու կրթական ծախսերը՝ թէ՛ դպրոցական եւ թէ համալսարանական մակարդակով:
Ասոնց քով, հայերէն գիրքերը օտար լեզուներով թարգմանելու գործն ալ ընթացքի մէջ է:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Ինչ կը վերաբերի գիտաժողովի նիւթին, ինչո՞ւ յատկապէս ընտրեցիք վաճառականական կամ առեւտրական թեման:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Մեր նպատակը միջազգային մակարդակով հայ-փորթուկալական ձեռնարկ մը կազմակերպելն էր եւ քանի որ հայ եւ փորթուկալցի երկու ժողովուրդներն ալ վաճառականական մարզին մէջ ունեցած են առեւտրական մեծ ցանցեր, անշուշտ մէկը ցամաքին եւ միւսը ծովուն վրայ, մտածեցինք որ այս նիւթը աւելի շօշափելի կ՛ըլլայ հանրութեան համար եւ կարելի է բաղդատութիւններ կատարել:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Արեւմտահայերէնի զարգացման ուղղութեամբ ձեր մշակած ծրագիրին վերաբերեալ ի՞նչ նորութիւններու կրնանք սպասել գալիք օրերուն:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Մեր հիմնական նպատակն է՝ բարեփոխել հայերէն սորվեցնելու մանկավարժական միջոցները կամ մօտեցումները, որոնք այլեւս հինցած են եւ վերանորոգման կարիք ունին: Այս առիթով շրջագայեցինք եւ ներկայացուցինք մեր կողմէ մշակուած ծրագիրը, սկսելով Լիբանանի դպրոցներէն: Անմիջապէս ըսեմ, թէ այս ուղղութեամբ կարեւոր ուսումնասիրութիւն մը հրատարակեցինք, որ
պատրաստուած է դոկտ. Հուրիկ Ադդարեանի կողմէ: Այս աշխատանքը կը շարունակուի:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Արդեօք «Կիւլպէնկեան» հիմնարկը Ֆրանսայի մէջ կը մասնակցի՞ նաեւ դպրոցաշինութեան աշխատանքին, թէ դուք միայն կրթական-մանկավարժական հարցերով կը զբաղիք:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Կարճ պատասխանը այն է, որ մեր հաստատութիւնը ընդհանրապէս շինարարական աշխատանքով չի զբաղիր: Բայց շէնքը կառուցուելէ ետք մենք կ՛օժանդակենք կրթական մարզին մէջ կազմակերպուած որեւէ ձեռնարկի:
Օրինակի համար որոշ գումար մը յատկացուցած ենք «Դպրոցասէր» վարժարանին, որպէսզի դրամահաւաքի մէկնակէտ մը ունենայ, այլ խօսքով տարուան մը համար վարձատրած ենք անձ մը, որպէսզի զբաղի դրամահաւաքի գործով:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՕԼԱՔԵԱՆ.- Կրթաթոշակներու առումով ձեր հնգամեայ ծրագիրը ընդհանրապէս ինչպիսի՞ ընդունելութիւն գտած է հայ համայնքներուն մօտ:
ՌԱԶՄԻԿ ՓԱՆՈՍԵԱՆ.- Երբ ես ստանձնեցի տնօրէնի պաշտօնը, համալսարանական կրթաթոշակները սառեցուած էին: Մենք կրթաթոշակներ յատկացնելու բաժինը վերստին ընդգրկեցինք մեր Հնգամեայ ծրագիրին մէջ, եւ ցարդ շուրջ հարիւր ուսանողներ կ՛օգտուին այդ նպաստէն: Կը խրախուսենք հայագիտութեան հետեւող ուսանողները եւ յատկապէս կ՛օգնենք անոնց, որոնք իրենց ապրած երկիրներուն մէջ զրկուած են պետական օժանդակութենէն: Նիւթական յատկացում կը տրուի նաեւ հայաստանցի ուսանողներուն: Անցնող տարուան ընթացքին մեր հաստատութիւնը ընդհանուր առմամբ մէկ միլիոն երկու հարիւր հազար տոլար նպաստ տրամադրած է: Այս երեւոյթը շատ դրական ընդունելութիւն գտած է հայ համայնքներուն մօտ: