Հայաստանի արտաքին գործոց նախարար Արարատ Միրզոյեան 2024ի ամփոփիչ մամլոյ ասուլիսին ընթացքին խօսեցաւ Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան մասին՝ յատկապէս շեշտը դնելով Ատրպէյճանի հետ յարաբերութիւններուն վրայ։
«Հայաստանի Հանրապետութիւնն ունեցել է անկլաւներ (միջերկիրներ) Ադրբեջանում: Եղել են ադրբեջանական անկլաւներ Հայաստանի տարածքում: Սրանք քաղաքական իրողութիւններ են: Բայց գոյութիւն ունի նաեւ հարցի իրաւական կողմը: Կարծում եմ` յանձնաժողովներին (Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանազատման գծով յանձնաժողովներ) պէտք է ժամանակ տանք նաեւ այս հարցով զբաղուելու: Չեմ կարծում, թէ երկու երկրները պատրաստ են այս պահին այդ հարցը քննարկելու», ըսաւ Միրզոյեան` այս հարցը ձգելով յանձնաժողովներուն:
Ըստ Միրզոյեանի` մեթոտը եւ աշխարհագրական դիրքը, ուրկէ երկուստեք ընկալում կայ շարունակելու սահմանազատման աշխատանքները, քիչ մը տարբեր են եւ նուազ վտանգ պարունակող։
Միրզոյեան դիտել տուաւ, որ 2024ին էական ձեռքբերում մը արձանագրուած է Ատրպէյճանի հետ յարաբերութիւններու կարգաւորման գործընթացին մէջ: «Խօսքս ի հարկէ սահմանազատման գործընթացի մասին է, մեզ յաջողուեց ստորագրել երկու երկրների միջեւ երբեւէ եղած առաջին միջազգային իրաւական փաստաթուղթը, երկու սահմանային յանձնաժողովների համատեղ գործունէութեան կանոնակարգը, եւ այնուհետեւ նաեւ գետնի վրայ տեղի ունեցաւ միջպետական սահմանի որոշակի հատուածի սահմանազատում: Ի դէպ յորդորում եմ յորդորել որեւէ առիթի դէպքում այցելել սահմանազատուած հատուած եւ տեսնել նաեւ սահմանի կահաւորումը եւ նաեւ կեանքը արդէն սահմանազատուած շրջանում: Պայմանաւորուածութիւն կայ շարունակել այս աշխատանքը, ենթադրաբար հէնց Յունուարին տեղի կ՛ունենայ երկու փոխվարչապետերի եւ նրանց գլխաւորած յանձնաժողովների միջեւ հերթական հանդիպումը, կայ նաեւ ընկալում, թէ ինչպէս եւ որտեղից շարունակել սահմանազատումը», ըսաւ Միրզոյեան՝ աւելցնելով. «Խաղաղութեան պայմանագրի մասով, ի հարկէ, տարուայ ընթացքում եղել են առաջարկների փաստաթղթի մի շարք փոխանակումներ, նաեւ եղել են մասնակի առանձին ձեւակերպումների փոխանակումներ, եղել են պաշտօնական կամ ոչ-պաշտօնական ֆորմատներում (ձեւաչափերով) շփումներ եւ քննարկումներ: Այնուամենայնիւ մենք չունենք ստորագրուած փաստաթուղթ, Հայաստանն ուղարկել է իր հերթական առաջարկը եւ այժմ սպասում ենք ադրբեջանական կողմի արձագանգին: Կը յիշէք, մենք Օգոստոսին առաջարկեցինք ստորագրել համաձայնութիւն ունեցող 13 յօդուածները եւ նախաբանը, ադրբեջանական կողմը սրան համաձայնութիւն չյայտնեց. շարունակեցինք բանակցութիւնները, եւ այս պահին 17 քննարկուող յօդուածներից համաձայնեցուած են 15ը, տեսնենք ինչպիսին կը լինի ադրբեջանական կողմի պատասխանը այն երկուսի վերաբերեալ: Մենք վստահ ենք, որ փոխընդունելի լուծումներ ենք առաջարկել ադրբեջանական կողմին, լուծումներ, որոնք հնարաւորութիւն կը տան ոչ միայն ուղղակի փաստաթուղթ ստորագրել եւ անցնել առաջ, այլ հնարաւորինս հիմնարար եւ ամբողջական լուծում տալ գոյութիւն ունեցող խնդիրներին: Երրորդ կոմպոնենտը (բաղադրիչը), բնականաբար, Հայաստան-Ադրբեջան կարգաւորման գործընթացի տարածաշրջանային տրանսպորտային ենթակառուցուածքների ապաշրջափակումն է: Մենք հանդէս ենք եկել նախաձեռնութեամբ, որը «Խաղաղութեան խաչմերուկ»ն է եւ որը, ի հարկէ, չի սահմանափակւում միայն Հայաստան-Ադրբեջան տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակմամբ, այն շատ աւելի լայն միջազգային օրակարգ է ձեւաւորում»:
Միրզոյեան յայտնեց, որ «Խաղաղութեան խաչմերուկ»ը ողջունեցին միջազգային դերակատարներու առանձին երկիրներ եւ կազմակերպութիւններ։ «Ի հարկէ դրա կոմպոնենտներից մէկը նաեւ Հայաստան-Ադրբեջան տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակումն է, այս մասով եւս մենք կրկին առաջարկ ենք արել ադրբեջանական կողմին։ Առաջարկը, որ մենք արել ենք, հասցէագրում է բոլոր գոյութիւն ունեցող խնդիրները, վերաբերում է Հայաստանի հարաւով անցնող երկաթուղիների ապաշրջափակմանը եւ բեռների տարանցմանը, եւ այստեղ մենք առաջարկել ենք ինչպէս մաքսային, սահմանային հատման ընթացակարգերի որոշակի պարզեցում, այնպէս էլ նաեւ նոյն բեռների յաւելեալ ապահովութեան մեխանիզմներ: Ադրբեջանական կողմի առաջնային արձագանքը դրական տպաւորութիւն թողեց», ըսաւ Միրզոյեան:
Ռուսիոյ հետ յարաբերութիւններուն անդրադառնալով՝ Միրզոյեան յայտնեց, որ ներկայ դրութեամբ Գիւմրիի մէջ ռուսական խարիսխին մասին պայմանագիրի փոփոխութեան հարց չկայ, իսկ ռուս սահմանապահները՝ Հայաստան-Թուրքիա սահմանէն հեռացնելուն մասին ան ըսաւ հետեւեալը. «Եթէ Հայաստանի ու Թուրքիայի միջեւ լինի գործող բաց սահման, եթէ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ լինի այդ նոյն վստահութիւնը, ապա մենք կարող ենք քննարկել եւ դիտարկել այդ հարցը եւս»։
Խօսելով Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններուն մասին՝ Միրզոյեան ըսաւ, որ Երեւան եւ Անգարա պարբերաբար կը յայտնեն սահմանը բանալու եւ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու պատրաստակամութիւն, բայց գործնականին մէջ որեւէ արդիւնք չկայ: «Թուրքական կողմը Հայաստան-Թուրքիա կարգաւորումը շարունակում է կապել Հայաստան-Ադրբեջան կարգաւորման հետ», ըսաւ Միրզոյեան, որ նաեւ յայտնեց, թէ Սուրիոյ նոր իշխանութիւններուն հետ հաստատուած են կապեր։ «Սիրիայի վերջին իրադարձութիւններից յետոյ, եթէ հետեւում էիք հրապարակումներին, ՀՀ դեսպանութիւնը եւ գլխաւոր հիւպատոսութիւնը շատ կարճ ժամանակով բացակայում էին: Դամասկոսում եւ Հալէպում դիւանագիտական առաքելութիւններն արդէն վերսկսել են աշխատանքը: Կապեր են հաստատուել Սիրիայի նոր իշխանութիւնների հետ»։