C-300ը Կապ Չունի Ադրբեջանի Ռազմատենչ Յայտարարութիւնների Հետ
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ.- Հայաստանում ռուսական ռազմակայանի տեղակայման ժամկէտի երկարաձգումը իշխանութեան գործիչներն արդարացնում են ԼՂում ռազմական գործողութիւնների հնարաւոր վերսկսման դէպքում անվտանգութեան ապահովման խնդիրներով: Այս համատեքստում ինչպէ՞ս էք գնահատում ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգէյ Լաւրովի յայտարարութիւնը. «Ռազմակայանի գործառոյթների որեւէ փոփոխութիւն չպէտք է սպասել»:
ԱՐԹՈՒՐ ԱՂԱԲԵԿԵԱՆ.- Լաւրովը շատ անկեղծ է եղել: Ես ոչ մի համաձայնագրում կամ պայմանագրում չեմ նկատել կէտ, որտեղ յստակ նշուի, թէ ռազմական գործողութիւնների ժամանակ ռազմակայանների ստորաբաժանումները կարող են հանդէս գալ որպէս ռազմական գործողութիւնների մասնակից ստորաբաժանումներ կամ զօրամիաւորումներ: Այդ առումով գտնում եմ, որ Հայաստանում ռուսական բազաների առկայութեան նշանակութիւնն աւելի շատ ռազմաքաղաքական է, քան ռազմական:
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ.- ՌԴ արտգործնախարարը նաեւ ո՛չ հերքեց, ո՛չ էլ հաստատեց Ադրբեջանին C-300 զենիթահրթիռային համակարգեր վաճառելու հաւանականութիւնը: Ինչպէ՞ս էք գնահատում այս փաստը: Արդեօք սա ռազմաքաղաքական դաշնակցի՞ քայլ է, եւ արդեօք անհրաժե՞շտ է, որ Հայաստանն այս հարցն արծարծէր ՀԱՊԿ շրջանակներում:
ԱՐԹՈՒՐ ԱՂԱԲԵԿԵԱՆ.- Եթէ յղում կատարեմ նոյն համաձայնագրին՝ եւ ոչ մի տեղ, եւ ոչ մի քննարկման ժամանակ նման հարց չի քննարկուել, թէ Հաւաքական անվտանգութեան պայմանագրի կազմակերպութեան երկրներից որեւէ մէկը չի կարող զէնք կամ ռազմատեխնիկա վաճառել մէկ այլ երկրի, որը խնդիրներ ունի ՀԱՊԿ անդամ երկրների հետ:
Աւելի՛ն ասեմ. եղել են դէպքեր, երբ ՀԱՊԿ անդամ երկրները հանդէս են եկել յայտարարութեամբ ընդդէմ Հայաստանի: Մասնաւորապէս կարող եմ օրինակ բերել Ղազախստանին, որը բազմիցս Իսլամական համագումարում եւ այլ կազմակերպութիւններում հանդէս է եկել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականութեան մասին յայտարարութիւններով:
Ռուսաստանն ազատ է իր գործողութիւնների մէջ: Եւ եթէ անգամ ՌԴ-ն Ադրբեջանին չվաճառէր հակաօդային պաշտպանութեան նման տեխնիկա, ապա C-300ին փոխարինող այլ միջոցներ գոյութիւն ունեն, եւ Ադրբեջանը, կարծում եմ, ցանկացած տեղից կարող էր դրանք ձեռք բերել: Իսկ եթէ ձեռք է բերել Ռուսաստանից, ապա Հայաստանն այստեղ ոչ մի համաձայնագրի շրջանակում հարց բարձրացնելու հնարաւորութիւն չունի: Պէտք է ուղղակի փաստի հետ հաշուի նստի եւ համարի, որ հակառակորդն ունի պաշտպանական, շեշտում եմ պաշտպանակա՛ն նշանակութեան արդիական զէնք:
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ.- Այնուամենայնիւ, մասնաւորապէս վերջին շրջանի իրադարձութիւնների համապատկերում, երբ Ադրբեջանի նախագահը բաւական ռազմաշունչ յայտարարութիւններ է անում, երբ զինուած ուժի կիրառմամբ միջադէպեր եղան սահմանին՝ արդեօք նման ռազմական աջակցութիւնը չի՞ խախտի Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ ուժերի հաւասարակշռութիւնը:
ԱՐԹՈՒՐ ԱՂԱԲԵԿԵԱՆ.- Պաշտպանական նշանակութիւն ունեցող զէնքերը չեն կարող օգտակար լինել մի երկրի, որը ռազմատենչ յայտարարութիւններ է անում ռազմական գործողութիւններ սկսելու վերաբերեալ: Հայաստանը երբե՛ք ռազմական գործողութիւններ սկսելու մասին յայտարարութիւններ չի արել եւ ցանկութիւն չի յայտնել, թէ Ղարաբաղի խնդիրը կարող է լուծել ուժի կիրառման միջոցով: Չեմ կարծում, թէ C-300ն այդքան մեծ կապ ունի Ադրբեջանի ռազմատենչ յայտարարութիւնների հետ:
ՀՀ իշխանութիւնները, զինուած ուժերը պէտք է լուրջ հետեւութիւններ անեն եւ նման իւրաքանչիւր յայտարարութեանը ոչ միայն ուղղակի արժանի պատասխան տան, այլեւ կարողանան ե՛ւ միջազգային հանրութեանը, ե՛ւ Ադրբեջանին լաւագոյնս համոզել, որ հայկական զինուած ուժերը պատրաստ են պատասխան տալ ռազմական ցանկացած գործողութեան: Եւ դա ոչ միայն խօսքով պէտք է լինի, այլեւ իրականութեան մէջ Հայաստանը պիտի կարողանայ ապացուցել դա: Իսկ իրար կապել C-300ը եւ Ադրբեջանի յայտարարութիւնները՝ կարծում եմ, ճիշտ չէ:
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ.- Բայց դա անգամ ադրբեջանցի քաղաքագէտներն են անում: Ասենք՝ Զարդուշտ Ալիզադէն C-300ի մասին ասել էր. «Իրականում, եթէ հակամարտութիւնը չլինէր, մենք ստիպուած չէինք լինի ռուսներին 300 միլիոն դոլար վճարել այդ մետաղի ջարդոնի համար՝ կարիք չէր լինի»:
ԱՐԹՈՒՐ ԱՂԱԲԵԿԵԱՆ.- Հայաստանում էլ են շատ քաղաքական գործիչներ յայտարարութիւններ անում՝ առանց գիտակցելու, թէ որն ինչ նշանակութիւն եւ ինչ տեղ ունի երկրի պաշտպանունակութեան գործում: Կարծում եմ՝ չարժէ նման յայտարարութիւններից հետեւութիւններ անել: Իւրաքանչիւր երկիր՝ անկախ նրանից, թէ ռազմական գործողութիւնների վերսկսման ցանկութիւն ունի կամ չունի, եթէ հակաօդային պաշտպանութեան ամրապնդման խնդիր ունի՝ պիտի փորձի լուծել այն: Իսկ այսօր բարձր պաշտօնական կառոյցներում խօսում են անգամ մէկ ընդհանուր հակաօդային պաշտպանութեան ցանցի ստեղծման մասին: Հակաօդային պաշտպանութեան բնագաւառը ոչ միայն ռազմական որոշակի գործողութիւնների հետ կապ ունի, այլ նաեւ լուրջ պաշտպանական միջոց է ներկայ մարտահրաւէրների դէմ, նկատի ունեմ՝ ահաբեկչական գործողութիւնները: Այս առումով՝ իւրաքանչիւր երկիր պիտի մտածի իր ռազմավարական կէտերն օտարի յարձակումներից պաշտպանելու մասին: Կարող է Ադրբեջանն էլ նման նպատակ ունի կամ մէկ այլ համաձայնագրի շրջանակներում պարտաւորութիւն ունի նման հակաօդային պաշտպանութիւն ունենալ: Բայց վստահ եմ, որ պաշտպանութեան այդ նոր միջոցի ձեռք բերումն ուղղակի կապել Ադրբեջանի ռազմատենչ յայտարարութիւնների հետ սխալ կը լինի: Դա կ՛ապակողմնորոշի մեր իշխանութիւններին ու զինուած ուժերին եւ ոչ մի նպաստ չի բերի բանակի պաշտպանունակութեան բարձրացմանը:
ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԷԼԵԱՆ.- Էլի անդրադառնանք Սերգէյ Լաւրովի յայտարարութեանը. «Մենք երբեք զէնք չենք մատակարարում այնպիսի տարածաշրջաններ, որտեղ նման մատակարարումը կարող է ապակայունացնել իրավիճակը» ասաց նա, համոզմունք յայտնելով, որ այս տարածաշրջանում որեւէ պետութիւն չի պատրաստւում նոր ռազմական գործողութիւններ սկսել: Արդեօք Ձեզ համար է՞լ է այդքան միանշանակ, որ պատերազմի վերսկսման վտանգ չկայ:
ԱՐԹՈՒՐ ԱՂԱԲԵԿԵԱՆ.- Այստեղ պիտի շեշտեմ, որ Լաւրովն անկեղծ չի եղել, երբ պնդել է, թէ զէնք չեն վաճառում այն երկրներին, որտեղ ռազմական գործողութիւնների վտանգ կայ: Իսկ ինչ վերաբերում է ռազմական գործողութիւնների վերսկսմանը՝ ունեմ իմ տեսակէտը, որը ձեւաւորուել է տարիների իմ աշխատանքային փորձի արդիւնքում: Ես ռազմական գործողութիւնների վերսկսման վտանգ չեմ տեսնում: Դա կապուած չէ միայն Ադրբեջանում եւ Հայաստանում իշխող տրամադրութիւնների հետ: Դա աւելի գլոբալ խնդիր է: Եւ իւրաքանչիւր երկիր, որն ունի իր շահերն այստեղ կամ իր մասնակցութիւնն է բերում այս տարածաշրջանի անվտանգութեան երկարաժամկէտ կառուցմանը՝ այդ ռազմական գործողութիւնների կամայ թէ ակամայ մասնակիցն է լինելու. դրա համար է հէնց ձեւաւորուել իմ տեսակէտը, որ մօտակայ տարիներին ռազմական գործողութիւնների վերսկսման վտանգ չի երեւում: