Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը Չորեքշաբթի, 28 Փետրուարի լիագումար իր նիստին ընթացքին խմբագրեց եւ վաւերացուց Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան կոտորածի 30ամեակին առիթով յայտարարութիւն մը:
Յայտարարութեան մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը.
«1988 թուականի Փետրուարի 27-29ը, Բաքուից ընդամէնը 30 կմ. հեռաւորութեան վրայ գտնուող Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան հանդէպ Ադրբեջանի իշխանութիւնների կողմից իրականացուել է կոտորած եւ բռնի տեղահանութիւն: Նախապէս ծրագրուած վայրագութիւններին զոհ են գնացել հարիւրաւոր հայեր, մեծ մասամբ՝ կանայք, երեխաներ եւ ծերեր, հազարաւոր հայեր զանգուածային բռնութիւններով տեղահանուել են, իսկ նրանց պատկանող գոյքը՝ յափշտակուել:
Սումգայիթում կազմակերպուած յանցագործութիւնը ադրբեջանական իշխանութիւնների՝ Նախիջեւանի օրինակով խտրականութեան, էթնիկ զտումների եւ հայաթափման խորհրդային տարիներին անպատիժ իրագործուող քաղաքականութեան հերթական դրսեւորումն էր, որը շարունակուեց Բաքւում, Գանձակում, Հիւսիսային Արցախի միւս հայաբնակ վայրերում: Այդ վայրագութիւններով Բաքուի իշխանութիւնները սպառնում էին իր իրաւունքների պաշտպանութեան համար ոտքի ելած արցախահայութեանը՝ պատանդ դարձնելով Արեւելեան Անդրկովկասի հայութեանը: Մինչդեռ այդ օրերին Արցախում ծաւալուող համաժողովրդական ազատագրական պայքարը կոչուած էր վերջ դնելու հայ մարդու ազգային արժանապատուութեան հանդէպ ոտնձգութիւններին եւ ադրբեջանական իշխանութիւնների ցեղասպան քաղաքականութեանը:
Յարգելով սումգայիթեան եղեռնագործութեանը զոհ դարձած անմեղ հայերի յիշատակը եւ համոզուած լինելով, որ պետական մակարդակով իրականացուած հայ բնակչութեան ջարդերն ու կոտորածը անպատիժ թողնելը յանգեցրեց զանգուածային նոր յանցագործութիւնների եւ Ադրբեջանի կողմից նորանկախ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան ժողովրդի դէմ պատերազմի, Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը՝
– Դատապարտում է խտրականութեան, այլատեացութեան եւ անհանդուրժողականութեան ցանկացած դրսեւորում.
– Գտնում է, որ պաշտօնական Բաքուն ցայսօր շարունակում է լինել ցեղասպանութեան քաղաքականութեան կրողը, որի վերջին վկայութիւնը 2016թ. Ապրիլին Արցախի քաղաքացիական բնակչութեան հանդէպ իրականացուած յանցագործութիւններն են.
– Վերահաստատում է, որ Արցախի Հանրապետութիւնը հետեւողական է լինելու բռնութիւնների եւ տեղահանման ենթարկուած ադրբեջանահայութեան իրաւունքների վերականգնման ու պաշտպանման գործում.
– Կոչ է անում խորհրդարանական կառոյցներին, միջազգային իրաւապաշտպան կազմակերպութիւններին Սումգայիթի հայ բնակչութեան զանգուածային ջարդերի ու կոտորածի 30րդ տարելիցի կապակցութեամբ դատապարտել Բաքուի կողմից ադրբեջանահայութեան դէմ իրագործած ցեղասպանական ակտերը»:
Հայաստանի Ազգային ժողովը նոյնպէս քննարկման դրաւ եւ միաձայնութեամբ ընդունեց բոլոր խմբակցութիւններուն կողմէ հեղինակուած «Հայերու նկատմամբ Ատրպէյճանի ոճրագործութիւններու դատապարտման վերաբերեալ» Հայաստանի ազգային ժողովի յայտարարութեան նախագիծը:
Յայտարարութեան մէջ յստակ կերպով նշուած են հայերու դէմ կատարուած ատրպէյճանական իշխանութիւններու բոլոր ոճրագործութիւնները, որոնք կը դիտարկուին որպէս հայ ժողովուրդը իր բնօրրանէն դուրս մղելու եւ ոչնչացնելու հետեւողական քաղաքականութեան դրսեւորում, որ դեռ սկիզբ առած է 1918 թուականէն եւ շարունակական բնոյթ կը կրէ:
«Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը դատապարտում է խաղաղ բնակչութեան դէմ Ադրբեջանի իրագործած զանգուածային բռնութիւնները, սպանութիւններն ու տեղահանումները, ինչպէս նաեւ հայատեաց, ռասիստական քաղաքականութիւնը եւ Լեռնային Ղարաբաղի դէմ սանձազերծուած ագրեսիւ ռազմական գործողութիւնները.
ՀՀ Ազգային ժողովը ոգեկոչում է հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի ոճրագործութիւնների անմեղ զոհերի յիշատակը.
– Կոչ է անում խորհրդարաններին եւ խորհրդարանական վեհաժողովներին, միջազգային կազմակերպութիւններին, մարդու իրաւունքների պաշտպանութեամբ զբաղուող կառոյցներին՝
դատապարտել խաղաղ բնակչութեան նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած եւ շարունակուող ոճրագործութիւնները, միջազգային մարդասիրական իրաւունքի խախտումները, որոնք սպառնալիք են ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլեւ ողջ տարածաշրջանի անվտանգութեան, կայունութեան եւ զարգացման համար, գործուն քայլեր ձեռնարկել դրանց կանխարգելման ուղղութեամբ», ըսուած է յայտարարութեան մէջ:
