«Փորձում Ենք Արցախի Նախագահական Ընտրութիւններին Համաձայնեցուած Մէկ Թեկնածու Ունենալ, Եթէ Չյաջողուի՝ Կը Հրաւիրենք Արտակարգ Ժողով»
Վարեց՝ ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ
Արցախի Հանրապետութեան (ԱՀ) Ազգային ժողովի (ԱԺ) փոխնախագահ Վահրամ Բալայեանը «Թերթ»ի հետ զրոյցում անդրադառնալով 2020թ.ին կայանալիք ԱՀ նախագահական ընտրութիւններին՝ նշեց, որ ՀՅԴն դեռեւս յստակ չի որոշել սեփական թեկնածուով հանդէս կը գայ, թէ կ՛աջակցի այլ քաղաքական ուժի կողմից առաջադրուած թեկնածուի:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Պարոն Բալայեան, 2020թ.ին կայանալիք ԱՀ նախագահական ընտրութիւններին մասնակցելու մասին արդէն իսկ 4 քաղաքական ուժեր յայտարարել են, որ սեփական թեկնածուով հանդէս կը գան: Նաեւ Սամուէլ Բաբայեանն է ընտրութիւններին մասնակցելու համար սահմանադրական փոփոխութիւններ նախաձեռնելու գործընթաց սկսել: ՀՅԴն եւս սեփական թեկնածու ունենալը չէր բացառել, թէեւ մինչ այդ յայտարարել էր, որ Արցախի քաղաքական ուժերի հետ նախընտրական բանակցութիւնների փուլ է սկսում: ՀՅԴն, ի վերջոյ, նախագահի թեկնածու կ՛ունենա՞յ, թէ ոչ:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Մենք Օգոստոսի 29ին հանդէս ենք եկել յայտարարութեամբ՝ ընդհանուր առմամբ ներսում համերաշխութիւն ապահովելու նկատառումով եւ առաջարկել ենք քաղաքական ուժերին բանակցել որոշակի գաղափարների շուրջ, որը պէտք է նիւթականանայ 2020 թուականի ընտրութիւններից յետոյ, այսինքն՝ ով կարող է նախագահ դառնալ եւ այդ գաղափարներն իրականութիւն դարձնել: Ասեմ, որ արդէն մէկ շաբաթ առաջ մենք այդ կոնսուլտացիաները (խորհրդակցութիւնները-Խմբ.) Արցախում գրանցուած 22 կուսակցութիւնների հետ վարել ենք, եւ հիմա 2րդ փուլ պէտք է ընթանայ, որից յետոյ որոշուի, թէ ով կարող է լինել այդ թեկնածուն: Այո, ի սկզբանէ մենք ասել ենք, որ մենք ունենք նախագահի մեր կուսակցական թեկնածուն, բայց որպէսզի լինի ներքին համաձայնութիւն, այդպէս փորձում ենք համաձայնեցուած մէկ թեկնածուի վրայ կանգնել, այսինքն՝ մենք պատրաստ ենք բանակցել, խօսել եւ հնարաւոր է՝ կանգ առնենք այլ կուսակցութիւնից թեկնածուի վրայ, կամ գուցէ անկուսակցական լինի, առայժմ յստակեցուած չէ: Եթէ դա չյաջողուի աշնանը, ամենայն հաւանականութեամբ Նոյեմբերին կը հրաւիրենք արտակարգ ժողով, որտեղ մեր թեկնածուն կ՛առաջադրենք, այսինքն մենք այս ճանապարհն ենք ուզում անցնել: Կարեւոր է մեր այս նախաձեռնութիւնը, որպէսզի 2020թ.ից յետ էլ հեշտ լինի նախագահի համար աշխատել եւ ունենալ հանրային մեծ օժանդակութիւն եւ համակրանք:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Ասացիք, որ ունէք նախագահի ձեր կուսակցական թեկնածուն, կ՛ասէ՞ք, ամէն դէպքում, թէ ում մասին է խօսքը:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Իհարկէ չեմ կարող ասել, ինչպէս ասում են, դեռեւս ժամանակ կայ, եւ կարիք չկայ բանակցութիւններից առաջ անուն նշել:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ առաջադրուած թեկնածուների հետ կոնկրետ (յստակ-Խմբ.) հանդիպումներ եղե՞լ են եւ կա՞ն այնպիսիք, որոնք ձեզ հետ ունեն առաւել գաղափարական ընդհանրութիւններ, եւ ընդհանրապէս միասնական թեկնածուով հանդէս գալու գաղափարին ինչպէ՞ս են արձագանգում:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Պատկերացրէք՝ բոլոր քաղաքական ուժերն էլ մեր գաղափարները կիսում են, այն գաղափարները, որոնց միջոցով պէտք է երկիրը առաջ շարժուի: Մի մասն էլ ընդհանրապէս դէմ չէ, որ միասնական ճակատով փորձ արուի դուրս գալ: Իսկ գաղափարները վերաբերում են Արցախի տարածքային ամբողջականութեան հարցերին, կոռուպցիայի (կաշառակերութեան-Խմբ.) դէմ պայքարին, սոցիալական արդարութեանը եւ այսպէս շատ ու շատ հարցերին, որոնց պէտք է փորձենք արմատական լուծումներ ապահովել: Այս գաղափարների շուրջ է առայժմ, իսկ թեկնածուների շուրջ երկրորդ փուլում քննարկում կը կատարենք, ամենայն հաւանականութեամբ Արցախի բարեկամների ֆորումի աւարտից յետոյ: Հաւանաբար, տեղեակ էք, որ կուսակցութեան աջակցութեամբ եւ Արցախեան կառավարութեան մասնակցութեամբ ֆորում է կազմակերպուել, որը տեղի կ՛ունենայ Հոկտեմբերի 11ին, 30 երկրներից շուրջ 150 պատուիրակներ կը լինեն, այս ամէնը վերջացնելուց յետոյ կ՛անցնենք միւս փուլին:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ որքանո՞վ է արդարացուած ընտրութիւններին միասնական թեկնածուով հանդէս գալու ձեր նպատակը, մէկ թեկնածուով ընտրութիւնները ժողովրդավարական կարելի՞ է համարել:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Ես համոզուած եմ՝ մէկ թեկնածու չի լինի, մի քանիսը կը լինեն, պարզապէս, խնդիրն այն է, որ ԱԺի եւ նախագահական ընտրութիւնները նոյն օրը պէտք է կայանան, հետեւաբար, ինչպէս ասում են, գայթակղիչ է այն առումով, որ ամէն մի կուսակցութիւն կը նախընտրի իր թեկնածուն ունենալ: Այս տեսանկիւնից գտնում ենք, որ մի տեսակ անյարմար է փոքր տարածքով եւ փոքր ժողովրդով 10ից 12 թեկնածուներ ունենալը, մի տեսակ գեղեցիկ չէ: Միւս կողմից էլ այդքան շատ թեկնածու ունենալը նշանակում է հասարակութեանը բաժանել տարբեր շերտերի: Իհարկէ, ընտրութիւնները երկրի զարգացման ինստիտուցիոնալ (կառուցային-Խմբ.) համակարգերից մէկն են, բայց ընտրութիւններն ունեն նաեւ բացասական հետեւանքներ. ամէն մի ընտրութիւնից յետոյ մենք ստիպուած ենք լինում հանրութեան մէջ փորձել խաղաղութիւն հաստատել, մարդկանց միջեւ տարաձայնութիւնները հարթել, որովհետեւ վերջիվերջոյ մի ժողովուրդ ենք, որն ունի մէկ նպատակ, եւ մեզ համար շռայլութիւն կը լինի եղած ուժերը բաժան-բաժան անել: Կարծում ենք՝ այդ ճանապարհը դեռեւս սպառուած չէ, մենք կը փորձենք գնալ եւ հասնել մեր նպատակին:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Պարոն Բալայեան, տարբեր կարծիքներ են հնչում, որ սա Արցախի անկախ պատմութեան համար առանձնայատուկ ընտրութիւններ են, իր տեսակով՝ բաւական անկանխատեսելի եւ այս անգամ իսկապէս մարդիկ պիտի կողմնորոշուեն ու գնան իրենց ձայները տան, համակարծի՞ք էք:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Իհարկէ այո, իսկապէս իւրօրինակ է լինելու այն տեսանկիւնից, որ մենք կատարում ենք այս ընտրութիւնները նոր սահմանադրութեան պայմաններում, երբ միասնաբար պէտք է ընտրենք ե՛ւ Ազգային ժողով, ե՛ւ նախագահ, այս տեսանկիւնից, այո, քաղաքական ուժերի մօտեցումները տարբեր կը լինեն: Նաեւ մէկ այլ հանգամանք էլ կայ, վերջիվերջոյ, նախագահ Բակօ Սահակեանի պաշտօնավարման ժամկէտը վերջանում է, եւ այս տեսանկիւնից, ինչպէս ասում են, նախագահական ինստիտուտին (հաստատութեան-Խմբ.) «տէր դառնալը» գայթակղիչ է դառնում:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ ձեզ համար անհանգստացուցիչ չէ՞, երբ նախագահ Բակօ Սահակեանը դեռեւս որեւէ թեկնածուի կամ քաղաքական ուժի աջակցութեան մասին յայտարարութեամբ հանդէս չի եկել, եւ նաեւ Հայաստանի իշխանութիւնները, կարծես, խուսափում են այս կամ այն թեկնածուին աջակցութիւն յայտնել:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Կարծում եմ՝ ժամանակի ընթացքում կ՛որոշակիանայ, Արցախի նախագահն էլ որոշակի մօտեցում կ՛ունենայ: Ամէն դէպքում ինքը քաղաքականապէս ակտիւ անձնաւորութիւն է եւ չեմ կարծում, որ կողքից նայողի դերակատարութիւն ունենայ: Ինչ վերաբերում է ՀՀին, իհարկէ, մի կողմից որ նայում ենք, ճիշդ է, որ ՀՀն Արցախի ներքին գործերին չխառնուի եւ հակառակը, ԱՀն՝ ՀՀի ներքին գործերին չխառնուի, բայց այստեղ այլ հարց էլ կայ. մեր երկու երկրների յարաբերութիւններն այն աստիճանի են, մենք այնպէս չի, որ բարեկամ երկրներ ենք, մենք իրար մէջ ապրող երկրներ ենք, իրարից անբաժան, այլ կարգավիճակ ունենք: Յամենայն դէպս այդ խորհուրդները, մասնակցութիւնը, եթէ բարի է, ես դրա մէջ վատ բան չեմ տեսնում, եթէ կոշտ միջամտութիւն չի կամ հակասահմանադրական չի, ես այդ մօտեցումները միայն ու միայն ողջունում եմ: Ամէն դէպքում, հնարաւոր է, որեւէ մի թեկնածուի աջակցութիւն յայտնեն, վերջիվերջոյ, ինչպէս ասում են, միասին պէտք է ճանապարհ անցնեն եւ վատ չի լինի, եթէ կարեւոր նշանակութեան հարցերը համաձայնեցուեն՝ իհարկէ՝ Սահմանադրութեան, օրէնքի տառին համապատասխան:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Պարոն Բալայեան, երկու երկրների միջեւ արդէն իսկ որոշակի լարուածութիւն է ձեւաւորուել, մասնաւորապէս, թեկնածուներից Վիտալի Բալասանեանի շուրջ ստեղծուած աղմուկն ինչպէ՞ս կը գնահատէք: Բալասանեանի՝ ՀՀ իշխանութիւնների դէմ արուած յայտարարութեանը նոյնիսկ արձագանգել է ՀՀ Անվտանգութեան խորհրդի քարտուղարը՝ նշելով, որ Վիտալի Բալասանեանն իրեն պահում է «որպէս խուլիգան, այլ ոչ թէ՝ Արցախի նախագահի թեկնածու»:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Ինձ դուր չի գալիս այն տեսանկիւնից, որ ես կը ցանկանայի, որ ամէն մի հարց լուծուի փոխհամաձայնութեան, խաղաղութեան մթնոլորտում, վերջիվերջոյ, Վիտալի Բալասանեանն Արցախում յայտնի անձնաւորութիւն է, ճանապարհ ունի անցած, ծառայութիւններ ունի մատուցած եւ ցանկալի կը լինի, որ իր ներդրումն այս երկրում նոյնպէս լինի: Յամենայն դէպս իմ մօտեցումն այն է, որ մտքերը կարելի է արտայայտել՝ բառերը խնայելով:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ նրա հաւանական յաղթանակը ի՞նչ սցենար (բեմագրութիւն-Խմբ.) կարող է ունենալ:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Եթէ նոյնիսկ Բալասանեանը նախագահ ընտրուի, յամենայն դէպս ինքը լուրջ, պատասխանատու անձնաւորութիւն է, չեմ կարծում, որ կը հասնի այնպիսի վիճակի, որ ՀՀի ու Արցախի միջեւ խնդիրներ կ՛առաջանան: Բոլորս էլ քաջ գիտակցում ենք, որ դա կործանարար է երկու կողմերի համար էլ եւ չեմ կարծում, որ այդ ճանապարհով կը գնան: Ուղղակի նախընտրական շրջան է, եւ միշտ էլ կրքերի որոշակի բորբոքում է լինում, լարուածութեան մթնոլորտ է լինում: Կը ցանկանայի՝ թէ՛ ԱՀից, թէ՛ ՀՀից, մանաւանդ պաշտօնական շրջանակներից, այդպէս կոշտ ու տհաճ մօտեցումներ չլինէին, որովհետեւ ոչ մի կողմին էլ դա օգուտ չի բերում:
ՆԵԼԼԻ ԼԱԶԱՐԵԱՆ.- Իսկ Արցախի հանրութեան մօտ ինչպիսի՞ տրամադրութիւններ կան, տեսնո՞ւմ ենք, որ քաղաքական ուժերի մօտ աստիճանաբար մրցակցութիւնը սրւում է, հանրութիւնն ինչպէ՞ս է արձագանքում նախընտրական այս իրավիճակներին:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Արցախի հայութիւնը մի տեսակ իւրօրինակ բնաւորութիւն ունի, իմ մօտ տպաւորութիւն է, որ ժողովուրդը կողքից մի տեսակ հանգիստ նայողի, դատաւորի դերակատարութիւն ունի: Ինչպէս ասում են՝ ժամանակը կը գայ, բարին էլ հետը, եւ համապատասխան մօտեցում կը լինի, մէկն ունի որոշակի մօտեցում, վերլուծութիւն, բայց չեմ կարծում, որ ժողովուրդը արտառոց կամ ոչ պետականամէտ որոշում կը կայացնի, համոզուած եմ, որ Արցախի հայութիւնը, ինչպէս դարեր շարունակ խոհեմ քայլեր է կատարել, այս անգամ էլ նման խոհեմ քայլեր կը կատարի:
